تنفس شین استوک یک الگوی تنفسی غیر طبیعی نادر است. این نوع تنفس می تواند در زمان بیداری هم رخ دهد اما معمولاً در هنگام خواب رخ می دهد. این الگو شامل یک دوره تنفس سریع و کم عمق به دنبال آن تنفس آرام و سنگین تر است. و لحظاتی بدون هیچ گونه تنفسی اتفاق می افتد که به آن آپنه می گویند. برخی افراد به جای آپنه، دوره هایی از تنفس بسیار سطحی دارند که به آنها هیپوپنه می گویند.این الگو تنفس معمولاً 45 تا 90 ثانیه طول می کشد. این اختلال در دهه گذشته به دلیل ارتباط آن با نارسایی قلبی و سکته مغزی، یکی از عوامل مهم مرگ و میر می باشد.
تنفس شین استوک ممکن است با آپنه خواب مرکزی همراه باشد. آپنه انسدادی خواب شامل آپنه هایی است که در اثر انسداد فیزیکی در گلو ایجاد می شود. در آپنه خواب مرکزی معمولاً بافت عضلانی آرام است. آپنه خواب مرکزی زمانی رخ می دهد که بدن به دلیل عدم وجود سیگنال از مغز، تلاش تنفسی مناسبی را در طول خواب انجام ندهد. آپنه مرکزی خواب، زمینه ساز این نوع تنفس است. با این حال، آپنه خواب مرکزی و تنفس Cheyne-Stokes به طرق مختلف بر تنفس تأثیر می گذارد.
علل تنفس شین استوک
شایع ترین علل تنفس شین استوک نارسایی قلبی و سکته مغزی است. اگرچه نادر تلقی می شود، این عارضه در 25 تا 50 درصد از افراد مبتلا به نارسایی قلبی رخ می دهد. به نظر می رسد این الگوی تنفسی در افرادی که دچار سکته مغزی شده اند در مقایسه با افراد مبتلا به نارسایی قلبی کمتر رایج است. اگرچه عواملی مانند درگیری شریان اصلی یا قلبی عروقی ممکن است خطر را افزایش دهد.
این نوع تنفس علاوه بر نارسایی قلبی و سکته مغزی با موارد زیر نیز همراه است:
- هنگام ورود به ارتفاع زیاد
- آسیب مغزی یا تومور مغزی
- فشار بالای داخل جمجمه ای
- ادم ریوی کاردیوژنیک حاد
تنفس های شین استوک همچنین یک علامت بالینی است که در افرادی که در حال مرگ هستند دیده می شود.
- نارسایی احتقانی قلب: این یک بیماری مزمن و پیشرونده است که در آن قلب خون کافی برای تامین نیازهای بدن پمپاژ نمی کند.
- افزایش فشار داخل جمجمه: این افزایش فشار داخل جمجمه ناشی از تومورهای مغزی، آسیب‌های سر، سکته مغزی هموراژیک، مننژیت، آنسفالیت و علل دیگر است.
- ادم ریوی کاردیوژنیک: این تجمع مایع در ریه ها ناشی از برگشت خون به قلب است که معمولاً به دلیل نارسایی قلبی است.
- مسمومیت با مونوکسید کربن: استنشاق گاز سمی می تواند منجر به خفگی شود، که اغلب با تنفس نامنظم پیش می آید.
- هیپوناترمی: سطوح پایین سدیم شدید می تواند باعث تغییرات در سطح مایعات بدن شود که منجر به تورم مغز می شود.
- افزایش ناگهانی ارتفاع : یک مثال شامل رسیدن به مکانی با ارتفاع بالا (معمولاً بیش از 8000 فوت) است که در آن سطح اکسیژن پایین است.
- مصرف بیش از حد دارو : یک مثال شامل داروهایی مانند مورفین است که می تواند به شدت سیستم عصبی مرکزی را تحت فشار قرار دهد و باعث تنفس سطحی، هیپوپنه و برادی پنه شود.
علائم تنفس شین استوک
در طول تنفس Cheyne-Stokes، تنفس ممکن است نامنظم به نظر برسد، اما در یک چرخه نسبتا ثابت و سه قسمتی رخ می دهد:
برادی پنه: تنفس بسیار عمیق و آهسته
تاکی پنه: تنفس سریع و کم عمق
آپنه: توقف موقت تنفس
هر چرخه به طور متوسط 30 ثانیه تا دو دقیقه طول می کشد. برای برخی از افراد، آپنه با دوره‌های تنفس بسیار کم عمق که هیپوپنه نامیده می‌شود، جایگزین می‌شود
اپیزودهای تنفس نامنظم اغلب در هنگام خواب رخ می دهد (به ویژه در طول خواب REM زمانی که فرد در حال خواب دیدن است). این دوره، زمانی بدتر می شود که فرد به پشت می خوابد.
تنفس های Cheyne-Stokes می تواند در زمانی که فرد بیدار است اتفاق بیفتد و به طور کلی نشانه ای از بدتر شدن سلامت او است. این الگوی تنفس نامنظم در آخرین روزها و ساعات زندگی که فرد در حال مرگ است، رایج است.
سایر علائم
افرادی که در شب تنفس Cheyne-Stokes را تجربه می کنند، حداقل پنج آپنه یا هیپوپنه در شب دارند که معمولاً با علائمی مانند:
- خروپف با صدای بلند
- تنفس پر زحمت و سخت
- سرفه ناگهانی
- حرکات ناگهانی اندام یا “تکان” در هنگام خواب
- خستگی مفرط در طول روز و خواب آلودگی
- تنگی نفس هنگام دراز کشیدن
اصلی ترین علامت این نوع تنفس الگوی تنفسی صعودی-کاهشی آن است. این الگو بیشتر در طول خواب، به ویژه مرحله یک و مرحله دوم خواب غیر REM رخ میدهد. اما این الگوی تنفسی می تواند در زمان بیداری نیز رخ دهد. با این حال افرادی که در خواب هستند یا از داروهای آرامبخش استفاده می کنند بعید است از الگوی تنفس خود مطلع باشند. به همین دلیل معمولا تست خواب می تواند این علائم را در خواب کاملا مشخص کند.
وقتی افراد به پشت می خوابند، این نوع تنفس بدتر می شود. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند حداقل پنج بار آپنه یا هیپوپنه در شب را تجربه می کنند، اگرچه ممکن است خیلی بیشتر نیز باشد.
علائم دیگر مرتبط با این نوع تنفس عبارتند از:
- خستگی و خواب آلودگی زیاد در طول روز
- تنفس دشوار یا سخت
- خروپف بلند
- سرفه ناگهانی
- حرکات دوره ای اندام ها در هنگام خواب
تنفس Cheyne-Stokes چه تفاوتی با شرایط مشابهی دارد؟
تنفس Cheyne-Stokes تنها یکی از شرایطی است که می تواند بر نحوه تنفس شما در خواب یا بیداری تأثیر بگذارد. اگرچه شرایط تنفسی مختلف می‌توانند شباهت‌هایی با هم داشته باشند، اما هر کدام به دلیل عوامل منحصر به فردی ایجاد می‌شوند و علائم مشخصی دارند. اگر نگران الگوهای تنفسی خود یا یکی از عزیزان خود هستید، مهم است که برای تشخیص و درمان با پزشک خود صحبت کنید.
آپنه خواب مرکزی
درواقع در این حالت مغز به عضلات بین دنده ای و دیافراگم دستور نمیدهد که فرد در خواب نفس بکشد. آپنه مرکزی خواب و تنفس شین استوکس هر دو در اثر تنفس کم ایجاد می شوند و علائم مشابهی دارند. به ویژه خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و خروپف شدید از علائم این دو عارضه هستند. با این حال، آپنه خواب مرکزی باعث ایجاد الگوی تنفسی شاین استوکس نمی شود و علت اصلی تلاش کم تنفسی بین این دو حالت متفاوت است.
تنفس کسماول
تنفس کسماول نوعی تنفس عمیق و سریع است که می توان آن را “گرسنگی هوا” توصیف کرد. برخلاف تنفس شین استوکس، تنفس کسماول در یک سرعت باقی می ماند و شامل دوره های تنفس آرام، آپنه یا هیپوپنه نمی شود. همچنین ممکن است زمانی رخ دهد که فرد بیدار است. شایع ترین علت تنفس کسماول کتواسیدوز دیابتی است. اگرچه همچنین می تواند ناشی از هرگونه اختلالی باشد که باعث تجمع اسید در بدن می شود.
Hypoventilation یا Hyperventilation
Hypoventilation شامل تنفس بیش از حد آهسته یا کم عمق است. در حالی که Hyperventilation تنفس خیلی سریع یا عمیق را توصیف می کند. در حالی که تنفس شین استوکس دوره های هر دو را شامل می شود. الگوی خاص هیپرانتیلاسیون آن به دنبال هیپوونتیلاسیون با آپنه یا هیپوپنه دوره ای منحصر به فرد است. هر دو هایپرانتیلاسیون و هیپوونتاسیون می توانند در طیف وسیعی از شرایط ایجاد شوند که ممکن است کوتاه مدت یا مزمن باشد.
تنفس های بیوت
تنفس های بیوت که به نام تنفس آتاکسیک نیز شناخته می شود، شبیه تنفس های شین استوک است. و به نام فردی است که هر دو نوع این عارضه ها را مطالعه و تشریح کرده است. فردی که دارای تنفس بیوت است، دوره تنفس خود را به آرامی یا خیلی سریع با آپنه های گاه به گاه طی می کند. با این حال، برخلاف تنفس شاین استوکس ، تنفس آتاکسیک بسیار نامنظم است و فاقد الگوی افزایش و سقوط است. تنفس آتاکسیک به ندرت در ادبیات توصیف یا گزارش می شود.
تشخیص تنفس شین استوک
تشخیص تنفس های شین استوک که در زمان بیداری رخ می دهد به دلیل الگوی منحصر به فرد آنها نسبتاً آسان است. اما مواردی که در هنگام خواب ایجاد می شوند اغلب با استفاده از یک مطالعه خواب به نام پلیسومنوگرافی تشخیص داده می شوند.پلی سومنوگرافی که در طی آن هنگام خواب ضربان قلب، تعداد تنفس، امواج مغزی، سطح اکسیژن خون و حرکات چشم شما نیز کنترل خواهد شد. علائم تنفس شبانه Cheyne-Stokes شباهت زیادی به علائم آپنه انسدادی خواب دارد. و این باعث می شود که پلی سومنوگرافی گامی مهم در اطمینان از تشخیص صحیح و درمان مناسب افراد مبتلا به این بیماری باشد.
درمان تنفس شین استوک
وجود تنفس های شین استوک، به ویژه هنگامی که فردی بیدار است، می تواند پیش آگهی ضعیفی را نشان دهد. این تا حدی به این دلیل است که الگوی تنفس می تواند منجر به یک چرخه معیوب شود. در این چرخه معیوب اکسیژن خون پایین ناشی از آپنه می تواند به قلب بیشتر آسیب برساند یا با ریتم آن مشکل ایجاد کند. تنفس های شین استوک بدون درمان، می تواند باعث تغییر در سطح دی اکسید کربن شود که منجر به مرگ می شود. به دلیل این نگرانی ها، تنفس های شین استوک نیاز به درمان دارند مگر اینکه بخشی از روند مرگ مورد انتظار باشند.
مهمترین عامل هنگام درمان این عارضه تنفسی، مدیریت علت ایجاد آن، معمولاً نارسایی احتقانی قلب یا سکته مغزی است. برای درمان خود مشکل تنفسی، متخصصان پزشکی ممکن است از اکسیژن درمانی شبانه و درمان مداوم فشار مثبت راه هوایی (CPAP) استفاده کنند. درمان CPAP توسط آکادمی پزشکی خواب آمریکا برای شین استوک توصیه می شود. این نوع درمان از هوای تحت فشار برای باز نگه داشتن راه تنفسی و تشویق تنفس طبیعی استفاده می کند. از طرف دیگر، اکسیژن درمانی جریان طبیعی اکسیژن را در هنگام خواب برای افراد فراهم می کند. میزان مرگ و میر در افراد مبتلا به تنفس Cheyne-Stokes در برخی از بیماران که از درمان CPAP استفاده می کنند کمتر است. در حالی که به نظر می رسد اکسیژن اضافی علائم و کیفیت کلی زندگی آنها را بهبود می بخشد.
ارائه خدمات
کیفیت خواب عامل تعیین کننده کیفیت بیداری است. بنابراین آگاهی از اختلالات خواب و اقدام در جهت درمان آنها بسیار مهم است. انیستیتو سلامت مغز دانا، با تجهیزات پیشرفته و کادر مجرب آماده ارائه خدمات غربالگری خواب است. جهت بررسی مشکلات مرتبط با اختلالات خواب می توانید با همکاران ما در این مرکز ارتباط داشته باشید. برای اطلاع از سایر خدمات اینجا را کلیک کنید.
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.