در مراقبه یا مدیتیشن چه اتفاقی در مغز می افتد؟

مدیتیشن با معادل فارسی مراقبه یک کلمه گویا است که شما از یک مورد خاص مراقبت میکنید. اما مراقبت از چه ؟ در مراقبه یا مدیتیشن چه اتفاقی در مغز می افتد؟

مغز شما یک اندام الکتروشیمیایی پیچیده غیرقابل تصور است. همیشه سطح مشخصی از فعالیت الکتریکی در آنجا انجام می شود، صرف نظر از اینکه خواب هستید یا از نظر ذهنی هوشیار، مشغول فعالیت هستید یا غرق در مدیتیشن هستید. دانشمندان در تلاش بوده اند تا مشخص کنند که مراقبه دقیقا چه تاثیری بر ذهن و بدن دارد. تا کنون، نتیجه گیری آنها قانع کننده بوده است، به عنوان مثال در این مقاله وبلاگ در Scientific American . وقتی مغز خود را طوری آموزش دهید که در حین مدیتیشن هوشیار و آرام باشد، نه تنها هوش هیجانی خود را افزایش می دهید، بلکه ذهن خود را نیز تقویت می کنید. چرا که یک ذهن قوی و انعطاف پذیر به طور طبیعی بهزیستی فیزیکی را افزایش می دهد.

فواید مدیتیشن برای مغز

تقریباً همه موافقند که تمرکز حواس از جهات مختلفی برای مغز مفید است. مقاله ای که در مجله فوربس منتشر شده است، 7 روش را ارائه می دهد که “مدیتیشن واقعاً می تواند مغز را تغییر دهد.”  مزایای ذکر شده از بهبود حفظ مغز سالمندان گرفته تا نتایج بهتر برای دانش آموزان در مدرسه متغیر است.

یک مطالعه هشت هفته‌ای در مرکز ذهن‌آگاهی دانشکده پزشکی دانشگاه ماساچوست نشان داد که پس از تنها دو ماه تمرکز حواس روزانه – نیم ساعت در روز – نه تنها مغز شرکت‌کنندگان شروع به تغییر کرده است، بلکه آنها احساس می‌کردند که ار قبل توانایی بیشتری در رفتار آگاهانه، مشاهده کردن، و عدم قضاوت کردن دارند.

مدیتیشن و امواج مغزی

در مورد تأثیر مدیتیشن بر امواج مغزی بسیار صحبت شده است. هنگامی که پیام ها بین نورون ها منتقل می شود، جریان الکتریکی ایجاد می شود. دانشمندان امواج مغز را “نوسانات عصبی” می نامند. یک سیستم طبقه بندی پذیرفته شده از بالاترین، ظریف ترین، نوسان به پایین ترین شامل گاما، بتا، آلفا، تتا و دلتا می باشد. هر کدام از این انواج مغزی با نوع خاصی از فعالیت مطابقت دارد.

 هر کدام از امواج مغز چه کاری انجام میدهند؟ و چه ارتباطی به مراقبه کردن دارند؟

امواج گاما

امواج گاما  زمانی غالب می شوند که ذهن ما در حال یادگیری فعال یا در حالت بیش فعالی است. آنها روند یادگیری را تقویت می کنند. اطلاعات به راحتی در حالت گاما نگهداری می شوند. امواج گامای کنترل نشده می تواند باعث اضطراب شود، بنابراین زمانی که آزمایشات که امواج مغزی مراقبه گران باتجربه تبتی را در حین تمرین نظارت می کرد، نشان داد که امواج گامای آنها در واقع دو تا سه برابر بیشتر از سطح استراحت است، شگفت آور بود – این یعنی سطح فوق العاده ای از هوشیاری. حتی اگر افراد در یک حالت عمیق و آرام مراقبه بودند میزان این امواج بالا رفت. این مطالعات همزمانی گامای پایدار را نشان داد: این بدان معناست که امواج از قسمت‌های مختلف مغز آنها با هماهنگی قابل‌توجهی کار می‌کنند.

امواج بتا

امواج بتا  در ردیف دوم قرار دارند. آنها معمولاً زمانی غالب می شوند که ذهن ما به طور آگاهانه وظایف معمولی را هنگام انجام کارهای روزمره خود انجام می دهد: برنامه ریزی، سازماندهی و غیره.

امواج آلفا

امواج آلفا آهسته تر، زمانی غالب می شوند که ما درگیر فعالیت هایی هستیم که ذهن و بدن را آرام می کند: پیاده روی در طبیعت، شرکت در کلاس یوگا و البته مدیتیشن. همچنین تصور می شود که امواج آلفا از مغز در برابر توجه بیش از حد به افکار و محرک های اضافی محافظت می کند. خیلی شبیه تمرین تمرکز حواس به نظر می رسد، اینطور نیست؟ مطالعات نشان داده است  که «عصب‌شناسان اخیراً بین افزایش امواج مغزی آلفا – چه از طریق تحریک الکتریکی یا تمرکز  حواس  و  مراقبه – و توانایی کاهش علائم افسردگی و افزایش تفکر خلاق ارتباط برقرار کردند.

امواج تتا و دلتا

امواج تتا  امواج مغزی هستند که در حین آرامش عمیق، رویاپردازی و… مدیتیشن ذن فعال هستند .

در نهایت، امواج دلتا معمولاً با خواب عمیق و بدون رویا همراه هستند.

نیازی به یادآوری همه این نوع امواج مغزی نیست، اما درک این موضوع که شواهد علمی مدرن آنچه را که مراقبه‌گران برای هزاران سال می‌دانستند، تأیید می‌کند: مراقبه برای جسم و روح خوب است. شما در واقع می توانید یاد بگیرید که بهزیستی را هم در بدن خود و هم در ذهن گریزان خود تجربه کنید. فقط بنشینید، مراقب باشید و اجازه دهید بدن و ذهن شما به طور طبیعی آرام و هوشیار شوند. امواج مغزی از خود مراقبت خواهند کرد!

افزایش بهزیستی

مدیتیشن نواحی خاصی از مغز را توسعه می‌دهد، مانند آن قسمت‌هایی که مسئول حافظه، شفقت و همدلی هستند. در همین حال، بخش‌هایی از مغز که با ترس، استرس و اضطراب مرتبط است (مانند آمیگدال – مرکز «جنگ یا گریز») شروع به کوچک شدن می‌کنند.

انتقال دهنده های عصبی اضطراب ممکن است کاهش یابد، در حالی که انتقال دهنده عصبی لذت بخش دوپامین ممکن است افزایش یابد. این تغییرات و سایر تغییرات ظریف منجر به احساس بهبود کلی در سلامت و تندرستی شما می شود.

راشل پریش، مربی متخصص مراقبه می گوید که مدیتیشن به ما این امکان را می دهد که به تدریج الگوهای عادتی را که در خود دوست نداریم تغییر دهیم. علاوه بر این، دانشمندان مستند کرده اند که مدیتیشن به تقویت انعطاف پذیری کمک می کند. بر اساس مطالعه‌ای در مؤسسه ماکس پلانک برای علوم شناختی و مغز انسان در آلمان، به نظر می‌رسد که روش پردازش درد افراد را با کاهش فعال استرس ناشی از واکنش‌های نامطلوب به ناراحتی، حتی زمانی که مراقبه‌کنندگان در حال مدیتیشن نیستند، بهبود می‌بخشد.

امروزه احساس می شود که مردم مدیتیشن را به عنوان درمانی برای هر چیزی که شما را آزار می دهد ستایش می کنند. درد؟ فشار؟ حواس پرتی؟ و بنابراین متناسب با این نیازها یک مدیتیشن تخصصی برای آن وجود دارد.

اما در واقع هنگام مدیتیشن در مغز شما چه اتفاقی می افتد؟

کریستوفر رودز، روانشناس در مرکز پزشکی هاربرویو، خاطرنشان می کند که در حالی که انواع مختلفی از میانجیگری وجود دارد، مراقبه ذهن آگاهی بیشتر مورد مطالعه قرار گرفته است.

او می‌گوید: «مراقبه‌ی ذهن آگاهی آگاهی بسیار عمدی از لحظه‌ی حال به شیوه‌ای بدون قضاوت است. ” تعریف میدیتیشن در این جمله بسیار ساده است اما اجرا کردن آن آسان نیست.”

چگونه مراقبه ذهن آگاهی را تمرین می کنید؟

در مدیتیشن ذهن آگاهی، شما بر روی یک چیز خاص تمرکز می کنید، اغلب اوقات نفس خود را، و سعی می کنید توجه خود را به آن جلب کنید.

رادز می‌گوید: «شما می‌توانید این کار را در هر مکان یا هر زمان انجام دهید. پروتکل سخت و سریعی برای دنبال کردن وجود ندارد و نیازی نیست 300 ساعت وقت بگذارید تا در مورد نحوه انجام آن آموزش ببینید.

برای تمرین این مدیتیشن، تنها چیزی که نیاز دارید این است که یک موقعیت راحت پیدا کنید و توجه خود را به نفس خود جلب کنید. اگر مفید است، می‌توانید یک اسکن از بدن خود نیز انجام دهید (به هر قسمت از بدنتان که از پاهایتان به سمت سرتان حرکت می‌کند توجه کنید) تا هر گونه احساسی را متوجه شوید و هر تنشی را که احساس می‌کنید برطرف کنید.

در حالی که هدف تمرکز بر نفس است، رودز خاطرنشان می کند که افکار شما سرگردان خواهند شد، که هم خوب است و هم فعالیت طبیعی ذهن شما. به سادگی – بدون قضاوت – به افکار یا احساساتی که به وجود می آیند توجه کنید. اما روی هیچ فکری متوقف نشوید و از روی آن بگذرید. و سپس توجه خود را به آن حالت مراقبه برگردانید.

هنگام مدیتیشن چه اتفاقی برای مغز شما می افتد؟

برای فعالیتی که تمرکز شما را به لحظه حال محدود می کند، اتفاقات زیادی در مغز شما می افتد.

مدیتیشن نواحی مختلفی از مغز شما را توسعه می دهد. مغز یک اندام منعطف شگفت انگیز است که به فعالیت هایی که شما انجام می دهید پاسخ می دهد. هر چه بیشتر چیزی را تمرین کنید، آن منطقه توسعه یافته تر می شود.

مغز شما از طریق اتصالات عصبی رشد می کند. نورون ها، سلول های پردازش اطلاعات در مغز شما، برای ایجاد مسیرهای عصبی که مسئول افکار، احساسات و اعمال شما هستند، به هم متصل می شوند.

هنگامی که به طور مکرر یک فعالیت را انجام می دهید، اتصالات عصبی درگیر را تقویت می کنید، که باعث توسعه مناطق مرتبط مغز شما می شود. به عنوان مثال، اگر شما یک راننده تاکسی هستید که دائماً مسیرهای مختلف را پیمایش می کنید، در این صورت در حال تقویت اتصالات عصبی هستید که بخش های استدلال فضایی مغز شما را توسعه می دهند.

همین روند زمانی که مدیتیشن می کنید اتفاق می افتد.

 مدیتیشن و تغییرات ساختاری در مغز

در حالی که تحقیقات در مورد مراقبه ذهن آگاهی هنوز در مراحل اولیه است، برخی از مطالعات اولیه کوچک نشان داده اند که در طول زمان مدیتیشن ذهن آگاهی ممکن است منجر به افزایش تراکم ماده خاکستری در هیپوکامپ و سایر نواحی پیشانی مغز و همچنین افزایش ضخامت قشر مغز شود.

افزایش ماده خاکستری و هیپوکامپ سمت چپ به یادگیری، شناخت و حافظه کمک می کند و در نتیجه باعث حفظ بهتر حقایق و رفتار آگاهانه تر می شود. و افزایش در اینسولا قدامی و ضخامت قشر مغز به عملکرد شناختی، توجه و خودآگاهی کمک می کند.

رودز می‌گوید: «اگر به نتایج 6 تا 12 ماه پس از مدیتیشن معمولاً 20 تا 30 دقیقه در روز نگاه کنید، می‌توانید تغییرات در ساختار مغز و همچنین تغییرات در عملکرد را مشاهده کنید.

مدیتیشن سیستم عصبی سمپاتیک شما را آرام می کند

یکی دیگر از مزایای هیجان انگیز مدیتیشن تمرکز حواس این است که می تواند سیستم عصبی سمپاتیک یا واکنش مبارزه یا فرار شما را غیرفعال کند.

هنگامی که با تهدیدی روبرو می شوید، سیستم عصبی سمپاتیک شما شروع به کار می کند و هورمون های استرس را ترشح می کند که به شما کمک می کند یا فرار کنید یا به عقب برگردید. هنگامی که خطر برطرف شد، سیستم عصبی پاراسمپاتیک شما فعال می شود و به شما اجازه استراحت و آرامش می دهد.

رادز می گوید که از طریق مدیتیشن، شما اساساً سیستم عصبی سمپاتیک خود را غیرفعال می کنید و شاخه پاراسمپاتیک را فعال می کنید. مطالعات اولیه نشان داده اند که با گذشت زمان این عمل می تواند به کاهش درد، افسردگی، استرس و اضطراب کمک کند.

رادز همچنین تأکید می کند که چگونه آرام کردن سیستم عصبی سمپاتیک شما از طریق مدیتیشن می تواند واکنش هیجانی مخرب را کاهش دهد.

او می‌گوید: «پذیرفتن برخی از جنبه‌های لحظه حال که خوشایند نیستند، سخت است. از نظر من، مزیت شماره یک مدیتیشن ذهن آگاهی این است که تمرینی برای کنار گذاشتن با چیزی که شما را تحت فشار قرار می دهد، باشد.

با توجه بدون قضاوت کردن آنچه در طول مدیتیشن برای شما پیش می آید و سپس رها کردن آن، بهتر می توانید از تحریک واکنش جنگ یا گریز خود در هنگام بروز وقایع منفی در زندگی اجتناب کنید.

فاصله ای بین محرک و پاسخ شما وجود دارد. رادز می‌گوید در این فاصله این فرصت وجود دارد که متوجه واکنش خودمان شویم. آیا من ابتدا شروع شروع به استرس، عصبانیت یا نگرانی کنم، و سپس فکر کنم؟ یا در این فاصله با توجه به تجربه ها و تمرین ذهن آگاهی میخواهم بگونه ای دیگر پاسخ دهم.

 مدیتیشن یک تمرین است، نه یک قرص جادویی

در حالی که مدیتیشن ذهن آگاهی می تواند تغییرات باورنکردنی در مغز شما ایجاد کند اما این امر یک شبه اتفاق نمی‌افتد.  و علاوه بر آن مدیتیشن درمان همه چیز نیست.

یادگیری اینکه انتظارات خود را رها کنید و به سادگی مدیتیشن را تجربه کنید دشوار است – اما تا حد زیادی نکته اصلی نیز هست. هرچه بیشتر تمرین کنید بدون قضاوت یا انتظار در لحظه باشید، بهتر به آن دست خواهید یافت.

رودز می گوید: «شما نمی توانید انتظار تجربه روشنگری یا تجربه عرفانی را داشته باشید. اما مردم متوجه می شوند که حتی در پایان یک تمرین 10 یا 15 دقیقه ای، تمرکز، آرامش یا آرامش بیشتری دارند. اگر این اتفاق بیفتد عالی است و اگر این اتفاق نیفتد عالی است. به این روند اعتماد کنید.»

خدمات انیستیتو سلامت مغز دانا:

انستیتو سلامت مغز یک واحد تخصصی مدیتیشن دارد. همکاران زبده  و متخصص ما در زمینه های روانپزشکی، روانشناسی و علوم اعصاب آماده ارائه خدمات مرتبط با شناسایی و درمان تمام اختلالات خلقی با استفاده از دارو درمانی و روش های نوین درمانی از قبیل تحریک الکتریکی فرا جمجمه ای می باشند.

اگر بدنبال بهترین مرکز با حرفه ای ترین تیم درمانی متشکل از روانپزشکان، روانشناسان، کاردمان ها، نوروساینتیست ها و استفاده از روش های نوین درمانی هستید همین امروز زمان ویزیت خود را تنظیم کنید! با ما در تماس باشید.

07136476172-09172030360

آدرس: شیراز بلوار بعثت (حدفاصل چهارراه خلدبرین و فلکه سنگی) مجتمع پزشکی مریم طبقه پنجم – انستیتو سلامت مغز

ایمیل: [email protected]

اینستاگرام: danabrain.ir@

A.S.Jafari

دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.