توهم چیست و راه درمان آن چگونه است؟ + انواع توهم

توهم چیست؟ در هنگام توهم، فرد ممکن است فکر کند در حال تجربه کردن چیزی است که واقعا وجود ندارد. توهمات می توانند از طریق هر یک از حواس پنج گانه رخ دهند و این تصور را ایجاد کنند که آنها واقعی هستند. در اینجا ما انواع مختلف توهمات را بر اساس هر یک از حواس بررسی می کنیم، همچنین در مورد علل و گزینه های درمان آنها بحث می کنیم.

توهم در یک نگاه

توهمات می توانند شنوایی (صدا)، دیداری (بینایی)، لمسی، بویایی و چشایی باشند. هر نوع توهم دلایل مختلفی دارد، از بیماری روانی گرفته تا ناشی از مواد مخدر. درمان توهم ممکن است شامل روان درمانی، دارو، یا گزینه های دیگر باشد.

5 نوع توهم

ما از حواس خود برای کشف دنیای اطراف خود استفاده می کنیم. آنچه می بینیم، می شنویم، لمس می کنیم، می چشیم، و احساس می کنیم بر درک ما از محیط و هر چیزی که در آن است تأثیر می گذارد. با این حال، گاهی اوقات این تصورات نادرست است و به شکل یک توهم ظاهر می شود. در اینجا پنج نوع توهم بر اساس حواس مرتبط با آنها آورده شده است.

توهمات شنوایی

توهمات شنوایی شامل شنیدن چیزهایی است که وجود ندارند یا تحریفات مربوط به شنوایی. مثلاً شنیدن صداها وقتی کسی صحبت نمی‌کند، شنیدن موسیقی وقتی چیزی در حال پخش نیست، یا شنیدن صدای زنگ تلفن وقتی کسی تماس نمی‌گیرد.

تخمین زده می شود که 10 تا 15 درصد افراد سالم این نوع توهمات را تجربه می کنند. توهم شنوایی نیز در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی رایج است.

تحقیقات نشان می دهد که توهمات شنوایی ممکن است با اسکیزوفرنی به دلیل ناهنجاری در ساختار قشر شنوایی، که بخشی از مغز است که ورودی شنوایی را پردازش می کند، رخ دهد.

سایر علل توهمات شنوایی عبارتند از:

• ضایعات مغزی
• اختلال شخصیت مرزی
• از دست دادن شنوایی
• اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
• اختلالات خواب
• مصرف داروهای روانگردان

توهمات بصری

توهمات بصری شامل تحریف چیزهایی است که فرد می بیند یا چیزهایی را که در آنجا نمی بیند. دیدن شخصی که واقعاً در اتاق حضور ندارد نمونه ای از توهم بصری است. حیوانات، نورها و سایر اشیاء نیز می توانند سوژه های این نوع توهم باشند.

توهمات بینایی ممکن است به شکل زیر باشد:

• رنگ هایی که به طور غیرعادی زنده هستند
• الگوهای جدید در الگوهای طبیعی، مانند رگبرگ‌های روی برگ یا الگوهایی که بر روی اشیاء قرار گرفته‌اند.
• چهره هایی که به نظر مصنوعی یا ساخته شده از پلاستیک، خاک رس یا مواد بی جان دیگر هستند
• هاله های اطراف اجسام
• ناهنجاری های بینایی محیطی
• دیوارهایی که به نظر می رسد “نفس می کشند”

تحریف‌های بینایی اغلب با اختلالات عصبی، مانند بیماری پارکینسون و زوال عقل با لوی بادی، یا اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی وجود دارد.

خواندن این مطلب را از دست ندهید: نشانه های اولیه پارکینسون: توهمات جزئی نشانه اولیه زوال شناختی پارکینسون

این نوع توهم می تواند به عنوان عارضه جانبی برخی داروها نیز رخ دهد. این شامل داروهایی می شود که برای درمان اختلالات خواب و همچنین داروهایی که برای درمان انواع عفونت ها (باکتریایی، قارچی و ویروسی) استفاده می شوند.

تجربه توهمات بصری در مرحله بین بیداری و خواب نیز معمول است. اینها توهمات هیپناگوژیک نامیده می شوند و در طی آنها، مردم به طور کلی متوجه می شوند که آنچه می بینند واقعی نیست.

توهمات لمسی

توهمات لمسی شامل احساسات فیزیکی روی یا درون بدن است. با وجود این نوع توهم، ممکن است فرد به اشتباه تصور کند که مثلاً چیزی روی او می خزد یا نیش می زند، یا اندام های داخلی بدنش در حال جابجایی هستند.

تقریباً از هر چهار نفر مبتلا به اسکیزوفرنی یک نفر توهمات لمسی را تجربه می کند. افراد مبتلا به بیماری آلزایمر، پارکینسون و زوال عقل لوی بادی گاهی اوقات این توهمات را نیز تجربه می کنند.

شاید این مطلب برای شما مهم باشد: توهم در سالمندان: با توهمات بیمار مبتلا به پارکینسون یا آلزایمر چگونه برخورد کنیم؟

توهمات لمسی می تواند با موادی مانند آمفتامین، کوکائین و سایر مواد مخدر رخ دهد. آنها همچنین یک عارضه جانبی بالقوه برخی از داروهای تجویزی هستند، از جمله داروهایی که برای درمان پارکینسون، افسردگی، فشار خون بالا، و صرع طراحی شده اند، همراه با داروهای محرک تجویزی.

توهمات بویایی

توهمات بویایی که به آن فانتوسمی نیز گفته می شود شامل بوییدن چیزی است که وجود ندارد. فردی که دارای این نوع توهم است ممکن است بوی زباله های پوسیده، سوختن لاستیک، دود، مواد شیمیایی یا ماده دیگری را که وجود ندارد احساس کند.

یک مطالعه شامل 2500 نفر نشان داد که 4.2٪ از افراد توهم بویایی را تجربه کردند و بیش از نیمی از افراد (56٪) آنها را در ترکیب با انواع دیگر توهمات تجربه کردند.

افراد مبتلا به صرع یا سطحی از آسیب مغزی ممکن است توهمات بویایی داشته باشند. این توهمات حتی ممکن است نشانه بروز میگرن باشد.

توهمات بویایی اگر با هذیان همپوشانی داشته باشند می توانند به ویژه نگران کننده باشند. برای فردی که معتقد است خانه در حال سوختن است، برای مثال، یک توهم بویایی دود این باور را تایید می کند.

خواندن این مطلب جالب را از دست ندهید: “این بوی چیه؟!” بوی خیالی یا فانتوم و اسموفوبیا یا بوهراسی چیست؟+ارتباط آنها با میگرن

توهمات چشایی

توهم چشایی شامل ادراک چشایی کاذب است. توهمات مرتبط با طعم شامل توهم هایی است که به عنوان تلخ، فلزی، زنگ زده یا شور توصیف می شوند.

این نوع توهم در افراد مبتلا به صرع نسبتاً شایع است. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نیز ممکن است توهمات چشایی را تجربه کنند، هرچند کمتر از سایر انواع توهم.

مانند توهمات بویایی، توهمات چشایی در صورت همراه شدن با هذیان می تواند باعث ناراحتی خاصی شود. به عنوان مثال، یک توهم چشایی ممکن است برای فردی که دچار توهم مسموم شدن است، بسیار ناراحت کننده باشد. آنها ممکن است آن را به عنوان دلیلی بر درستی این توهم تلقی کنند.

درمان توهم

درمان توهم مستلزم شناسایی شرایط ایجاد کننده آن است. بسته به علت، پزشک ممکن است روان درمانی، دارو یا گزینه درمانی دیگری را توصیه کند.

روان درمانی برای توهم

تراپی می تواند اثرات مثبتی برای افرادی که توهم را تجربه می کنند فراهم کند. رویکردهای درمانی مورد استفاده برای این منظور می تواند متفاوت باشد.

برخی از درمان ها ممکن است شامل افزایش پذیرش بیمار از توهمات خود باشد. برخی دیگر ممکن است از رویکرد تمرکز حواس استفاده کنند یا به دنبال یافتن ارتباط بین توهمات تجربه شده و تاریخچه شخصی، روابط یا دیدگاه های بیمار از خود باشند.

داروها

داروها می توانند به کاهش دفعات توهم کمک کنند. برای مثال، مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) می‌توانند برای توهمات بصری مفید باشند. برخی دیگر ممکن است برای کمک به آرام کردن فرد تجویز شوند تا بتوانند با بینایی، چشایی، بویایی، لامسه یا ادراکات مربوط به شنوایی کاذب کنار بیایند.

تحقیقات در مورد داروها و درمان های توهم ادامه دارد و گزینه های جدیدتری در حال ارزیابی هستند. پیشرفت هایی در این زمینه در حال انجام است، مانند داروی نوپلازید (پیماوانسرین) که اولین داروی تایید شده برای توهمات مرتبط با بیماری پارکینسون است.

سایر درمان های توهم

درمان‌هایی که فراتر از درمان و دارو هستند، ممکن است گزینه‌هایی برای انواع خاصی از توهم باشند. بر اساس تحقیقات، تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS) ممکن است به کاهش فراوانی و شدت توهمات شنوایی در برخی از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کمک کند.

در انستیتو سلامت مغز دانا، تحریک مغناطیسی مغزی یا TMS زیر نظر متخصصین مربوطه با پروتکل های استاندارد انجام می شود. برای اطلاعات بیشتر با ما در تماس باشید.

بسته به علت، گزینه های درمانی دیگری ممکن است در دسترس باشد. این موارد می تواند شامل استفاده از وسایل کمکی مختلف (مانند استفاده از عینک برای بهبود بینایی و کاهش دفعات توهم بینایی)، جراحی و آموزش بیمار باشد.

مقابله با توهم

راهبردهای خاصی نیز ممکن است برای کمک به بیماران برای مقابله با توهمات به کار گرفته شوند. به عنوان مثال، فردی که توهمات شنوایی را به شکل صدا تجربه می کند ممکن است از موارد زیر بهره مند شود:

• پرهیز از مصرف الکل و مواد مخدر
• درگیر شدن در تکنیک های حواس پرتی (گوش دادن به موسیقی، آشپزی، ورزش و غیره)
• خواب کافی
• پیوستن به یک گروه پشتیبانی
• کنترل صداها، انتخاب نادیده گرفتن یا مقابله با آنها

یک پزشک یا متخصص سلامت روان می تواند به بیماران کمک کند تا به علت این رویدادهای ناراحت کننده دست یابند و راهی پیدا کنند که برای آنها موثر باشد.

با واحد ارزیابی و تشخیص انستیتو سلامت مغز دانا آشنا شوید:

واحد ارزیابی و تشخیص یکی از زیر مجموعه های مرکز سلامت مغز دانا است که نقطه ورود تمامی مراجعین جدید به موسسه در مرحله اول محسوب می شود. ورود مراجعین به مرکز سلامت مغز دانا می تواند به واسطه ارجاع از مراکز پزشکی و یا به صورت مستقیم و به واسطه درخواست مراجع صورت گیرد. طی مرحله اول و در بدو ورود، ارزیابی جامعی از علایم عصب روانشناختی برای تمامی مراجعین مرکز سلامت مغز دانا صورت خواهد گرفت.

کادر تخصصی مرکزسلامت مغز دانا شامل متخصصین علوم اعصاب، علوم شناختی و روانشناسی شناختی است که به ارزیابی تمامی جوانب مشکلات مراجع می پردازند. برای کسب اطلاعات بیشتر واحد مربوطه را در سایت ببینید یا با ما تماس بگیرید.

Mozhan Parsa

درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توان‌بخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.