خیلی استرس دارم چیکار کنم؟ آیا من بیمارم؟ این سوالی است که بسیاری از مراجعین ما میپرسند. در این مقاله با جزییات بیشتر به آن خواهیم پرداخت.
برای پاسخ به این سوال باید توجه داشته باشید استرس و اضطراب به قدری با هم درهم تنیده هستند که این دو اصطلاح به جای یکدیگر استفاده می شوند، اما تفاوت هایی بین این دو وجود دارد. استرس یک پاسخ طبیعی مغز است که در یک رویداد یا موقعیت ایجاد می شود. اضطراب یک وضعیت روانی است و زمانی ایجاد می شود که پاسخ استرس خیلی شدید باشد، خیلی طول بکشد و با در موقعیت نامناسب ایجاد شود.
استرس و اضطراب هر دو به طور معمول در افراد رخ می دهند، اما می توانند ماهیت مزمن داشته باشند. تحقیقات نشان میدهد زمانی که استرس غیرقابل پیشبینی باشد و تحت کنترل فرد نباشد، احتمال دارد ماهیت مزمن پیدا کند، که در مورد اختلالات اضطرابی نیز صادق است. وقتی استرس یا اضطراب مزمن یا طولانی می شود، هر دو می توانند اثرات مضر مشابهی بر سلامت جسمی و روانی فرد داشته باشند.
اگر همیشه احساس استرس می کنید، اگر دلشوره دارد، اگر این اضطراب بیش از حد زندگی شما را تحت تاثیر قرار می دهد، یا اگر فکر می کنید استرس شما ممکن است نشانه یک بیماری باشد، می توانید با متخصصین ما در کلینیک سلامت مغز دانا در ارتباط باشید.
آدرس: شیراز بلوار بعثت (حدفاصل چهارراه خلدبرین و فلکه سنگی) مجتمع پزشکی مریم طبقه پنجم – واحد 13 انستیتو سلامت مغز
ایمیل: [email protected]
اینستاگرام: danabrain.ir@
تلفن: 07136476172 09172030360
استرس چیست؟
قبل از آنکه به این سوال بپردازیم که خیلی استرس دارم چیکار کنم؟ باید ابتدا معنی اضطراب و استرس را بدانیم. استرس پاسخی طبیعی بدن به موقعیت های خاصی است و همچنین می تواند پاسخی به تغییرات مثبت باشد. استرس باعث واکنش مبارزه یا فرار می شود. این معمولاً با یک واکنش فیزیکی نیز رخ می دهد، مانندافزایش فشار خون، انقباض عضلات ، عرق کردن، یا در حالت آماده باش بالا بودن.
اضطراب چیست؟
اضطراب می تواند از نظر فیزیولوژیکی شبیه به استرس باشد، با این حال نحوه عملکرد اضطراب در بدن متفاوت است. اضطراب احساسی است که شامل احساس نگرانی، تنش و عدم اطمینان است. اضطراب با فشار خون بالاتر نیز مرتبط است.
علائم استرس در مقابل اضطراب
استرس یک واکنش طبیعی انسان به موقعیت هایی است که چالش برانگیز، نامطمئن یا ناراحت کننده هستند. برخی از نشانه های استرس عبارتند از: ضربان قلب تند، مشکل در تنفس، عرق کردن، یا سرگیجه. اضطراب اساساً یک پاسخ استرس ثانویه است. اضطراب زمانی اتفاق میافتد که پاسخ جنگ یا گریز توسط یک «هشدار کاذب» ایجاد شود، یا زمانی که پاسخ بیش از حد برای موقعیتی که در آن قرار گرفته ایم ایجاد شود.
علائم استرس در مقابل اضطراب (این علائم ممکن است مشترک باشند)
علائم استرس* | علائم اضطراب* |
---|---|
ضربان قلب | تجزیه و تحلیل ذهنی یا ذهن کاملا خالی |
مشکل در تنفس | عصبی بودن و نگرانی که کنترل آن سخت است |
عرق کردن، لرز گرم یا سرد | مشکل در توجه یا تمرکز |
احساس لرزش یا بی ثباتی | فکر کردن به بدترین سناریو |
احساس سرگیجه یا چرخش سر | احساس ترس یا وحشت |
حالت تهوع، درد شکم یا ناراحتی معده | تحریک پذیری یا بی قراری |
عضلات منقبض | احساس قطع ارتباط با خارج |
سفتی یا درد در قفسه سینه | بیش از حد هوشیاری (آگاهی بیش از حد از محیط اطراف) |
احساس خفگی | احساس بی قراری، پرش یا در لبه |
احساس سوزن سوزن شدن | خستگی |
بی قراری یا موج های ناپایدار انرژی | بی خوابی یا احساس بی قراری بعد از خواب |
آیا من بیمارم؟
خیلی استرس دارم چیکار کنم؟ باید توجه داشته باشید آیا اختلالی وجود دارد و نیاز به درمان دارید؟ یک اختلال اضطرابی با اضطراب گاه به گاه متفاوت است اختلال اضطراب یک حالت عاطفی است که در طی آن «اضطراب، ترس، تنش و نگرانی به قدری شدید می شود که مانع زندگی فرد می شود». اصطلاح “اختلالات اضطرابی” شامل شرایط زیر است در این شرایط یک اختلال وجود دارد و باید درمان شود:
- اختلال اضطراب فراگیر
- اختلال هراس.
- اختلال اضطراب اجتماعی
- فوبیاها
علائم اختلالات اضطرابی
طبق گفته انجمن روانپزشکی آمریکا، افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- بی قراری
- خستگی
- مشکل در تمرکز
- تنش عضلانی
- مشکلات خواب
در همین حال، علامت مشخصه اختلالات پانیک حملات پانیک مکرر است که در آن ممکن است تپش قلب، عرق کردن، لرزش، احساس تنگی نفس، درد قفسه سینه و سرگیجه، از جمله علائم دیگر را تجربه کنید. در فوبیا، معمولاً اجتناب شدید از اشیاء یا موقعیتهای خاص وجود دارد که ممکن است فرد از آنها بترسد.
چه چیزی باعث اختلالات اضطرابی می شود
پزشکان و محققان در مورد علل ایجاد شرایطی که یک اختلال اضطرابی را ایجاد میکنند مطمئن نیستند، اما مطالعات نشان دادهاند که عوامل زیر ممکن است دخیل باشند:
- سابقه خانوادگی مشکلات سلامت روان
- جدا شدن یا طلاق گرفتن
- داشتن سطح پایین تر از تحصیلاتو/یا درآمد پایین
- داشتن اختلال مصرف مواد
- داشتن شخصیتی که به چیزها، افراد یا تجربیات جدید به شدت واکنش نشان می دهد
- داشتن شخصیتی درونگرا یا خجالتی
- داشتن سابقه بیماری مزمن
اختلال اضطراب فراگیر (GAD) چیست؟
خیلی استرس دارم چیکار کنم؟ درواقع احتمالا شما از نظر علمی دچار اضطراب فراگیر هستید. اختلال اضطراب فراگیر (GAD) یک وضعیت سلامت روان است که باعث ترس، نگرانی و احساس دائمی غرق شدن می شود. این با نگرانی بیش از حد، مکرر و غیر واقعی در مورد چیزهای روزمره، مانند مسئولیت های شغلی، سلامتی یا کارهای روزمره مشخص می شود. می تواند کودکان و بزرگسالان را تحت تاثیر قرار دهد.
اکثر افراد مبتلا به GAD یک یا چند بیماری روانپزشکی دیگر نیز دارند، از جمله:
- افسردگی اساسی
- فوبیای خاص
- اختلال اضطراب اجتماعی .
- اختلال پانیک .
اختلال اضطراب فراگیر چه کسانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟
اختلال اضطراب فراگیر می تواند کودکان و بزرگسالان را تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری اغلب در دوران کودکی یا نوجوانی شروع می شود، اما ممکن است در هر سنی شروع شود.
زنان، دو برابر بیشتر از مردان، تحت تأثیر استرس بیش از حد یا اضطراب فراگیر قرار دارند.
اختلال اضطراب فراگیر شایع است. حدود 3 درصد از جمعیت بزرگسال را تحت تأثیر قرار می دهد.
اضطراب دوران کودکی در حدود 1 نفر از هر 4 کودک در سنین 13 تا 18 سالگی رخ می دهد. با این حال، شیوع یک اختلال اضطراب شدید در طول زندگی در کودکان 13 تا 18 ساله تقریباً 6٪ است.
چه علائمی نشانه بیماری من است؟
خیلی استرس دارم چیکار کنم؟ آیا بیمارم؟ اگر برخی از این علائم را در مدت زمان طولانی تجربه می کنید احتمالا دچار اختلال اضطراب فراگیر هستید. علامت اصلی اختلال اضطراب فراگیر، نگرانی بیش از حد و مداوم در مورد چیزهای روزمره است. این احساس مداوم اضطراب یا ترس در نحوه زندگی شما اختلال ایجاد می کند.
افراد مبتلا به GAD در کنترل نگرانی ها یا احساسات خود مشکل دارند و اغلب خودشان می دانند که خیلی بیشتر از آنچه باید نگران هستند.
علائم GAD ممکن است در طول زمان در نوسان باشد و اغلب در زمان استرس بدتر می شود.
این نگرانی و تنش مداوم ممکن است با علائم فیزیکی همراه باشد، از جمله:
- بی قراری.
- احساس تحریک پذیری.
- به راحتی خسته می شوند.
- تنگی نفس.
- تپش قلب.
- مشکل در تمرکز.
- تنش عضلانی.
- سردرد، درد عضلانی، معده درد یا دردهای غیر قابل توضیح.
- مشکل در به خواب رفتن و/یا در خواب ماندن.
توجه به این نکته مهم است که اضطراب یا نگرانی گاه به گاه بخشی طبیعی از زندگی است. بسیاری از مردم ممکن است نگران چیزهایی مانند سلامتی، مسائل مالی یا مشکلات خانوادگی باشند. اما افراد مبتلا به اختلال اضطرابی، بیش از حد در این موارد و چیزهای دیگر احساس نگرانی می کنند – حتی زمانی که دلیل کمی برای نگرانی در مورد آنها وجود دارد یا اصلا وجود ندارد.
دلیل بیماری (اختلال) من چیست؟
محققان علت دقیق اضطراب فراگیر را نمی دانند، اما فکر می کنند که ترکیب پیچیده ای از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی است.
اگر یک خویشاوند درجه یک (خواهر و برادر یا والدین) مبتلا به آن باشند، احتمال ابتلا به اضطراب فراگیر بیشتر است.
چندین ناحیه از مغز نقش کلیدی در استرس و اضطراب دارند. محققان هنوز در حال یادگیری بیشتر در مورد این فرآیندهای پیچیده هستند.
محققان همچنین دریافته اند که عوامل محیطی زیر ممکن است شما را در معرض خطر ابتلا به این اختلال قرار دهد:
- تجربه یک رویداد آسیب زا.
- قرار گرفتن در یک محیط پر استرس.
- یک بیماری مزمن.
- تجربه کودک آزاری.
بیماری من چگونه تشخیص داده می شود؟
متخصصان سلامت روان از معیارهای موجود در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی برای تشخیص اختلال اضطراب فراگیر استفاده می کنند.
معیارها عبارتند از:
- اضطراب و نگرانی بیش از حد برای حداقل شش ماه.
- مشکل در کنترل موارد نگران کننده
- اضطراب منجر به پریشانی قابل توجه یا اختلال در عملکرد روزانه می شود.
- این اضطراب ناشی از یک علت فیزیکی (مانند مشکلات تیروئید یا مصرف مواد) نیست.
این اضطراب همچنین با سه یا بیشتر از علائم زیر برای حداقل شش ماه همراه است:
- بی قراری یا احساس سرگیجه.
- به راحتی خسته می شوید.
- مشکل در تمرکز.
- تنش عضلانی.
- مشکلات خواب
- تحریک پذیری.
اگر فکر می کنید که شما یا فرزندتان به این اختلال مبتلا هستید، مهم است که با یک ارائه دهنده خدمات تخصصی سلامت روان در تماس باشید. اگر به دنبال مرکزی تخصصی در این مورد هستید می توانید با کلینیک سلامت مغز در تماس باشید.
روانپزشک یک معاینه فیزیکی انجام میدهد و ممکن است آزمایشهایی را تجویز کند تا مطمئن شود که هیچ شرایط پزشکی فیزیکی یا موادی وجود ندارد که باعث علائم شما شود. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش خون تیروئید .
- آزمایش گلوکز خون .
- اکوکاردیوگرافی (آزمایش قلب).
- نقشه مغزی.
چگونه درمان می شوم؟
خیلی استرس دارم چیکار کنم؟ اختلال اضطراب فراگیر به طور کلی با روان درمانی، دارو درمانی و استفاده از نوروتکنولوژی یا هرسه درمان می شود.
روان درمانی
روان درمانی، اصطلاحی است برای انواع تکنیک های درمانی که هدف آن کمک به فرد در شناسایی و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای ناسالم است.
روان درمانی با یک متخصص روان آموزش دیده و دارای مجوز انجام می شود . که می تواند پشتیبانی های لازم را، شامل آموزش و راهنمایی برای شما و/یا خانواده شما فراهم کند تا به شما در عملکرد بهتر و کاهش استرس و اضطراب کمک کند.
متخصصان سلامت روان اغلب از درمان شناختی رفتاری (CBT) برای کمک به درمان اضطراب فراگیر استفاده می کنند. در طول CBT، متخصص سلامت روان به شما کمک می کند افکار و احساسات خود را از نزدیک بازنگری کنید. متوجه خواهید شد که چگونه افکار و نگرانی بیش از حد بر اعمال شما تأثیر می گذارد. از طریق CBT، می توانید افکار و رفتارهای منفی یا نگران کننده را تغییر دهید و یاد بگیرید که الگوها و عادات فکری سالم تری اتخاذ کنید.
داروهای اضطراب فراگیر
روانپزشک شما ممکن است برای درمان GAD دارو تجویز کند. انواع مختلف دارو عبارتند از:
- داروهای ضد افسردگی : متخصص معمولاً داروهای ضد افسردگی انتخابی مهارکننده های بازجذب سروتونین (SSRIs) و مهارکننده های بازجذب سروتونین- نوراپی نفرین (SNRIs) را برای درمان افسردگی تجویز می کنند، این دارو ها همچنین می توانند به درمان علائم اضطراب کمک کنند. ممکن است چندین هفته طول بکشد تا اثر این دارو ها شروع شود.
- داروهای ضد اضطراب : بنزودیازپین ها، که داروهای آرام بخش ضد اضطراب هستند، می توانند به مدیریت اشکال شدید GAD کمک کنند. آنها می توانند در کاهش سریع اضطراب بسیار مؤثر باشند. مصرف این نوع دارو ممکن است وابستگی ایجاد کند. به همین دلیل، متخصص ممکن است در صورت نیاز آنها را فقط برای دوره های کوتاهی تجویز کند. بوسپیرون یکی دیگر از داروهای ضد اضطراب است که می تواند به درمان شما کمک کند. بوسپیرون سه تا چهار هفته طول می کشد تا به طور کامل اثر کند.
نوروتکنولوژی (فناوری های عصبی)
نوروتکنولوژی یک حوزه چند رشته ای است که از ترکیب علوم اعصاب و فناوری استفاده می کند تا روش هایی برای افزایش عملکرد سیستم عصبی انسان و تحلیل فعالیت های مغزی برای تشخیص و درمان اختلالات عصبی و روانی ایجاد کند. با توجه به پیشرفت فناوری و پیشرفت های اخیر در زمینه هایی مانند یادگیری عمیق و شبکه های عصبی مصنوعی، این حوزه از سال های گذشته به شدت در حال گسترش است و به عنوان یکی از پیشرفت های مهم در علم و فناوری شناخته می شود.
روش های مختلفی برای تشخیص و درمان اضطراب به کمک تکنولوژی وجود دارد. مانند تحریک فراجمجمه ای مغز با جریان مستقیم، تحریک مغناطیسی مغز، نورفیدبک، بایوفیدبک، تعدیل سیستم اتونوم، نقشه برداری مغز، مدیتیشن و …
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
خیلی استرس دارم چیکار کنم؟ اگر اضطراب شما بیش از حد و طولانی مدت است باید به متخصص اعصاب و روان (روانپزشک) مراجعه کنید. اگر برای شما اختلال اضطراب فراگیر تشخیص داده شده است، باید به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید، اگر برای آن دارو مصرف می کنید تا مطمئن شوید که دوز برای شما موثر است. اگر علائم یا عوارض جانبی نگران کننده ای را تجربه کردید، با ارائه دهنده خود صحبت کنید.
اگر برای کمک به درمان GAD به یک متخصص سلامت روان مراجعه میکنید، حتماً در تمام جلسات خود شرکت کنید و هر جلسهای را که مجبور به لغو آن هستید، دوباره برنامه ریزی کنید. اگرچه دیدن اثرات درمان ممکن است زمان ببرد، مهم است که ادامه دهید.
یادداشتی از کلینیک سلامت مغز
اختلال اضطراب فراگیر (GAD) می تواند زندگی را دشوار کند. خبر خوب این است که چندین درمان موثر اضطراب، از جمله رواندرمانی، دارودرمانی و نوروتکنولوژی در دسترس است. با ما در تماس باشید تا تشخیص دقیق و بهترین برنامه درمانی را برای شما تنظیم کنیم.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.