مقدمه
کلامیدیا پنومونیه یک پاتوژن تنفسی گرم منفی است. این عامل بیماری زا، مسئول ایجاد 5 تا 20 درصد از پنومونی اکتسابی از جامعه است. C. پنومونیه عمدتاً مخاط ریوی و بینی را آلوده می کند. اما در سال های اخیر با بیماری های مجزا از دستگاه تنفسی مانند تصلب شرایین/بیماری کرونری، آسم، آرتریت التهابی، ام اس و به ویژه آلزایمر و زوال عقل دیررس مرتبط است.
چندین مطالعه کلیدی وجود که C. pneumoniae را در مغزهای پس از مرگ بیماران مبتلا به آلزایمر دیررس گزارش کرده اند. در اواخر دهه 1990، نشان داده شد که 90 درصد از این گونه مغزهای بیماران پس از مرگ، حاوی دی ان آ C. pneumoniae هستند. در حالی که تنها این پاتوژن در 5 درصد از مغزهای گروه شاهد شناسایی شد.
اخیراً، نمونه دی ان آ C. pneumoniae در 80٪ از مغزهای بیماران، در مقایسه با 11٪ از مغزهای کنترل، یافت شد. وجود C. pneumoniae در مغز بیماران مبتلا به آلزایمر و زوال عقل دیررس نیز با استفاده از ایمونوهیستوشیمی نشان داده شده است. جایی که آنتی ژن های C. pneumoniae در مجاورت علائم کلاسیک پاتولوژی زوال عقل با شروع دیررس یافت شدند. پلاک های پیری، رسوبات آمیلوئید بتا (Aβ) و سلول های درهم تنیده های نوروفیبریلاری در قشر مغز و هیپوکامپ.
آمیلوئید بتا
اکنون به خوبی شناخته شده است که Aβ یک پپتید ضد میکروبی است. این پپتید توسط سلول های عصبی در پاسخ به عوامل عفونی آزاد می شود. بنابراین جای تعجب نیست که وجود باکتری در مغز می تواند منجر به رسوب Aβ شود.
باکتری C. pneumoniae نیز از مغز برخی از بیماران پس از مرگ جدا شده است. با این حال، در مقابل، مطالعات دیگر در تشخیص سطوح بالاتر C. pneumoniae در مغزهای پس از مرگ بیماران مبتلا به زوال عقل دیررس شکست خورده اند. اگرچه روش های تحلیلی بین مطالعات متفاوت بوده است.
مطالعات انجام شده بر روی موش ها همچنین ارتباط بین C. pneumoniae و زوال عقل دیررس را نشان داده است. نمونه دی ان آ این پاتوژن، آنتی ژن و/یا باکتری های زنده در مغز موش های تلقیح شده شناسایی شده است. مواردی که منجر به رسوب آمیلوئید بتا یا تغییر ظاهر و رسوبات این پپتید شده است.
نکته مهم این است که موش‌های مورد استفاده در این مطالعات، موش‌های نوع وحشی بودند و نه مدل‌های موشی بیماری آلزایمر. این درواقع نشان می‌دهد C. pneumoniae می‌تواند در آسیب‌شناسی عصبی مرتبط با زوال عقل دیررس نقش داشته باشد.
پاتوژن C. pneumoniae و آسیب مغزی
صرف نظر از اینکه C. pneumoniae یک عامل موثر در تخریب عصبی است، واضح است که این باکتری می تواند مغز را آلوده کند. بنابراین به طور بالقوه در آسیب شناسی مزمن سیستم عصبی مرکزی نقش دارد. تا به امروز، دقیقاً ناشناخته مانده است که C. pneumoniae چگونه به مغز می رسد.
C. pneumoniae می تواند ماکروفاژهای ریه را آلوده کند که از طریق سد مخاطی مهاجرت کرده و وارد خون می شوند. باکتری‌ها می‌توانند با زنده ماندن درون سلولی در مونوسیت‌های خونی به عروق منتشر شوند. سپس می‌توانند از سد خونی مغزی (BBB) عبور کنند.
با این حال، ممکن است C. pneumoniae از طریق مسیرهای جایگزین وارد مغز شود. اعصابی که بین حفره بینی و مغز امتداد می یابند، اعصاب بویایی و سه قلو، نشان داده شده است که مسیری برای عفونت مغز توسط برخی از عوامل عفونی بررسی شده در آنها است.
جالب توجه است که:
پیاز بویایی، قشر آنتورینال و تشکیل هیپوکامپ (همه ساختارهای بویایی)، و همچنین ساقه مغز، نواحی مغزی هستند که اولین علائم آسیب شناسی را هم در زوال عقل دیررس و هم در بیماری آلزایمر خانوادگی نشان می دهند.
پس از تلقیح داخل بینی در موش، آنتی ژن های C. پنومونیه و/یا ارگانیسم های عفونی در مخاط بویایی و پیاز بویایی، ماه ها پس از تلقیح داخل بینی شناسایی شده اند. نمونه دی ان آ C. پنومونیه در این بافت ها 1 هفته پس از تلقیح تشخیص داده شده است. نمونه ای که به شدت نشان می دهد که باکتری ها می توانند مغز را از طریق عصب بویایی آلوده کنند.
با این حال، نشان داده شده است که برخی باکتری‌های دیگر به سرعت (در عرض چند روز) از طریق اعصاب بویایی و/یا تری‌ژمینال بررسی شده به مغز می‌رسند. نتایج نشان می دهد که C. pneumoniae همچنین ممکن است به سرعت مغز را از طریق اعصاب آلوده کند.
مطالعه انجام شده در زمینه ارتباط زوال عقل و عفونت باکتریایی:
محققان دانشگاه گریفیث نشان داده‌اند که یک باکتری می‌تواند از طریق عصب بویایی در بینی و در مغز موش حرکت کند. جایی که نشانگرهایی ایجاد می‌کند که نشانه‌ای از بیماری آلزایمر هستند. این مطالعه که در ژورنال Scientific Reports منتشر شد. نشان داد که کلامیدیا پنومونیه از عصب امتداد یافته بین حفره بینی و مغز به عنوان مسیر تهاجم برای حمله به سیستم عصبی مرکزی استفاده می کند. سپس سلول‌های مغز با رسوب پروتئین آمیلوئید بتا که نشانه بیماری آلزایمر است، پاسخ دادند.
پروفسور سنت جان گفت: «ما اولین کسی هستیم که نشان دادیم کلامیدیا پنومونیه می‌تواند مستقیماً از بینی و مغز وارد شود. جایی که می‌تواند پاتولوژی‌هایی شبیه به بیماری آلزایمر ایجاد کند. ما این اتفاق را در یک مدل موش دیدیم و شواهد به طور بالقوه برای انسان ها نیز ترسناک هستند.
عصب بویایی در بینی مستقیماً در معرض هوا قرار می گیرد و مسیر کوتاهی به مغز ارائه می دهد.
مسیری که سد خونی مغزی را دور می زند. این مسیری است که ویروس‌ها و باکتری‌ها به‌عنوان یک مسیر آسان به مغز حرکت کرده‌اند.
تیم این مرکز در حال برنامه‌ریزی مرحله بعدی تحقیقات است. هدف آن ها اثبات وجود مسیر مشابه در انسان‌ها است. ما باید این مطالعه را روی انسان ها انجام دهیم. باید تأیید کنیم که آیا همان مسیر به همان روش عمل می کند یا خیر. این تحقیقی است که توسط بسیاری از افراد پیشنهاد شده است. اما هنوز تکمیل نشده است. چیزی که ما می دانیم این است که همین باکتری ها در انسان ها وجود دارند. اما نحوه رسیدن آنها به آنجا را مشخص نکرده ایم.
چند گام ساده برای مراقبت از پوشش بینی وجود دارد که پروفسور سنت جان به مردم پیشنهاد می کند:
افراد اگر می خواهند خطر ابتلا به بیماری دیررس آلزایمر را کاهش دهند، می توانند همین حالا انجام دهند.
او گفت: “انگشت کردن در بینی و کندن موهای بینی ایده خوبی نیست”.
ما نمی خواهیم به داخل بینی خود آسیب برسانیم و چیدن و کندن می تواند این کار را انجام دهد. اگر به دیواره بینی آسیب برسانید، می توانید تعداد باکتری هایی که می توانند وارد مغز شما شوند را افزایش دهید.
پروفسور سنت جان می گوید: آزمایش های بویایی ممکن است به عنوان آشکارساز آلزایمر و زوال عقل نیز بالقوه مهم باشد. زیرا از دست دادن حس بویایی نشانه اولیه بیماری آلزایمر است. آزمایش‌های بویایی از زمانی که فرد 60 ساله می‌شود می‌تواند به عنوان یک عامل تشخیصی اولیه مفید باشد.
وقتی بیش از 65 سال سن دارید، فاکتور خطر شما به سرعت بالا می رود. اما ما در حال بررسی علل دیگر نیز هستیم. زیرا این فقط سن نیست، بلکه قرار گرفتن در معرض محیطی نیز هست. ما فکر می کنیم که باکتری ها و ویروس ها حیاتی هستند.”
چکیده: زوال عقل و عفونت ها
کلامیدیا پنومونیه یک پاتوژن مجاری تنفسی است. اما می تواند سیستم عصبی مرکزی (CNS) را نیز آلوده کند. اخیراً، ارتباط بین عفونت C. Pneumoniae CNS و زوال عقل دیررس به طور فزاینده ای آشکار شده است.
در موش ها نشان داده شده است که عفونت مغزی هفته ها تا ماه ها پس از تلقیح داخل بینی رخ می دهد. ما جداسازی C. pneumoniae زنده را از بافت‌ها با استفاده از ایمونوهیستوشیمی انجام دادیم. نشان دادیم که این پاتوژن می‌تواند اعصاب بویایی و تری‌ژمینال، پیاز بویایی و مغز را در عرض 72 ساعت در موش آلوده کند.
عفونت C. pneumoniae همچنین منجر به اختلال در تنظیم مسیرهای کلیدی درگیر در پاتوژنز بیماری آلزایمر می شود. اتفاقی که در روزهای 7 و 28 پس از تلقیح دیده شد. جالب توجه است، تجمع بتا آمیلوئید نیز در مجاورت C. پنومونیه در سیستم بویایی تشخیص داده شد.
برای اطلاع از جدیدترین بازتوانی ها در خصوص بیماری آلزایمر با ما در تماس باشید.
منبع: https://neurosciencenews.com/olfaction-nose-alzheimers-21742/
https://www.nature.com/articles/s41598-022-06749-9
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.