در حالی که ممکن است فوق‌العاده علمی تخیلی به نظر برسد (چون شامل اتصال حسگرهای الکتریکی به سر شما است)، درمان نوروفیدبک بدون درد است و بسیار کمتر از آن چیزی که به نظر می‌رسد ترسناک است.
نوار یا الکترودهایی که روی سر قرار می‌گیرند، بخش‌های مختلف مغز را، بسته به جایی که قرار می‌گیرند، کنترل می‌کنند. سپس، از طریق بازخورد شنیداری یا بصری، بیماران می‌توانند ببینند که مغزشان چگونه به اعلان‌های مختلفی که یک درمانگر یا پزشک به آنها می‌دهد واکنش نشان می‌دهد.
واکنش ها توسط یک نمودار یادداشت می شوند تا فرد بتواند واکنش طبیعی خود را ببیند. پس از این درمان، بیماران می‌توانند با یک متخصص کار کنند تا بفهمند چرا این واکنش‌ها را دارند. این می تواند به بیماران کمک کند تا ریشه احساسات خود را بر اساس واکنش های طبیعی خود که ممکن است حتی متوجه وقوع آن هم نشوند، بهتر درک کنند.
این مقاله انواع و تکنیک‌های درمان نوروفیدبک، فواید و اثربخشی آن و آنچه را که باید قبل از امتحان آن در نظر بگیرید پوشش می‌دهد.
انواع نوروفیدبک
ثابت شده است که درمان نوروفیدبک در کمک به تشخیص یا درمان چند بیماری مختلف مفید است و هر بیماری با نوع متفاوتی از درمان نوروفیدبک همراه است.
برای هر نوع، الکترودهای متصل به پوست به دنبال فرکانس‌های مغزی خاصی هستند. که اساساً سرعت انتشار امواج مغزی است. که می‌تواند نحوه واکنش یک فرد را نشان دهد.
انواع مختلف فرکانس نشان دهنده انواع مختلفی از عملکردها یا واکنش های مغز است.
نوروفیدبک فرکانسی/قدرتی
این ساده‌ترین و رایج‌ترین نوع درمان است و گاهی اوقات به آن «نوروفیدبک سطحی» نیز گفته میشود. شامل اتصال دو تا چهار الکترود به سر برای تشخیص فرکانس های مربوط به ADHD، اضطراب و بی خوابی است.
نوروفیدبک کورتیکال پتانسیل آهسته (SCP-NF)
هدف این نوع درمان کمک به افراد مبتلا به ADHD، صرع و میگرن است. حتی در کودکانی که دارای ADHD هستند به عنوان یک جایگزین بالقوه برای راه حل های دارویی آزمایش شده است.
سیستم نوروفیدبک کم انرژی (LENS)
نوروفیدبک علاوه بر کمک به افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی می تواند به افرادی که کم انرژی هستند نیز کمک کند. هدف این نوع درمان تغییر امواج مغزی بیمار در حالی که بی حرکت با چشمان بسته دراز کشیده است میباشد. این روش برای کمک به افراد مبتلا به بی خوابی، فیبرومیالژیا، سندرم پای بی قرار، اضطراب، افسردگی و عصبانیت استفاده می شود.
این نوع درمان نیازی به تلاش آگاهانه از جانب بیمار ندارد. و با اتصال الکترودها به سر کار می کند. و قسمت هایی را که فعالیت مغز در آنها کم است مشخص می کند.
سپس الکترودها فرکانس‌های میدان مغناطیسی بسیار پایینی از خود ساطع می‌کنند که با گذشت زمان، می‌توانند به طور بالقوه نحوه عملکرد مغز را تغییر دهند.
نوروفیدبک هموآنسفالوگرافی (HEG)
این نوع درمان نوروفیدبک برای افرادی است که میگرن وحشتناکی دارند. الکترودها نشان می دهند که جریان خون در مغز کجاست و از این اطلاعات برای افزایش جریان خون و کاهش درد یا عود مجدد میگرن استفاده می کنند.
نوروفیدبک Z اسکور لایو
این نوع نوروفیدبک برای افرادی است که بی خوابی دارند. طبق یک مطالعه موردی، حتی بعد از 15 جلسه که هر جلسه 20 دقیقه بود، علائم گروه بهبود یافت.
توموگرافی الکترومغناطیسی با رزولوشن پایین (LORE-TA)
این درمان به 19 اتصال الکترود نیاز دارد و دلیل آن این است که مغز را برای فعالیت‌های خاص مغزی مربوط به اختلال وسواس فکری-اجباری، اعتیاد و افسردگی تحت نظر دارد. این نوع درمان جزئیات پیچیده زیادی را در مورد عملکرد درونی مغز افراد مبتلا به اعتیاد نشان داده است.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی کاربردی (fMRI)
این روش هنوز هم جزو درمان نوروفیدبک است که مبتنی بر تحقیقات است. در این روش از الکترودها برای ترسیم عملکرد درونی مغز استفاده می شود.
تکنیک انجام
اگر به دنبال درمان نوروفیدبک برای یک بیماری رفتاری مانند افسردگی هستید، یک روانشناس معمولاً آن را انجام می دهد و بر اساس مسائلی که می خواهید به آنها بپردازید، از شما سؤالاتی می پرسد.
همچنین ممکن است لازم باشد به مطب دکتر بروید، جایی که یک متخصص الکترودها را روی سر شما قرار می دهد. همچنین این احتمال وجود دارد که شما در حال تماشای یک فیلم یا گوش دادن به محتوای صوتی باشید در حالی که آنها بر فعالیت مغز شما نظارت دارند.
یک مثال
به طور معمول، شما می توانید واکنش های مغز خود را در زمان واقعی مشاهده کنید. مثلا بیماران در حال تماشای فیلم هستند و وقتی مغز آنها امواج مغزی خاصی تولید میکند، صفحه نمایش روشن‌تر میشود. برعکس، وقتی مغز امواج مغزی کمتر مطلوبی تولید می کند، صفحه نمایش تیره تر می شود. از آنجایی که شما این را در زمان واقعی می بینید، ایده این است که می توانید یاد بگیرید که چگونه امواج مغزی را تولید کنید که صفحه نمایش را روشن نگه می دارد. این نشان می دهد که روزی می توان از این درمان برای جلوگیری از افکار منفی و کاهش اثرات رفتارهای اعتیاد آور استفاده کرد.
درمان نوروفیدبک چه کمکی میکند؟
همانطور که در بخش درمان نوروفیدبک ذکر شده است، روش های مختلفی وجود دارد که درمان نوروفیدبک می تواند مفید باشد.
بعضی از اختلالاتی که نوروفیدبک به درمان آن کمک میکند:
بیش فعالی
افسردگی
اضطراب
بیخوابی
میگرن
اعتیاد
اختلال وسواس فکری اجباری
کم انرژی بودن
کنترل خشم
مزایای نوروفیدبک
بزرگترین مزیت درمان نوروفیدبک این است که می تواند عملکرد درونی مغز را به نمایش بگذارد. می تواند واکنش هایی را به چیزهایی نشان دهد که شما از آنها آگاه نبودید. که می تواند به شما کمک کند رفتارهای غیر مفید را شناسایی کنید و برای تغییر آنها تلاش کنید.
یکی دیگر از مزایای درمان نوروفیدبک این است که واکنش های مغز شما را در زمان واقعی نشان می دهد. این به شما امکان می دهد واکنش های خود را بهتر درک کنید و آنها را از یک منبع بی طرف ببینید. این به ویژه برای کسانی که با مدیریت خشم دست و پنجه نرم می کنند خوب است، زیرا اغلب می توانند به ورودی های بیرونی حساس باشند.
اثربخشی
اثربخشی به تعداد جلسات و همچنین شرایط فرد بستگی دارد.
علاوه بر موثر بودن در درمان شرایط ذکر شده، منجر به افزایش فعالیت مغز در تحقیقی با 20 فرد مسن شد. پس از هر جلسه درمان نوروفیدبک بتا، آنها افزایش قابل توجهی در فعالیت مغز افراد پیدا کردند که نشان می دهد مغز افراد پیر ممکن است بیش از آنچه در ابتدا تصور می شد توانایی داشته باشد. با این حال، آنها هیچ تفاوتی در عملکرد شناختی پیدا نکردند.
همچنین نشان داده شده است که بر کودکان مبتلا به ADHD تأثیر دارد. در یک مطالعه، هم والدین و هم بچه‌ها پس از گذراندن یک تابستان در تمرین نوروفیدبک فشرده تفاوت‌های قابل توجهی را گزارش کردند.
انجام نوروفیدبک در شیراز
انستیتو سلامت مغز دانا، شاخه انجمن علوم اعصاب ایران در استان فارس، با بهره‌گیری از به‌روزترین و موثرترین تکنیک های درمانی به افرادی که از مشکلی در سلامت روان خود رنج می‌برند یا میخواهند توانایی‌های خود را ارتقا دهند کمک میکند. از جمله خدماتی که در این مرکز ارائه میشود نوروفیدبک است. برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان تماس بگیرید.
منابع:
- Christiansen H, Reh V, Schmidt MH, Rief W. Slow cortical potential neurofeedback and self-management training in outpatient care for children with ADHD: study protocol and first preliminary results of a randomized controlled trial. Front Hum Neurosci. 2014;8:943.
- Shafiei, S.A., Firoozabadi, S.M. Local ELF-magnetic field: a possible novel therapeutic approach to psychology symptoms. Neurol Sci 35, 1651–1656 (2014).
- Vasudeva MD S. Biofeedback-Assisted Relaxation in Migraine Headache: Relationship to Cerebral Blood Flow Velocity in the Middle Cerebral Artery. The Journal of Head and Face Pain. 2003;35(11).
- Hammer, B.U., Colbert, A.P., Brown, K.A. et al. Neurofeedback for Insomnia: A Pilot Study of Z-Score SMR and Individualized Protocols. Appl Psychophysiol Biofeedback 36, 251–264 (2011).
- Pascual-Marqui RD, Michel CM, Lehmann D. Low resolution electromagnetic tomography: a new method for localizing electrical activity in the brain. Int J Psychophysiol. 1994;18(1):49-65.
- Marzbani H, Marateb HR, Mansourian2 M. Neurofeedback: A Comprehensive Review on System Design, Methodology and Clinical Applications. Basic Clin Neurosci. 7(2):143–158.
- Walker MD J. QEEG-Guided Neurofeedback for Anger/Anger Control Disorder. Journal of Neurotherapy . 2013;17(1):88-92.
- Staufenbiel SM, Brouwer A-M, Keizer AW. Effect of beta and gamma neurofeedback on memory and intelligence in the elderly. Published online January 2014:74-85.
- https://www.verywellmind.com/neurofeedback-therapy-definition-techniques-and-efficacy-5193195
- Lubar JF, Swartwood MO, Swartwood JN, O’Donnell PH. Evaluation of the effectiveness of EEG neurofeedback training for ADHD in a clinical setting as measured by changes in T.O.V.A. scores, behavioral ratings, and WISC-R performance. Biofeedback and Self-regulation. 1995;20:83–99.
- Marzbani H, Marateb HR, Mansourian2 M. Neurofeedback: A Comprehensive Review on System Design, Methodology and Clinical Applications. Iranian Neuroscience Society. 2015;7(2):143–158.
درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توان‌بخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.