درمان قطعی بی خوابی به کمک فناوری

سوالی که بسیاری از افراد از ما می پرسند این است که آیا درمان قطعی بی خوابی با روش های غیر دارویی مثل نوروتکنولوژی ممکن است؟

فناوری های جدید نوید یک خواب بهتر را می دهد، اتاق خواب ها هوشمندتر از همیشه می شوند.

از ابزارهای جدید مانند برنامه‌ها و ردیاب‌های پوشیدنی گرفته تا نوآوری‌های با فناوری های پیشرفته مانند تشک‌های هوشمند و هدبندهایی که فعالیت مغز را اندازه‌گیری می‌کنند، این محصولات جدید به ما کمک می‌کنند در شب به خواب برویم، تا صبح بخوابیم و بهتر از خواب بیدار شویم. اما آیا واقعاً اینها درمان قطعی بی خوابی و مشکلات خواب شما هستند؟

نوآوری برای بهبود سلامت خواب

فناوری خواب مزایای زیادی دارد. اپلیکیشن هایی وجود دارند که از ضبط صدا برای  ردیابی خروپف استفاده می‌کنند،هچنین با استفاده از این اپ ها برنامه خواب خود را هنگام سفر تنظیم کنید تا از جت لگ جلوگیری کنید، و روش های مدیتیشن را برای کمک به شما در خواب راحت ارائه می‌دهند.

پیشرفت های مثبت بسیاری در فناوری وجود دارد که ممکن است به بهبود خواب در آینده نیز کمک کند.

شرکت‌ها در حال توسعه دستگاه‌های جدیدی مانند فناوری پوشیدنی برای کمک به افراد مبتلا به سندرم پای بی‌قرار و حسگرهای چانه هستند که آپنه انسدادی خواب را تشخیص می‌دهند تا با مشکلات رایج خواب مقابله کنند. حتی یک دستگاه جدید برای  کاهش اختلالات خواب مرتبط با کابوس وجود دارد.

اخیراً، دانشجویان مهندسی در دانشگاه وسترن میشیگان، یک مچ بند پوشیدنی برای نارکولپسی با حسگرهایی ساخته اند که تشخیص می دهد چه زمانی کسی در شرف خوابیدن است.

تحریک مغز و درمان بی خوابی

یکی از روشهایی که میتواند درمان قطعی بی خوابی کمک کند تحریک فراجمجمه ای مغز با جریان مستقیم یا متناوب است (tDCS tACS).

عملکرد نواحی و شبکه های مغز را می توان با اعمال جریان های الکتریکی روی پوست سر تغییر داد. برای تعدیل و تنظیم فعالیت مغز، تحریک الکتریکی ترانس کرانیال (tES) اخیراً به عنوان یک ابزار تنظیم کننده مغز بدون درد و غیر تهاجمی مورد استفاده قرار می گیرد.

مطالعات نشان داده اند که tES تأثیر قابل توجهی بر پارامترهای عصبی فیزیولوژیکی نوسانی خواب دارد. (در حال حاضر این خدمات در انستیتو سلامت مغز در دسترس است برای اطلاعات بیشتر کلیک کنید)

از آنجایی که برخی از موارد بی خوابی ممکن است با بیش انگیختگی برخی نواحی مغز مرتبط باشد، منطقی است که در نظر بگیریم که تحریک کاتدی مغز (طراحی شده برای کاهش فعالیت آن ناحیه از مغز) ممکن است خواب را بهبود بخشد. 

مطالعه ای دیگر نشان داد که هم تحریک مغناطیسی و هم تحریک الکتریکی می توانند به عنوان یک رویکرد مؤثر و ایمن برای بی‌خوابی در نظر گرفته شوند.

فناوری در اتاق خواب شما

آوردن برخی فناوری ها به اتاق خواب شما،نه تنها به درمان قطعی بی خوابی کمکی نمی کنند بلکه می تواند تأثیر منفی داشته باشد!

مطالعات ارتباط بین  کم خوابی و نور آبی را که از وسایل الکترونیکی شخصی مانند موبایل ساطع می شود، نشان داده است. وقتی قبل از خواب به یک صفحه نمایش با نور روشن نگاه می کنید، می تواند ساعت بدن شما جوری فریب بدهد که الان روز است و شما باید بیدار باشید!

آکادمی خواب آمریکا توصیه می کند دستگاه های الکترونیکی را حداقل 30-60 دقیقه قبل از خواب خاموش کنید.

عادات خواب سالم داشته باشید و زمان کافی را برای خواب کافی در هر شب اختصاص دهید.

اگر نگران اختلال خواب خود هستید، از تیم سلامت خواب در  مرکز خواب معتبر کمک بگیرید.

AVE یا همگام سازی صوتی و تصویری

یکی از روش های غیر دارویی که می تواند به درمان قطعی بی خوابی کمک کند تحریک بینایی شنوایی است. (این خدمات در انستیتو سلامت مغز در دسترس می باشد)

AUDIO-VISUAL ENTRAINMENT (AVE) تکنیکی است که از پالس های نور و صدا در فرکانس های خاص برای تعدیل امواج مغزی مختلف استفاده می کند. با تغییر فرکانس امواج مغزی خود، می توانید کیفیت خواب خود را افزایش دهید، الگوهای خواب را بهبود بخشید و سطح آرامش را افزایش دهید.

تأثیرات بدن و ذهن حاصل از تجربه AVE می تواند به اندازه بسیاری از موارد ضروری دیگر زندگی مانند، تغذیه خوب و ورزش منظم  به کیفیت خواب کمک کند. مطالعات نشان داده اند که AVE در بهبود کیفیت خواب مفید است و به فرآیند بازسازی طبیعی بدن و مغز کمک می کند. (اطلاعات بیشتر)

دستگاه AVE برای بهبود خواب

AVE به افزایش سروتونین که به ملاتونین تبدیل می شود کمک می کند. جلسات AVE که در طول روز استفاده می شود استرس و اضطراب را کاهش می دهد، و این کیفیت خواب بهتری را فراهم می کند – هر چه روز شما آرام تر باشد، خواب شما نیز با کیفیت تر است.

تحریک عصب واگ و افزایش کیفیت خواب

تحریک عصب واگ چندین دهه است که به دلیل قدرت آن در بهبود نه تنها خواب، بلکه انواع عملکردهای دیگر به صورت علمی مورد تحقیق قرار گرفته است.

برای درمان قطعی بی خوابی روش دیگر، تحریک الکتریکی عصب واگ است که در آن به کمک یک ابزار پیام هایی الکتریکی به ناحیه ای از مغز می رسد تا احساسات آرام بخش در بدن ایجاد کند. در حالی که این تکنیک مدرن امروزه در دسترس است، تحریک عصب واگ مفهوم جدیدی نیست. در واقع، قرن هاست که انسان انواع تحریک عصب واگ را انجام داده است. مدیتیشن، یوگا، آواز خواندن و تمرکز حواس، همگی تمرین‌هایی هستند که تحریک غیرمستقیم عصب واگ را انجام می دهند که این ها نیز میتوانند به درمان قطعی بی خوابی کمک کنند.

ساده به نظر می رسد، اما بسیاری برای رسیدن به این سطح از آرامش دچار مشکل هستند. و این ابزار ها کمک میکنند سریعتر به این سطح از آرامش برسید.

تحریک عصب واگ گوش

نشان داده شده است که تحریک الکتریکی شاخه ای از عصب واگ که در گوش قرار دارد با فرکانسی خاص، یک روش ایمن و مؤثر برای بهبود کیفیت خواب و بی خوابی است. مطالعات بر روی افراد سالم و همچنین افرادی که با بیماری های مزمن از جمله اختلالات خواب دست و پنجه نرم می کنند، انجام شده است. که نشان داده است این نوع تحریک نیز می تواند در درمان قطعی بی خوابی کمک کننده باشد.

با استفاده از تکنولوژی فعلی، عصب واگ را می توان به چند روش مختلف تحریک کرد. دست یافتنی ترین و کم تهاجمی ترین گزینه به عنوان tVNS (VNS transcutaneous) شناخته می شود.

tVNS از تحریک الکتریکی از طریق سطح پوست استفاده می کند. اغلب از طریق گوش چپ انجام می شود، اما می تواند روی گردن نیز انجام شود.

تحریک عصب واگ مبتنی بر گوش در بسیاری از افراد با موفقیت مورد مطالعه قرار گرفته است. این نوع تحریک می تواند به بهبود خلق و خو، خواب، تمرکز و شناخت و بازیابی عملکرد ورزشی کمک کند. (این خدمات در انستیتو سلامت مغز در دسترس می باشد)

خنک کردن مغز در هنگام خواب یک درمان موثر برای بی خوابی 

یکی دیگر از فناوری هایی که به درمان قطعی بی خوابی کمک میکند استفاده از دستگاهی برای خنک کردن مغز است.

افراد مبتلا به بی خوابی اولیه با پوشیدن کلاهی که مغز را در هنگام خواب خنک می کند خواب بهتری خواهند داشت.

دستگاه خنک کننده مغز که روی پیشانی قرار گرفته

در یک کارآزمایی تصادفی کنترل‌شده دوسوکور، تست خواب نشان داد که خنک کردن مغز در واقع به بیماران مبتلا به بی‌خوابی کمک می‌کند که سریع‌تر به خواب بروند. شرکت کنندگان با دستگاه خنک کننده که دما 15 درجه داشت و روی پیشانی قرار میگرفت ارزیابی شدند  این دستگاه در طول شب پوشیده می شد و 60 دقیقه قبل از خاموش شدن چراغ ها روی پیشانی قرار می گرفت.

دستگاه خنک کننده زمان خواب را در اولین ساعت شب افزایش داد. همچنین زمان بخواب رفتن را تسریع کرد.

پخش کننده های بو

یکی دیگز از تکنولوژی های دردسترسی که میتواند به درمان قطعی بی خوابی کمک کند دستگاه های پخش کننده بو در قبل و حین خواب هستند.

 با اضافه کردن اسانس های مختلف، با این دستگاه ها می توان کیفیت خواب را بهبود بخشید. به عنوان مثال اسانس طبیعی اسطوخودوس، که بیشتر توسط دانشمندان مورد مطالعه قرار گرفته است. این اسانس باعث آرامش سیستم عصبی می شود در درجه اول به دلیل ترکیبات شیمیایی لینالول و لینالیل استات موجود در آن است. بسیاری از مطالعات تأثیر مثبت اسطوخودوس را بر خواب در افراد مختلف نشان می‌دهند:

• افراد مبتلا به بی خوابی – به ویژه زنان، افراد جوانتر و آنهایی که بی خوابی خفیف دارند – پس از تنفس بخار پر از اسانس اسطوخودوس، خواب بهتری را گزارش کردند.
• در دانش آموزان، قرار گرفتن در معرض عطر اسطوخودوس در شبکاهش خواب آلودگی پس از بیدار شدن در روز بعد.

بیوفیدبک

با استفاده از بیوفیدبک حسگرهایی روی پوست شما قرار می گیرند تا تنش عضلانی یا ریتم مغز، دمای بدن، تعریق پوست وضربان قلب را ردیابی کنند. شما می توانید در مانیتوری که جلو شما قرار گرفته سطح تنش یا فعالیت خود را مشاهده کنید که به شما امکان می دهد سطح تنش خود را بسنجید و استراتژی هایی برای کاهش این تنش ایجاد کنید. به عنوان مثال، ممکن است تنفس خود را کند کنید، ماهیچه ها را به تدریج شل کنید، یا برای کاهش تنش نفس عمیق بکشید.

این راهکار ها کمک میکند سیستم عصبی خودمختار جوری تنظیم شود که میزان اضطراب شما کاهش یافته و کیفیت خواب بهتری را تجربه کنید. مطالعات نشان داده اند که بیوفیدبک یکی از روشهای است که میتواند به درمان قطعی بی خوابی کمک کند.

کلام آخر

Dr. AM Kamali

درباره نویسنده

دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.

دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.