با هم این مقاله را بشنویم:
مقدمه
عرق کردن یک فرآیند سالم و طبیعی است که به خنک شدن بدن و جلوگیری از گرمازدگی کمک می کند. با این حال، برخی از افراد ممکن است تعریق بیش از حد در صورت و سر را تجربه کنند. این می تواند نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد.
هیپرهیدروزیس یکی از این شرایط است. برای افراد مبتلا به هایپرهیدروزیس، تعریق بیش از حد است. هیپرهیدروزیس جمجمه ای زمانی رخ می دهد که این مشکل صورت یا سر را تحت تاثیر قرار دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد هیپرهیدروزیس، چرایی تاثیر آن بر سر و صورت، نحوه جلوگیری از تعریق بیش از حد و موارد دیگر، در ادامه بیشتر بخوانید.
هایپرهیدروزیس یا تعریق بیش از حد چیست؟
هیپرهیدروزیس به معنای تعریق بیش از حد است. زمانی اتفاق می‌افتد که شخصی عرق می‌کند در حالی که نیازی ندارد یا معنی ندارد. این نسبتاً رایج است و به ازای هر 100 نفر 1 تا 3 نفر را تحت تأثیر قرار می دهد. هدف از تعریق خنک کردن بدن است.
در هیپرهیدروزیس، حتی زمانی که نیازی به خنک کردن بدن نباشد، تعریق رخ می دهد. دو نوع هیپرهیدروزیس وجود دارد: هیپرهیدروزیس کانونی اولیه و هیپرهیدروزیس ثانویه.
- هایپرهیدروزیس کانونی اولیه شایع ترین نوع هایپرهیدروزیس است. زمانی اتفاق می‌افتد که تعریق بیش از حد یا زیاد به بیماری دیگر یا مصرف دارو مرتبط نباشد.
- هنگامی که علت هیپرهیدروزیس دارو یا یک بیماری پزشکی باشد، به آن هایپرهیدروزیس ثانویه گفته می شود.
چرا سر و صورت؟
هنگامی که هایپرهیدروزیس سر، پوست سر و صورت را تحت تاثیر قرار می دهد، هیپرهیدروزیس جمجمه و صورت نامیده می شود. همچنین ممکن است بر موارد زیر تأثیر بگذارد:
- کف دست ها
- کف پا
- قفسه سینه
- کشاله ران
- زیر بغل
تعریف دقیقی از تعریق بیش از حد وجود ندارد. گفته می شود، افراد مبتلا به هایپرهیدروزیس جمجمه ای-صورتی معمولاً در صورت، سر یا پوست سر عرق می کنند که:
- بدون هیچ دلیل مشخصی مانند گرما، ورزش یا اضطراب رخ می دهد.
- باعث خیسی می شود.
- بویی متفاوت از عرق زیربغل معمولی دارد.
- ممکن است تنها یک یا دو ناحیه بدن را تحت تأثیر قرار دهد، در حالی که بقیه بدن خنک می ماند.
- باعث خجالت کسی می شود و بنابراین از تماس فیزیکی یا قرار گرفتن در کنار دیگران اجتناب می کند.
- با فعالیت های روزمره مانند کار، ورزش یا رانندگی تداخل می کند.
- باعث می شود شخصی مجبور شود بیش از حد معمول لباس خود را عوض کند یا حمام کند.
- ممکن است عزت نفس را کاهش دهد.
- ممکن است در روابط شخصی تداخل ایجاد کند.
- حداقل یک بار در هفته رخ می دهد.
- ممکن است اول صبح بدتر باشد.
تعریق بیش از حد می تواند:
هر فردی را تحت تاثیر قرار دهد و در هر سنی رخ دهد. اما افراد مبتلا به هیپرهیدروزیس اولیه معمولا علائم را در دوران کودکی یا پس از رسیدن به بلوغ تجربه می کنند. هیپرهیدروزیس اولیه باعث تعریق بیش از حد می شود. هر دو طرف بدن را به یک اندازه تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین تمایل دارد یک یا دو ناحیه بدن را تحت تأثیر قرار دهد در حالی که بقیه بدن خنک می ماند.
علائم هیپرهیدروز اولیه ممکن است با افزایش سن بهبود یابد. افراد مبتلا به هایپرهیدروزیس ثانویه علائمی را در سراسر بدن تجربه می کنند. علائم می توانند در هر سنی شروع شوند. علائم نیز به طور ناگهانی ایجاد می شوند. هیپرهیدروزیس ثانویه نیز ممکن است باعث تعریق بیش از حد شبانه شود.
افراد مبتلا به هایپرهیدروزیس جمجمه ای ممکن است نسبت به سایر انواع هیپرهیدروزیس نسبت به علائم خود حساس تر باشند. این افراد بیشتر خجالت می کشند زیرا پنهان کردن آن دشوار است. چهره همچنین نقش مهمی در نحوه ارائه و بیان بیشتر افراد دارد.
علل تعریق
عرق کردن، معمولاً توسط سیگنال‌های مغزی که از طریق اعصاب سمپاتیک به غدد عرق در پوست ارسال می‌شود، کنترل می‌شود. اعصاب سمپاتیک بخشی از سیستم عصبی خودمختار هستند. بسیاری از عملکردهای بدن از جمله تعریق را کنترل می کنند. وقتی دمای بدن شخصی افزایش می‌یابد، مغز سیگنال‌هایی را برای شروع تعریق ارسال می‌کند تا به آزاد شدن گرمای داخلی و خنک کردن بدن کمک کند.
عرق کردن همچنین ممکن است در پاسخ به احساساتی مانند خجالت یا اضطراب رخ دهد. علت هیپرهیدروزیس اولیه ناشناخته باقی مانده است. به نظر می رسد هایپرهیدروزیس به جای غدد آپوکرین و تولید کننده روغن، بر غدد عرق اکرین یا غدد عرق تولید کننده آب تأثیر می گذارد. ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که مغز سیگنال هایی را برای خنک کردن بدن در مواقعی که لازم نیست ارسال می کند.
عوامل ژنتیکی ممکن است در هیپرهیدروزیس اولیه نقش داشته باشند. حدود 33 درصد از افراد مبتلا به هایپرهیدروزیس یکی از اعضای خانواده خود را با همین وضعیت دارند.
در برخی موارد، هیچ دلیل آشکاری برای هیپرهیدروزیس ثانویه وجود ندارد.
با این حال، هیپرهیدروزیس ثانویه ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:
- عفونت ها
- دیابت
- یائسگی یا بعد از بارداری
- پرکاری تیروئید
- قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
- چاقی
- نقرس
- تومورها
- فلوکستین و سایر داروهای ضد افسردگی مشابه پروپرانولول، پیلوکارپین و بتانکول
- بیماری پارکینسون
- مصرف مواد مخدر یا الکل، یا ترک مواد مخدر یا الکل
- آسیب، مانند ضربه به سر
- سرمازدگی
- اختلالات سلول های خونی یا مغز استخوان، مانند لنفوم هوچکین
- برخی از شرایط ارثی نادر
- تحریک یا بیماری هایی که بر اعصاب سمپاتیک تأثیر می گذارد
تشخیص تعریق بیش از حد
برای تشخیص هایپرهیدروزیس، پزشک از فرد در مورد علائمش سوال می کند. نواحی آسیب دیده را بررسی می کند. همچنین ممکن است آزمایش تعریق انجام دهند که شامل پوشاندن نواحی آسیب دیده پوست با پودری است که وقتی خیس می شود بنفش می شود. سپس پزشک ممکن است مجموعه ای از آزمایشات خون و ادرار و آزمایشات تصویربرداری بالقوه را برای بررسی علل دیگر تعریق بیش از حد انجام دهد.
آنها همچنین داروها و مکمل‌هایی را که فردی مصرف می‌کند بررسی می‌کنند. تا تعیین کنند که آیا ممکن است باعث تعریق بیش از حد شده باشند یا خیر. اگر علت دیگری را نتوان تعیین کرد، پزشک احتمالا هیپرهیدروزیس اولیه را تشخیص خواهد داد. اگر پزشک علت را بیابد، تشخیص هیپرهیدروزیس ثانویه خواهد بود.
محرک ها
طیف وسیعی از عوامل ممکن است باعث علائم هیپرهیدروزیس شوند. این عوامل معمولاً آنهایی هستند که دمای بدن یا خطر تعریق را افزایش می دهند. محرک های رایج عبارتند از:
- هوای گرم
- الکل
- غذاهای ادویه دار
- اضطراب
- پوشیدن لباس های تنگ، ضخیم یا محدود کننده
- ورزش
- سس های تند یا چاشنی های تند کاری و زیره سبز
- کافئین
- مونوسدیم گلوتامات (MSG)
چگونه تعریق بیش از حد را متوقف کنیم؟
چند درمان خانگی وجود دارد که ممکن است به کاهش علائم هیپرهیدروزیس کمک کند یا آنها را قابل کنترل تر کند. نکات رایج عبارتند از:
- اجتناب از هوا یا مکان های گرم
- پوشیدن لباس های گشاد، نازک یا سبک
- پوشیدن رنگ های روشن تر، مانند سفید، به جای لباس های تیره تر که عرق کردن را راحت تر نشان می دهد.
- استفاده از ضد تعریق به جای دئودورانت.
- پوشیدن لباس های ساخته شده از الیاف طبیعی به جای الیاف مصنوعی.
- نزدیک نگه داشتن حوله یا پارچه ساخته شده از مواد جاذب رطوبت یا فتیله کننده برای ضربه زدن به صورت یا سر.
- پوشیدن عرق گیر
- همراه داشتن پنکه شخصی برای خنک کردن صورت و سر.
- درمان اضطراب با استفاده از تکنیک های کاهش استرس یا درمان شناختی رفتاری (CBT). در این باره، با ما در انستیتو سلامت مغز دانا در تماس باشید.
- استفاده از پودر صورت بدون عطر هیدراته ماندن بالا نگه داشتن موها، دور از صورت و گردن.
اگر درمان‌های خانگی علائم را کاهش نداد یا آنها را قابل کنترل نکرد، ممکن است از درمان‌های دیگری استفاده شود.
از جمله:
- گلیکوپیرولات موضعی تزریق بوتاکس (سم بوتولینوم) (اثرات معمولاً 2 تا 6 ماه طول می کشد).
- دستمال مرطوب پارچه ای با پوشش گلیکوپیرونیوم توزیلات.
- داروهای ضد تعریق قوی، مانند آنهایی که حاوی کلرید آلومینیوم هستند، که غدد عرق را مسدود می کند.
- بتا بلوکرها و بنزودیازپین ها که علائم فیزیکی اضطراب و خجالت را مسدود می کنند.
- آنتی کولینرژیک ها و داروهای ضد موسکارینی که استیل کولین را مسدود می کنند. یک ماده شیمیایی در سیستم عصبی که به فعال شدن غدد عرق کمک می کند.
- یونتوفورزیس، روشی است که در آن پزشکان با عبور دادن جریان الکتریکی ضعیف از آب یا یک پد مرطوب (که برای استفاده روی صورت معمول نیست) ناحیه آسیب دیده را درمان می کنند.
عمل جراحی
در موارد نادر یا شدید که علائم به هیچ درمان دیگری پاسخ نمی دهند، ممکن است نیاز به جراحی باشد. روش های بالقوه جراحی عبارتند از:
- سمپاتکتومی قفسه سینه. این رایج ترین درمان جراحی برای هیپرهیدروزیس است. شامل بریدن اعصاب مسئول تحریک عرق در ناحیه نهفته از طریق برش های بسیار کوچک است. این باعث می شود اعصاب نتوانند به غدد عرق سیگنال دهند.
- تعریق چشایی، یا تعریق در گردن و صورت بعد از غذا خوردن، یا تعریق بیش از حد در جاهای دیگر. برداشتن یا تخریب غدد عرق در این روش، غدد عرق اطراف ناحیه آسیب دیده به طور فیزیکی بریده می شوند یا خراشیده می شوند. همچنین ممکن است از تابش الکترومغناطیسی برای از بین بردن غدد عرق استفاده شود. بیشتر زمانی انجام می شود که زیر بغل درگیر باشد.
خلاصه
عرق کردن صورت و سر طبیعی است. با این حال، تعریق بیش از حد (هیپرهیدروزیس) این نواحی می تواند ناراحت کننده و چالش برانگیز باشد. مداخلات خانگی و درمانی اغلب می توانند به افراد در مدیریت یا کاهش علائم هایپرهیدروزیس کمک کنند. افراد باید در مورد تعریق بیش از حد یا غیرقابل توضیح با پزشک تماس بگیرند. به خصوص اگر نسبتاً ناگهانی یا پس از شروع مصرف دارو ایجاد شود.
افراد همچنین باید در مورد تعریق شبانه یا تعریق که باعث خجالت بیش از حد، کاهش عزت نفس، کناره گیری اجتماعی یا تداخل در فعالیت های روزانه می شود، با پزشک تماس بگیرند. با ما در انستیتو سلامت مغز دانا در ارتباط باشید.
منبع: Excessive face and head sweating: Causes and more (medicalnewstoday.com)
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.