توهم در سالمندان: با توهمات بیمار مبتلا به پارکینسون یا آلزایمر چگونه برخورد کنیم؟

افراد مبتلا به زوال عقل پیشرفته بیشتر احتمال دارد توهم را تجربه کنند. توهمات شنوایی و بصری شایع ترین هستند، اما ممکن است که شامل بویایی، لمس و چشایی نیز شوند.

زوال عقل یک اصطلاح کلی برای زوال شناختی است که بیشتر در افراد مسن رخ می دهد. ممکن است علائمی مانند از دست دادن حافظه، فراموشی و سردرگمی ایجاد کند که به قدری شدید است که زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

برای اطلاعات بیشتر در مورد توهم و زوال عقل، از جمله علل و درمان، ادامه مطلب را بخوانید.

توهم چیست؟

توهمات تجربیات حسی از چیزهایی هستند که وجود ندارند. آنها می توانند بر هر یک از حواس تأثیر بگذارند.

به گفته انجمن آلزایمر بریتانیا، توهمات بصری شایع ترین نوع در میان افراد مبتلا به زوال عقل است.

یک مطالعه در سال 2017 نشان می دهد که توهم در 4 تا 76 درصد از افراد مبتلا به بیماری آلزایمر (AD) که نوعی زوال عقل است، رخ می دهد.

توهمات ممکن است ساده یا پیچیده باشند، از دیدن چراغ های چشمک زن گرفته تا دیدن افراد و حیوانات.

علت توهم در افراد مبتلا به زوال عقل چیست؟

زوال عقل باعث آسیب تدریجی مغز می شود و می تواند مناطقی از مغز که مسئول پردازش حواس هستند، از جمله لوب های فرونتال، آهیانه، و پس سری را تحت تاثیر قرار دهد. این تغییرات در نواحی پردازش حسی مغز افراد مبتلا به زوال عقل پیچیده است. و ممکن است باعث شود آنها چیزهایی را ببینند یا بشنوند که برای دیگران وجود ندارد.

توهمات در افراد مبتلا به زوال عقل  لوی بادی و زوال عقل بیماری پارکینسون شایع تر است، اگرچه این توهم می تواند در انواع دیگر زوال عقل از جمله آلزایمر نیز رخ دهد.

بیماری های التهابی و عفونی، از جمله ذات الریه، ممکن است بر عملکرد شناختی تأثیر بگذارد. و منجر به هذیان شود که ممکن است باعث توهم شود. افراد باید این مورد را به عنوان یک اورژانس پزشکی در نظر بگیرند. سندرم چارلز بونت می تواند توهمات بینایی ایجاد کند، اما این توهمات ناشی از ضعف بینایی است و نه زوال عقل.

داروهای بیماری پارکینسون اغلب باعث توهم می شوند. با این حال، توهمات یک عارضه جانبی نادر از چندین داروی دیگر است.

انواع توهم

با توجه به گفته انجمن آلزایمر، انواع مختلفی از توهم وجود دارد، از جمله:

شنوایی:

شخص ممکن است صداهایی از جمله صدای قدم هایی را بشنود که دیگران نتوانند آن ها را بشنوند.

بصری:

ممکن است شخصی افراد، حیوانات یا چراغ های چشمک زن را ببیند که وجود ندارند.

چشایی:

شخصی ممکن است چیزی را بچشد که وجود ندارد از جمله طعم فلز.

لمسی:

افراد ممکن است چیزهایی را احساس کنند که به آنها دست می‌زند. از جمله لمس یک فرد یا یک حشره روی پوست آنها.

بویایی:

ممکن است فرد بوهای خاصی مانند دود، غذا یا عطر را حس کند که وجود ندارد.

در طول توهم چه اتفاقی می افتد؟

روشی که فرد توهم را تجربه می کند به نوع آن بستگی دارد. در طول توهم، شخص ممکن است چیزهایی را ببیند، بشنود یا بویی به مشامش بخورد که وجود ندارند. به عنوان مثال، یک فرد مبتلا به زوال عقل ممکن است افرادی را ببیند که در یک اتاق با آنها نشسته اند. آنها همچنین ممکن است باور کنند که شخصی را می بینند که می شناسند، اما آن شخص فوت کرده است.

توهمات بصری در افراد مبتلا به زوال عقل لوی بادی بیشتر شایع است. این توهمات شامل تصورات واقع بینانه از مردم و حیوانات است. آنها معمولاً رخ می دهند و می توانند برای چند دقیقه ادامه داشته باشند.

توهم و اطرافیان و مراقبان

گاهی اوقات، توهم می تواند وحشتناک باشد و باعث ترس شدید شود. یک فرد ممکن است پارانویا و وحشت را تجربه کند که منجر به عدم اعتماد به مراقبان خود می شود. برای برخی افراد، توهمات لذت بخش و آرامش بخش است.

توهمات برای فردی که آنها را تجربه می کند بسیار واقعی است. واکنش آنها به توهم ممکن است به نحوه واکنش اطرافیانشان بستگی داشته باشد.

درمان

برخی از داروهای ضد روان پریشی می توانند توهمات جدی و ترسناک را کاهش دهند. با این حال، این داروها ممکن است منجر به عوارض جانبی نامطلوب و مضر شوند و پزشکان معمولا آنها را تنها در صورتی تجویز می کنند که سایر درمان ها بی اثر باشند.

داروهای ضد روان پریشی ممکن است به ویژه برای افراد مبتلا به زوال عقل لوی بادی خطرناک باشد. با این حال، داروهای ضد زوال عقل ممکن است در کاهش توهم برای افراد مبتلا به زوال عقل لوی بادی مفید باشد.

چگونه بفهمیم کسی توهم دارد؟

برای تعیین اینکه آیا فرد مبتلا به زوال عقل دچار توهم است، مراقبان او می توانند به دنبال تغییراتی در رفتار او باشند. این می تواند شامل حرکات فیزیکی یا بیان کلامی باشد که خارج از شخصیت هستند یا منطقی نیستند.

این تغییرات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

صحبت کردن زمانی که هیچ کس دیگری آنجا نیست:

یک فرد مبتلا به زوال عقل ممکن است با فردی که در اتاق نیست صحبت کند.

دیدن افراد، حیوانات یا چیزهایی که واقعی نیستند:

آنها ممکن است به صورت شفاهی بگویند که می توانند چیزهایی را ببینند که دیگران در اتاق نمی توانند ببینند یا با یک قسمت خالی از اتاق صحبت می کنند.

بوییدن چیزهایی که وجود ندارند:

اگر کسی بوی دود را حس کند در حالی که منبعی از آن بو وجود ندارد، ممکن است دچار وحشت شود.

احساس چیزهایی که وجود ندارند:

اگر تصور کنند حشرات روی آنها می خزند، ممکن است پوست خود را خراش دهند یا ضربه بزنند. آنها همچنین ممکن است به طرف کسی فریاد بزنند که فکر می کنند آنها را لمس می کند.

شنیدن صداهای تخیلی:

ممکن است شخصی مبهوت شود یا بپرسد که آیا شخص دیگری می تواند صداهایی را بشنود که دیگران در اتاق قادر به شنیدن آن نیستند.

مهم است که بین زمانی که یک فرد مبتلا به زوال عقل چیزی را اشتباه می فهمد و زمانی که آن فرد دچار توهم می شود، تمایز قائل شد.

آن‌ها ممکن است چیزی را که دیده یا شنیده‌اند اشتباه درک کنند یا تشخیص دهند، که می‌تواند باعث شود اطرافیانشان تصور کنند که دچار توهم هستند.

مراقبت از کسی که توهم دارد

اغلب یک فرد مبتلا به زوال عقل در حین و بعد از توهم نیاز به حمایت دارد، به خصوص اگر توهمات آزاردهنده و ترسناک باشند.

برای حمایت از فردی که توهم را تجربه می کند، اگر فرد مبتلا به توهم پذیرا باشد، یک مراقب ممکن است تماس فیزیکی برقرار کند. اگر فرد آرام و آسوده باشد.

موسسه ملی سالمندی آمریکا (NIA) نکات زیر را برای حمایت از فردی که دچار توهم است ارائه می دهد:

سعی کنید در مورد چیزی که می بیند با او بحث نکنید:

اگر او می ترسد به او آرامش بدهید.

حواس فرد را پرت کنید:

رفتن به اتاقی دیگر یا پیاده روی ممکن است به او کمک کند.

مطمئن شوید که فرد سالم است:

سعی کنید اشیاء نوک تیز یا هر چیزی که می تواند برای آسیب رساندن به دیگران یا خود استفاده کند را بردارید.

پیشگیری

برای جلوگیری از توهم، یک مراقب می تواند اطمینان حاصل کند که فرد مبتلا به زوال عقل دارای محیطی تمیز و بدون شلوغی با درجه حرارت و روشنایی مناسب است.

یک مراقب باید اطمینان حاصل کند که فرد مبتلا به زوال عقل با افراد مختلف به صورت یک به یک وقت بگذراند، فعال بماند و در فعالیت های لذت بخش شرکت کند. آن‌ها می‌توانند از یک ژورنال برای ثبت فعالیت‌های روزانه، حالات و رفتارهای فرد استفاده کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر فرد مبتلا به زوال عقل توهمات را تجربه می کند، به خصوص اگر شدیدتر شود یا باعث تغییرات خلقی و رفتاری شود، مراقبان باید با یک متخصص صحبت کنند.

یک پزشک می تواند تصمیم بگیرد که آیا نگرانی دیگری در مورد سلامتی او وجود دارد که سبب توهم شده است.

قبل از تغییر داروهای فرد با پزشک صحبت کنید و مرتباً بررسی کنید تا ببینید آیا تغییرات دیگری لازم است یا خیر.

منابع:

Mozhan Parsa

درباره نویسنده

موژان پارسا پژوهشگر ارشد توان‌بخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.