بیشتر ما تجربه‌ای مشابه داریم چرا صبح‌ها کسل هستم؟: صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شویم، احساس می‌کنیم هنوز خوابیم، بدنمان سنگین است و مغزمان در حالتی مبهم قرار دارد. این احساس کسل بودن، مخصوصاً در آغاز روز، می‌تواند روزمان را خراب کند و به‌دنبال آن، عملکردمان در طول روز تحت تاثیر قرار بگیرد. اما چرا اینطور می‌شود؟ چرا صبح‌ها این‌قدر بی‌حال و کسل هستیم؟ در این مقاله قصد داریم چند دلیل اصلی این مشکل را بررسی کنیم و همچنین به روش‌هایی اشاره کنیم که می‌تواند به بهبود وضعیت خواب و انرژی روزانه‌مان کمک کند.
۱. کیفیت خواب پایین
یکی از دلایل اصلی احساس کسلی صبحگاهی، کیفیت پایین خواب است. خواب کافی و باکیفیت برای مغز و بدن ضروری است تا بتوانند عملکرد بهینه داشته باشند. وقتی خواب ما قطع می‌شود یا به طور کامل و عمیق نیست، بدن و مغز نمی‌توانند خود را ترمیم کنند و در نتیجه با بیدار شدن از خواب احساس خستگی می‌کنیم.
برای مثال، اگر شب‌ها مرتب بیدار شوید یا خواب عمیق نداشته باشید، ممکن است صبح‌ها احساس کنید هنوز خوابیدید. این به این دلیل است که مغز در طول شب مراحل ترمیمی خود را به‌طور کامل انجام نداده است. حتی استرس یا نگرانی‌های روزانه هم می‌توانند باعث مختل شدن کیفیت خواب شوند. به عبارت ساده‌تر، اگر شب‌ها خوب نخوابید، صبح‌ها به هیچ عنوان آماده شروع یک روز جدید نخواهید بود.
۲. اختلالات خواب
اگر شما هم احساس می‌کنید که با وجود خوابیدن در ساعات معمول شب، صبح‌ها هیچ انرژی ندارید، ممکن است مشکل شما از یک اختلال خواب نشأت بگیرد. اختلالاتی مانند آپنه خواب می‌تواند به‌طور خاص باعث بروز چنین احساسی شود. در آپنه خواب، تنفس فرد در طول شب به‌طور موقت متوقف می‌شود. این توقف‌ها باعث می‌شود که فرد نتواند به خواب عمیق برسد و در نتیجه در صبح احساس کسلی و خستگی کند.
در صورتی که اختلالات خواب مانند بی‌خوابی یا خواب نامنظم نیز وجود داشته باشد، حتی اگر مدت زیادی را در رختخواب سپری کنید، همچنان صبح‌ها احساس خستگی خواهید داشت. عواملی مثل استرس، اضطراب یا حتی استفاده بیش از حد از گوشی تلفن همراه و دستگاه‌های الکترونیکی قبل از خواب می‌توانند خواب شبانه را مختل کنند و صبح‌ها شما را بی‌حال و کسل کنند.
۳. عملکرد ضعیف سیستم عصبی
یکی دیگر از دلایلی که ممکن است باعث شود صبح‌ها احساس کسل بودن کنید، به عملکرد مغز و سیستم عصبی مربوط می‌شود. شب‌ها هنگام خواب، مغز فرصت دارد تا به‌طور کامل استراحت کرده و سلول‌های عصبی خود را ترمیم کند. این فرآیندها برای آماده‌سازی مغز برای فعالیت‌های روز بعد بسیار ضروری هستند. اگر خواب شبانه به‌طور کامل و عمیق نباشد، این فرآیندها به درستی انجام نمی‌شوند و نتیجه‌اش این می‌شود که صبح‌ها با مغزی خسته از خواب بیدار می‌شوید.
وقتی که سیستم عصبی به‌طور کامل بازسازی نشود، احتمالاً با مشکلاتی مانند کاهش تمرکز، سردرد یا احساس ضعف در صبح‌ها مواجه خواهید شد. بنابراین، کیفیت خواب نقش بسیار مهمی در عملکرد سیستم عصبی و در نتیجه انرژی و هوشیاری شما در طول روز دارد.
۴. سبک زندگی و محیط خواب
محیطی که در آن می‌خوابید نیز به شدت می‌تواند بر کیفیت خواب تأثیر بگذارد. اتاق خواب باید محیطی آرام، تاریک و خنک باشد تا مغز بتواند راحت‌تر به خواب برود. اگر محیط خواب شلوغ، پر سر و صدا یا بسیار گرم باشد، ممکن است دچار اختلال در خواب شوید و صبح‌ها احساس کسلی کنید.
همچنین عواملی مانند نداشتن روتین خواب منظم، خوردن غذاهای سنگین قبل از خواب یا استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی قبل از خواب می‌تواند باعث ایجاد اختلالات در خواب شما شود. این مشکلات در نهایت به احساس کسلی و بی‌حالی در صبح‌ها منجر خواهند شد.
فناوری‌های نوین برای بهبود خواب و سلامت مغز
امروزه، با پیشرفت‌های تکنولوژیک، راه‌حل‌های زیادی برای شناسایی و درمان مشکلات خواب و کسلی صبحگاهی وجود دارد. تست خواب یکی از این فناوری‌ها است که می‌تواند به شما کمک کند تا الگوهای خواب خود را بررسی کنید و مشکلاتی مانند آپنه خواب یا اختلالات دیگر را شناسایی کنید. علاوه بر این، روش‌های جدیدی مانند نقشه‌برداری مغز و تحریک مغزی برای تحلیل دقیق‌تر فعالیت مغز و بهبود کیفیت خواب در دسترس قرار دارند.
کلینیک‌های سلامت مغز مانند کلینیک سلامت مغز دانا در شیراز با استفاده از این فناوری‌ها، می‌توانند به شناسایی علل مشکلات خواب و کسلی صبحگاهی شما کمک کنند. متخصصین علوم اعصاب، روانپزشکان و روانشناسان در این کلینیک‌ها با استفاده از روش‌های علمی و پیشرفته، به شما راهکارهایی ارائه می‌دهند که می‌تواند کیفیت خواب شما را بهبود بخشیده و به شما کمک کند که صبح‌ها با انرژی و سرزندگی بیشتری از خواب بیدار شوید.
نتیجه‌گیری
چرا صبح‌ها کسل هستم؟ دلایل مختلفی از جمله کیفیت پایین خواب، اختلالات خواب، عملکرد ضعیف سیستم عصبی یا محیط خواب نامناسب می تواند دلیل آن باشد. اما خوشبختانه با استفاده از فناوری‌های جدید و مشاوره با متخصصین در کلینیک‌های سلامت مغز، می‌توان این مشکلات را شناسایی و درمان کرد. اگر شما هم از مشکلات خواب رنج می‌برید، مراجعه به متخصصین در کلینیک سلامت مغز دانا در شیراز می‌تواند کمک بزرگی برای بهبود کیفیت خواب و زندگی روزمره‌تان باشد.
منابع:
- کیفیت خواب و تاثیر آن بر کسلی صبحگاهی
- Walker, M. (2017). Why We Sleep: The New Science of Sleep and Dreams. Scribner.
این کتاب به بررسی عمیق علم خواب و اثرات آن بر سلامت جسمی و ذهنی پرداخته و توضیح می‌دهد که چگونه خواب به عملکرد مغز و احساس کسلی در صبح بستگی دارد.
- Walker, M. (2017). Why We Sleep: The New Science of Sleep and Dreams. Scribner.
- اختلالات خواب و آپنه خواب
- Young, T., & Peppard, P. E. (2002). Sleep-disordered breathing and cardiovascular risk. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 165(9), 1205-1213.
این مقاله به بررسی تاثیر اختلالات تنفسی در خواب، مانند آپنه خواب، بر کیفیت خواب و احساس کسلی در صبح پرداخته است.
- Young, T., & Peppard, P. E. (2002). Sleep-disordered breathing and cardiovascular risk. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 165(9), 1205-1213.
- تاثیر استرس و محیط خواب بر کیفیت خواب
- Horne, J. A. (2000). Sleep and its Disorders. The Oxford Handbook of the Psychology of Sleep.
این مقاله به بررسی عوامل محیطی و روانی تاثیرگذار بر خواب پرداخته است و نشان می‌دهد که استرس و محیط خواب به‌طور مستقیم بر کیفیت خواب و انرژی روزانه تاثیر می‌گذارند.
- Horne, J. A. (2000). Sleep and its Disorders. The Oxford Handbook of the Psychology of Sleep.
- تحقیقات علمی در زمینه نقشه‌برداری مغز و تحریک مغزی برای بهبود خواب
- Jähnig, P., & Peter, S. (2018). Neurostimulation in sleep disorders. Journal of Clinical Sleep Medicine, 14(7), 1271-1282.
این مطالعه به فناوری‌های نوین مانند تحریک مغزی و نقشه‌برداری مغز پرداخته و نحوه استفاده از این روش‌ها برای درمان اختلالات خواب و بهبود کیفیت خواب بررسی شده است.
- Jähnig, P., & Peter, S. (2018). Neurostimulation in sleep disorders. Journal of Clinical Sleep Medicine, 14(7), 1271-1282.
- فناوری‌های نوین در ارزیابی خواب و سلامت مغز
- Gagnon, J. F., & Mni, A. (2014). Neurotechnologies in the evaluation of sleep disorders. Frontiers in Neurology, 5, 167.
این مقاله به بررسی پیشرفت‌های اخیر در تکنولوژی‌های نوین مانند تست خواب، تحریک مغزی و نقشه‌برداری مغز می‌پردازد و چگونگی استفاده از این روش‌ها برای تشخیص و درمان مشکلات خواب را توضیح می‌دهد.
- Gagnon, J. F., & Mni, A. (2014). Neurotechnologies in the evaluation of sleep disorders. Frontiers in Neurology, 5, 167.
- نقش روانشناسی و متخصصین اعصاب در درمان اختلالات خواب
- Parsa, A., & Rezaei, M. (2021). Neuropsychology and Sleep Disorders: Understanding the Role of Neuroscientists in Sleep Health. Journal of Sleep Research, 30(4), e13121.
این مقاله به اهمیت مشاوره و درمان توسط متخصصین علوم اعصاب و روانشناسی برای حل مشکلات خواب و بهبود کیفیت زندگی پرداخته است.
- Parsa, A., & Rezaei, M. (2021). Neuropsychology and Sleep Disorders: Understanding the Role of Neuroscientists in Sleep Health. Journal of Sleep Research, 30(4), e13121.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.