بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) یک بیماری التهابی مزمن ریه است که باعث انسداد جریان هوا از ریه ها می شود. علائم شامل دشواری در تنفس، سرفه، تولید مخاط (خلط) و خس خس سینه است. این بیماری معمولاً در اثر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض گازهای تحریک کننده یا ذرات معلق، اغلب ناشی از دود سیگار، ایجاد می شود. افراد مبتلا به COPD در معرض افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی، سرطان ریه و انواع دیگر بیماری ها هستند.
بیماران COPD مبتلا به اختلال شناختی، نقایص شناختی نامطلوبی را در تمام حوزه های شناختی اصلی نشان می دهند. بیماران COPD مبتلا به اختلال شناختی، نقص شناختی عمیقی دارند، در درجه اول در مورد توانایی حافظه، و مشکلات فراموشی.
- چگونه بیماری ریه منجر به مشکلات شناختی میشود؟!
- آیا شواهدی دال بر اختلال عملکرد شناختی در COPD وجود دارد؟
- عملکرد شناختی و عملکرد ریه
- همبستگی بین فعالیت و عملکرد شناختی
- سیگار کشیدن و عملکرد شناختی
- چند مورد از اختلالات شناختی شایع در COPD
- آیا الگوی خاصی از نقص شناختی در COPD وجود دارد؟
- اختلال عملکرد شناختی در COPD: آیا اصلا مهم است؟
- آیا درمان های رایج COPD به بهبود اختلال شناختی کمک میکنند؟
- توانبخشی ریوی / ورزش
- جراحی کاهش حجم ریه
- چگونه می توانیم مشکلات شناختی در COPD را درمان کنیم؟
- حرف آخر
- منابع
چگونه بیماری ریه منجر به مشکلات شناختی میشود؟!
اختلال شناختی در بیماران مبتلا به COPD بسیار شایع است و اثرات مضر متعددی را بر بسیاری از جنبه های وضعیت بیمار و نتایج درمانی نشان می دهد. این اختلال به چندین عامل پاتوفیزیولوژیک همپوشانی شده نسبت داده می شود که شایع ترین آنها سطح پایین اشباع اکسیژن به دلیل نارسایی تنفسی است. علیرغم تأثیر اختلال شناختی بر پیامدهای بالینی، غربالگری برای نقایص شناختی همراه این بیماری که ممکن است با پیشرفت درمان تنفسی تداخل داشته باشد، هنوز نادیده گرفته شده است.
تحقیقات جدید تاکید میکنند که هنگام ایجاد برنامه های درمانی تنفسی باید نقص های شناختی در نظر گرفته شود. بیماران مبتلا به اختلال شناختی احتمالاً به حمایت بیشتری نیاز دارند و به یک برنامه مراقبت تنفسی فردی نیاز دارند که می تواند برای نقایص شناختی آنها نیز مفید باشد. توانبخشی ریوی به عنوان یک رویکرد چند رشته ای می تواند برای بیماران COPD مبتلا به اختلال شناختی در اولویت قرار گیرد.
آیا شواهدی دال بر اختلال عملکرد شناختی در COPD وجود دارد؟
اکثر مطالعات نشان داده اند که بیماران مبتلا به COPD دارای اختلالات شناختی قابل توجهی هستند، چه در سطح عمومی و چه در حوزه هایی مانند ادراک، حافظه و عملکردهای حرکتی. علاوه بر این، گزارش شده است که اختلال شناختی شدید COPD در طول زمان بدتر می شود.
با این حال، اختلال شناختی در COPD همیشه گزارش نمی شود. در یک مطالعه، بیماران مبتلا به هیپوکسمی(افت اکسیژن خون) خفیف در مقایسه با گروه کنترل، تسلط کلامی بدتری داشتند، اما همچنان در محدوده طبیعی قرار داشتند. در مطالعه دیگری، هیچ تفاوتی در پرسشنامه کوتاه وضعیت ذهنی (MMSE) در بیماران COPD گزارش نشد.
عملکرد شناختی و عملکرد ریه
ارتباط بین عملکرد ریه و عملکرد شناختی در تعدادی از مطالعات در جمعیت‌های بزرگسال سالم، به‌ویژه در گروه‌های مسن آزمایش شده است، اما این همبستگی‌ها اغلب ضعیف بود و عوامل تداخل کننده در نتیجه در نظر گرفته نمی‌شد. پیشنهاد شده است که عملکرد ریه در واقع یک نشانگر فعالیت بدنی است، که خود ممکن است هر گونه ارتباط با وضعیت شناختی را نشان دهد. پس پیش بینی کننده قابل اعتمادی برای عملکرد شناختی به طور خاص در این گروه نیست.
همبستگی بین فعالیت و عملکرد شناختی
تعدادی از مطالعات نشان داده اند که فعالیت بدنی با حفظ و بهبود عملکرد شناختی در COPD مرتبط است. یک مطالعه توانبخشی ریوی نشان داد که اگر توجه بصری، حافظه کلامی و عملکردهای بینایی فضایی در ابتدا مختل شده باشد، پس از 3 هفته درمان بهبود می یابد.
تسلط کلامی با ورزش در یک کارآزمایی کنترل شده بر روی بیماران COPD غیرهیپوکسیمیک که تمرین ورزشی به همراه آموزش را با آموزش به تنهایی مقایسه کرده بود، به طور قابل توجهی بهبود یافت.
به طور کلی به نظر می رسد ارتباط بین ورزش و عملکرد شناختی بسیار مهم است.
سیگار کشیدن و عملکرد شناختی
علاوه بر افزایش خطر تصلب شرایین مغزی، تصور میشود که ذرات خاصی در دود سیگار دارای اثر عصبی مستقیم هستند و ترکیبات فلزات سنگین دود با افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر مرتبط هستند.
یک گروه اروپایی نشان داد که سیگار کشیدن با کاهش سالانه نمرات پرسشنامه کوتاه وضعیت ذهنی یا MMSEهمراه است. نقایص شناختی مرتبط با سیگار کشیدن شامل کاهش سرعت پردازش ذهنی و حافظه کلامی است. با این حال، در حالی که به نظر می رسد سیگار یک عامل مستقل در اختلال عملکرد شناختی است، مطالعات ارتباطی بین اختلال در عملکرد ریه و مشکلات شناختی پیدا کرده اند که مستقل از تاثیر مادام العمر سیگار کشیدن است.
چند مورد از اختلالات شناختی شایع در COPD
خواب و آپنه انسدادی خواب
تصور می شود که خواب در حافظه، یادگیری، توجه و ردیابی مهم است. بیماران COPD خواب آلودگی بیش از حد در طول روز را تجربه می کنند و بیش از 50٪ تاخیر خواب طولانی را گزارش می کنند.
آپنه انسدادی خواب در 20 درصد از افراد مبتلا به COPD رخ می دهد. آپنه خواب یک اختلال خواب جدی است که در آن تنفس به طور مکرر متوقف می شود. اگر با صدای بلند خروپف می کنید و حتی بعد از یک خواب کامل شبانه احساس خستگی می کنید، ممکن است دچار آپنه خواب باشید.
( این مطلب را از دست ندهید: بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) و ارتباط با خواب )
افسردگی
شیوع افسردگی در بیماران COPD از 10٪ تا 79٪ متغیر است. علائم افسردگی در افراد مسن مبتلا به اختلال شناختی یا زوال عقل وجود دارد , با اختلال در عملکرد اجرایی، حافظه و سرعت پردازش همراه است.
علائم افسردگی در افراد مسن مبتلا به اختلال شناختی یا زوال عقل وجود دارد، اما در حالی که افسردگی با اختلال در عملکرد اجرایی، حافظه و سرعت پردازش همراه است، ممکن است تنها 1 تا 2 درصد از واریانس شناختی را در COPD تشکیل دهد.
آیا الگوی خاصی از نقص شناختی در COPD وجود دارد؟
تعدادی از مطالعات وجود یک الگوی خاص از اختلال عصبی روانی را در بیماران COPD بررسی کرده اند. بیشتر کمبودهای نسبتاً شدید را در مناطقی مشاهده کردند که شامل توجه، حافظه و عملکرد اجرایی است.
اختلال عملکرد شناختی در COPD: آیا اصلا مهم است؟
مطالعات کمی به طور مستقیم تأثیر اختلال عملکرد شناختی را در COPD بررسی کرده اند. یک مطالعه ارتباط بین حافظه کلامی ضعیف و مرگ و میر بالاتر را نشان داد. و در COPD شدید، اختلال در حافظه کلامی با پایبندی ضعیف به داروها همراه بود.
به طور خلاصه، اختلال عملکرد شناختی در COPD ممکن است با مرگ و میر و سایر پیامدهای مهم بیماری از جمله اختلال عملکردی مرتبط باشد. با این حال، این ارتباط بین مطالعات سازگار نبود.
آیا درمان های رایج COPD به بهبود اختلال شناختی کمک میکنند؟
آزمایش کامل عصب روانشناختی به زمان و آموزش تخصصی برای انجام و تفسیر نیاز دارد. یک ارزیابی بالینی ساده و مختصر برای غربالگری افرادی که ممکن است به آزمایشات عصب روانشناختی جامع تری نیاز داشته باشند مفید خواهد بود.
اکسیژن درمانی
نشان داده نشده است که اکسیژن درمانی عملکرد عصب روانشناختی را آنچنان بهبود نمیبخشد و تغییری در روند آن ایجاد نمیکند. برخی مطالعات در بررسی این رابطه انجام شده‌اند، اما دوره‌های پیگیری طولانی‌تری با جمعیت‌های بزرگتر و متنوع‌تر از بیماران COPD مورد نیاز است.
توانبخشی ریوی / ورزش
متاآنالیز اخیر کارآزمایی‌های کنترل‌شده فعالیت بدنی در جمعیت مسن‌تر نشان داد که بهبود 14 درصدی در فعالیت هوازی با بهبود ظرفیت شناختی، عمدتاً در عملکرد حرکتی و توجه شنوایی، سرعت پردازش و توجه بصری همزمان بود. در بیماران COPD، شواهد محدود است، اما حاکی از بهبود در مهارت کلامی بعد از 3 ماه است.
جراحی کاهش حجم ریه
جراحی کاهش حجم ریه با بهبود عملکرد عصبی روانشناختی و همچنین سنجش افسردگی، اضطراب و کیفیت زندگی در یک دوره پیگیری 6 ماهه مرتبط بوده است، اما هیچ ارتباطی بین بهبودهای شناختی و تغییر در سایر متغیرها وجود نداشت.
چگونه می توانیم مشکلات شناختی در COPD را درمان کنیم؟
سال‌هاست که ادغام سلامت جسمی و روانی ضعیف بوده است. مطالعات اخیر ارزش درمان روانشناختی را با نتایج امیدوارکننده ای برای درمان شناختی رفتاری (CBT) در درمان اضطراب و افسردگی در COPD نشان داده اند.
درمان شناختی رفتاری (CBT) چیست؟
CBT یک درمان روانشناختی مبتنی بر شواهد، بیمار محور، فردی و ساختار یافته است که هدف آن درک مشکلات فعلی بیماران است. CBT پیوندهای بین وضعیت بیمار، علائم فیزیکی، افکار، احساسات و رفتار بیمار را بررسی می کند. تکنیک‌ها برای مقابله با مشکلات فعلی و آموزش مهارت‌هایی به بیمار برای شناسایی تفکر یا رفتار غیرمفید که ممکن است باعث چرخه‌های معیوب اضطراب و/یا افسردگی شود، هدایت می‌شوند. پس داشتن درک واضح تر از مشکلات بیمار می تواند منجر به شناسایی راه هایی برای غلبه بر این مشکلات و شناسایی استراتژی هایی شود که می تواند به بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کند.
حرف آخر
بیماران با تمام سطوح شدت COPD و علائم اضطراب و/یا افسردگی می توانند از CBT بهره مند شوند [منبع]. برای ارائه مراقبت‌های روانشناختی ایمن و مؤثر، باید اطمینان حاصل کنیم که فرد مناسب با یادگیری مهارت‌ها درمان را دریافت می‌کند. برای بیمارانی که علائم خفیف تا متوسط اضطراب یا افسردگی دارند، برای متخصصان مراقبت های بهداشتی تنفسی آموزش دیده امکان پذیر است که یک مداخله مختصر CBT ارائه دهند. با این حال، برای بیماران با علائم متوسط تا شدید یا کسانی که دچار علائم نشان دهنده اختلالات روانپزشکی هستند، مانند اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه یا اختلال وسواس فکری جبری، ارجاع به خدمات بهداشت روان ضروری خواهد بود.
منابع
https://www.england.nhs.uk/atlas_case_study/respiratory-nurse-delivered-cognitive-behavioural-therapy-cbt-for-chronic-pulmonary-disease-copd-patients/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17166983
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10456802
https://breathe.ersjournals.com/content/15/2/95
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18425918/
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sleep-apnea/symptoms-causes/syc-20377631
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/copd/symptoms-causes/syc-20353679
https://erj.ersjournals.com/content/35/4/913#ref-28
https://openres.ersjournals.com/content/4/4/00094-2018.short
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1569904815300021
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8805092
درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توانبخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.