درمان شناختی رفتاری (CBT) که در آن افراد یاد می‌گیرند الگوهای تفکر و رفتار غیرمفید را به الگوهای سالم تبدیل کنند، یکی از پذیرفته‌شده‌ترین اشکال درمان روانشناختی امروزی است.
CBT اولین بار توسط روانپزشک Aaron T. Beck، در دهه 1960 و 1970 توسعه یافت. CBT در بیش از 2000 مطالعه تحقیقاتی مورد ارزیابی قرار گرفته است. که تأیید می کند می تواند یک درمان موثر برای انواع اختلالات سلامت روان، مسائل روانشناختی و سایر بیماری‌ها با مولفه های روانی باشد.
اهداف درمان شناختی رفتاری چیست؟
یکی از اصول اصلی CBT این است که: اینکه چگونه یک فرد در ابتدا موقعیت‌های مختلف را تفسیر می‌کند، می‌تواند تأثیر قوی‌تری بر واکنش‌های عاطفی، رفتاری و فیزیولوژیکیش نسبت به آنچه در واقع اتفاق افتاده باشد، داشته باشد. افراد مبتلا به اختلالات سلامت روان اغلب موقعیت‌ها را به صورت تحریف‌شده و نادرست تفسیر می‌کنند.
این تفاسیر اولیه (که درمانگران CBT آن را «افکار خودکار» می‌نامند) می‌تواند منجر به ایجاد باورهای درونی مشکل‌ساز در مورد خود و دیگران و همچنین در مورد دنیای اطراف و/یا آینده شود. این باورها می توانند بر رفتار فرد تأثیر منفی بگذارند.
کارول دارسا، روانشناس دارای مجوزی که CBT را انجام می دهد و بنیانگذار و مدیر اجرایی CBT است، توضیح می دهد که هدف از درمان CBT این است که افراد یاد بگیرند هر گونه الگوهای فکری تحریف شده، غیرمفید یا نادرست را که بر رفتار آنها تأثیر منفی می گذارد شناسایی و ارزیابی مجدد کنند. ممکن است فرد نتواند موقعیت خاصی را کنترل کند، اما کنترل نحوه تفسیر آنها می‌تواند به او کمک کند تا بهتر با آن کنار بیاید.
در واقع، CBT از یافته‌های دکتر بک نشأت می‌گیرد که فقط کمک به بیمارانش در شناسایی و تغییر الگوهای تفکر تحریف‌شده و باورهای اساسی اغلب منجر به بهبود روانشناختی طولانی‌مدت و تغییرات رفتاری میشود.
با توجه به اتحاد ملی بیماری های روانی آمریکا، CBT همچنین به افراد کمک می کند تا رفتارهای جدیدی را ایجاد و تمرین کنند که مدیریت و پیشگیری از مشکلات را آسان تر می کند.
این رفتارهای جدید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
وقت گذاشتن برای فعالیت هایی که از آنها لذت می برید و به شما احساس موفقیت می دهد
تقسیم وظایف بزرگ به کارهای کوچک و قابل کنترل تر
به تدریج با ترس ها روبرو شوید تا زمانی که دیگر شما را از انجام کارهایی که مهم هستند بازندارند
برای درمان چه بیماری هایی می توان از درمان شناختی رفتاری استفاده کرد؟
دارسا می‌گوید CBT نه تنها برای افرادی که مبتلا به اختلال سلامت روان هستند، بلکه برای افرادی که فقط در مدیریت احساسات ناشی از الگوهای فکری منفی مشکل دارند، مفید است.
متخصصان سلامت روان معمولاً از CBT برای درمان موارد زیر استفاده می کنند:
مسائل خشم غیر قابل کنترل
اختلالات اضطرابی، مانند اختلال هراس یا فوبیای خاص
افسردگی
اختلالات اشتها
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
اختلالات مصرف مواد
اعتبار سنجی درمان شناختی رفتاری
مطالعات فراوانی اثربخشی CBT را در طول زمان نشان داده است. در واقع، CBT مطالعه شده‌ترین شکل روان‌درمانی است. (منبع)
تحقیقات همچنین چگونگی به حداکثر رساندن مزایای CBT را هنگام درمان برخی از اختلالات سلامت روان روشن کرده است. به عنوان مثال، برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که CBT ترکیبی با دارو در درمان افسردگی متوسط تا شدید در مقایسه با درمان CBT به تنهایی با داروهای ضد افسردگی موثرتر است. در مقابل، تحقیقات نشان می‌دهد که CBT به تنهایی ممکن است برای درمان اختلالات اضطرابی موثرتر از CBT همراه با دارو باشد.
اینکه چقدر زود می‌توانید فواید CBT را متوجه شوید از فردی به فرد دیگر متفاوت است. اما CBT معمولاً به 5 تا 20 جلسه نیاز دارد. بسیار کمتر از سایر انواع درمان.
و به نظر می رسد اثرات مثبت آن طولانی مدت باشد. به عنوان مثال، در مقاله‌ای مروری که از 69 کارآزمایی بالینی برای اختلالات مرتبط با اضطراب، در نوامبر 2019 در JAMA Psychiatry منتشر شد، CBT با علائم کمتری در یک سال پس از تکمیل درمان در مقایسه با دارونما یا سایر مداخلات، مانند درمان حمایتی همراه بود.
جلسه درمان شناختی رفتاری چگونه است؟
سارا گلیسون که یک مشاور حرفه‌ای در گروه مشاوره تیلور است، می‌گوید: در یک جلسه اولیه CBT، درمانگر چندین سؤال پیش‌زمینه درباره خودتان، سلامت کلی‌تان و نگرانی‌های سلامت روانی که در حال حاضر تجربه می‌کنید از شما می‌پرسد. آنها همچنین از شما می پرسند که اهداف شما برای درمان چیست و توضیح می دهند که در طول زمان می توانید به چه چیزی برسید. هر درمانگر در نحوه برگزاری جلسات خود تا حدودی متفاوت است. اما ابزار مشابهی وجود دارد.
یکی از رایج‌ترین ابزارهای CBT، مدل شناختی نام دارد که شامل شناسایی موقعیتی میشود که باعث ایجاد یک فکر خودکار میشود و سپس یک تفکر عاطفی و فیزیولوژیکی و/یا ری‌اکشن رفتاری به دنبال دارد.
مدل شناختی
گلیسون می گوید که انجام این تمرین به بیماران کمک می کند تا آن الگوها را در سطح عمیق ارزیابی کنند. وی مثالی از نحوه به کارگیری مدل شناختی ارائه می دهد: «سوزی» به مهمانی «جکی» با دوستان دیگرش دعوت نشد، موقعیتی که او آن را آزاردهنده می دانست. فکر خودکار سوزی این بود: “آنها دیگر نباید دوست من باشند.” این باعث شد سوزی احساس غمگینی و معده درد کند – نمونه هایی از واکنش های عاطفی و فیزیولوژیکی به یک موقعیت. در نتیجه سوزی تصمیم می گیرد دفعه بعد که دوستانش را ببیند با آنها صحبت نکند – نمونه ای از یک واکنش رفتاری.
گلیسون می‌گوید استفاده از مدل شناختی برای ارزیابی موقعیت می‌تواند به سوزی کمک کند تا افکار خودکار منفی مشابه را در آینده تشخیص دهد و قطع کند و جایگزین آنها با افکار سازنده‌تر را تمرین کند. به جای اینکه سوزی فکر کند دوستانش دیگر نمی‌خواهند با او دوست باشند، ممکن است به جای این فکر کند که جکی می‌دانست که من در شب مهمانی او درگیرخانواده‌ام بودم، به همین دلیل است که من دعوت نشدم.
سوزی به جای اینکه تصمیم بگیرد دیگر با دوستانش صحبت نکند، می‌تواند با جکی تماس بگیرد و با آرامش به او بگوید دعوت نشدن به مهمانی چه احساسی به او می‌دهد. سپس جکی که متوجه میشود به طور ناخواسته احساسات سوزی را جریحه دار کرده است، می تواند توضیح دهد که چرا این اتفاق افتاده است و با هم می توانند در مورد چگونگی جلوگیری از سوء تفاهمات آینده به توافق برسند.
انواع مختلف درمان شناختی رفتاری
در طول سال‌ها، CBT تکامل یافته است تا شامل زیرمجموعه‌هایی متمایز با هدف درمان اختلالات سلامت روان خاص شده است، مانند:
رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)
این شکل از CBT ابتدا برای درمان افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی و افکار یا رفتارهای مزمن خودکشی طراحی شد. در حال حاضر برای سایر اختلالات نیز استفاده می شود، مانند افسردگی، PTSD، و اختلالات خوردن. در جلسات DBT، شرکت‌کنندگان مهارت‌هایی مانند تمرکز حواس، تحمل پریشانی، و تنظیم هیجانی را تمرین می‌کنند.
درمان پردازش شناختی (CPT)
این نوع CBT معمولاً برای درمان افراد مبتلا به PTSD استفاده میشود و به آنها کمک می‌کند تا افکار ناراحت‌کننده‌ای را که از اولین تجربه‌های آسیب‌زا روی آنها تأثیر می‌گذارند را ارزیابی کنند و تغییر دهند.
رفتار درمانی عاطفی منطقی (REBT)
این شکل از CBT که توسط روانشناس دکتر آلبرت الیس ابداع شده است، از تکنیکی به نام “مجادله” استفاده می کند تا باورهای ناسازگار را به باورهای مفید تبدیل کند.
چگونه یک درمانگر پیدا کنیم که درمان شناختی رفتاری را ارائه می دهد
اکثر درمانگران دارای مجوز درمان شناختی رفتاری وب‌سایت‌هایی دارند که در آن به این موضوع پرداخته‌اند. اگر می خواهید با یک متخصص سلامت روان که CBT ارائه می دهد ارتباط برقرار کنید، ممکن است بخواهید ابتدا وب سایت متخصص را مرور کنید و سپس به آنها ایمیل بزنید یا با آنها تماس بگیرید تا درباره تجربه آنها در مورد CBT بیشتر بپرسید.
انستیتو سلامت مغز دانا نیز درمان شناختی رفتاری یا CBT را برای بهبود مشکلات و ارتقا سطح سلامت روان ارائه می دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر سایت ما را ببینید یا با کارشناسان تماس بگیرید. از کمک گرفتن دریغ نکنید و بدانید سلامت روان شما مهم ترین چیز است.
منابع
https://www.apa.org/ptsd-guideline/patients-and-families/medication-or-therapy
https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyt.2018.00004/full
https://cpe.psychopen.eu/index.php/cpe/article/view/6701/6701.html
https://www.everydayhealth.com/emotional-health/cognitive-behavioral-therapy/
https://www.apa.org/ptsd-guideline/patients-and-families/cognitive-behavioral
درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توان‌بخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.