درمان افسردگی بدون دارو با تحریک الکتریکی مغز tDCS در شیراز

زندگی با افسردگی مداوم یا مزمن می تواند بسیار ناامید کننده باشد، به خصوص اگر چندین نوع درمان را با نتایج ناچیز امتحان کرده باشید. یک نظرسنجی جدید نشان داد که با  روان درمانی و داروها، تنها 46 درصد از بیماران بهبود کامل علائم خود را تجربه می کنند. با این حال، پیشرفت‌های جدید در علوم اعصاب، درک ما را از مغز تغییر داده و راه‌هایی را برای گزینه‌های درمانی جدید باز کرده است. یکی از درمان‌های امیدوارکننده، تحریک فرا جمجمه‌ای یا tDCS است که از جریان‌های الکتریکی ملایم برای رهایی افراد از افسردگی استفاده می‌کند. این جریان‌ها در تحریک فرا جمجمه‌ای از سیم‌کشی الکتریکی طبیعی مغز پشتیبانی می‌کنند و فعالیت سالم‌تر مغز را برای عملکرد بهتر تشویق می‌کنند.

تحریک ترانس کرانیال یا tDCS چیست؟

تحریک ترانس کرانیال یک شکل ملایم و غیرتهاجمی از تحریک مغز است. شامل قرار دادن دو یا چند الکترود روی پوست سر و عبور جریان بسیار کم از آنها است. نیازی به جراحی یا بیهوشی نیست و بیماران می توانند پس از درمان روز خود را به حالت عادی از سر بگیرند.

بسیاری از مردم از ایده وارد کردن جریان الکتریکی به مغز می ترسند. با این حال، جریان مورد استفاده در تحریک فرا جمجمه ای 400 برابر ملایم تر از جریان مورد استفاده در درمان تشنج الکتریکی (ECT) است و به طور کلی به خوبی قابل تحمل و ایمن است.

سه نوع مختلف تحریک فرا جمجمه ای وجود دارد که تحریک جریان مستقیم (tDCS) محبوب ترین است و علاوه بر آن جریان متناوب (tACS) و تحریک نویز تصادفی (tRNS) وجود دارند.

تفاوت بین TDCS و TMS چیست؟

ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که tDCS چه تفاوتی با TMS یا تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال دارد که در حال حاضر شناخته شده ترین شکل تحریک مغز برای افسردگی است.

TMS از سیم‌پیچ‌های الکترومغناطیسی استفاده می‌کند که سلول‌های مغز را تحریک می‌کند و باعث می‌شود آنها فعال شوند. از سوی دیگر، جریان الکتریکی سطح پایین مورد استفاده در tDCS سلول های مغز را مجبور به شلیک نمی کند، بلکه به آرامی آنها را تشویق می کند. این بدان معناست که در حالی که TMS ممکن است اثرات قوی تری داشته باشد، ممکن است عوارض جانبی بیشتری نیز داشته باشد.

در حال حاضر، ما مطالعات مقایسه ای کافی برای تعیین اینکه آیا TMS یا tDCS موثرتر هستند، نداریم، اما برخی بررسی های اولیه نشان داده اند که آنها به طور مشابه برای افسردگی موثر هستند.

حتی اگر هنوز شواهد قطعی نداریم، تحریک ترانس کرانیال به دلیل دسترسی راحتتر و توانایی آن برای کمک به افراد بیشتر از هر شکل دیگری از تحریک مغز، مستحق توجه بیشتر از سوی پزشکان و محققان است.

چگونه تحریک ترانس کرانیال به درمان افسردگی کمک می کند؟

بیایید برای درک چگونگی عملکرد تحریک جمجمه ای، ابتدا به بیولوژی مغز نگاه کنیم.

به عنوان مثال، قشر جلوی مغز (یعنی قسمت جلویی مغز واقع در پشت پیشانی) در برنامه ریزی، تصمیم گیری و تنظیم هیجانی نقش دارد. با این حال، در بیماران مبتلا به افسردگی، فناوری تصویربرداری اغلب فعالیت امواج مغزی کندتر از حد طبیعی را در این ناحیه نشان می دهد. این بدان معناست که در افسردگی، فعالیت آهسته در قشر جلوی مغز می تواند به احساس تنبلی، بی انگیزگی و غم کمک کند.

بیشتر پروتکل‌های تحریک جمجمه‌ای برای افسردگی شامل قرار دادن یک الکترود بر روی قشر جلوی سمت چپ مغز برای تحریک یا تقویت فعالیت در این ناحیه است. این نوع درمان مانند ورزش برای مغز شما است و ممکن است مزایای گسترده ای مانند افزایش جریان خون و کاهش التهاب داشته باشد. tACS یا تحریک جریان متناوب نیز می‌تواند الگوهای سریع‌تر و سالم‌تر فعالیت امواج مغزی در قشر جلوی مغز را تشویق کند.

آیا تحریک ترانس کرانیال یا tDCS برای درمان افسردگی موثر است؟

اخیراً مطالعات امیدوارکننده زیادی در مورد تحریک ترانس کرانیال برای افسردگی انجام شده است. یک بررسی متاآنالیز اثرات قابل مقایسه ای را بین tDCS، TMS و داروهای ضد افسردگی برای دوره های افسردگی اساسی نشان داد.

با این حال، همه مطالعات به یک نتیجه نرسیده اند. دلایل زیادی برای این ناهماهنگی وجود دارد. به عنوان مثال، هیچ پروتکل استانداردی برای تحریک ترانس کرانیال وجود ندارد و مطالعات ممکن است در تعداد جلسات و قدرت الکتریکی متفاوت باشد. پس باید توجه کنید که برای درمان به مرکز قابل اطمینان با متخصصان کارآزموده مراجعه کنید. همچنین دریافت برنامه شخصی درمان مهم است.

آیا تحریک فرا جمجمه ای یا tDCS مورد تایید FDA است؟

بر اساس نتایج مثبت تحقیقات، tDCS برای افسردگی در اتحادیه اروپا تایید شده است. هنوز در ایالات متحده آزمایشی در نظر گرفته می شود، اما برخی از شرکت های بیوتکنولوژی مجوز FDA را برای انجام آزمایشات بالینی tDCS برای افسردگی دریافت کرده اند.

با توجه به تحقیقات امیدوارکننده و نمایه ایمنی مثبت آن، برخی از مراکز دانشگاهی و کلینیک ها قبلاً استفاده از تحریک ترانس جمجمه ای را آغاز کرده اند، از جمله دانشگاه جان هاپکینز، دانشگاه نیویورک و بیمارستان Mount Sinai.

درباره روش های نوین درمان افسردگی بیشتر بدانید:

برای چه چیز دیگری می توان از تحریک ترانس کرانیال یا tDCS استفاده کرد؟

از آنجا که تحریک ترانس کرانیال می تواند اثرات گسترده تری در مغز داشته باشد (مثلاً کاهش التهاب و افزایش جریان خون)، میتواند برای طیف وسیعی از مشکلات مبتنی بر مغز مفید باشد، مانند:

• اختلال وسواسی جبری یا OCD
• بیش فعالی
• سکته مغزی یا ضربه مغزی
• اختلالات حرکتی
• زوال شناختی
• اختلالات زبانی یا ارتباطی

تجربه مرکز ما از تحریک ترانس کرانیال(tDCS)

بیماران ما علاوه بر بهبود افسردگی خود، تمرکز، پردازش شناختی، توانایی یادگیری و کیفیت خواب بهتری را پس از تحریک گزارش کرده اند. بر اساس بازخورد مثبت بیماران، ما از تحریک ترانس کرانیال به عنوان بخش مهمی از رویکرد درمانی خود برای بسیاری از مشکلات مبتنی بر مغز استفاده می کنیم.

ما همچنین از تکنیک های نقشه برداری مغز یا qEEG برای به تصویر کشیدن عملکرد منحصر به فرد مغز بیمار و انطباق درمان با نیازهای خاص آنها استفاده می کنیم.

اگر میخواهید از نقشه برداری مغز بیشتر بدانید، این مطلب را از دست ندهید:

آیا تحریک ترانس کرانیال (tDCS) بی خطر است؟ آیا عوارض جانبی دارد؟

تحریک فرا جمجمه ای ملایم ترین و ایمن ترین شکل تحریک مغزی است که در حال حاضر موجود است. در بررسی بیش از 180000 جلسه بر روی بیماران، هیچ عارضه جانبی جدی یا نشانه‌ای از آسیب غیرقابل برگشت بافتی مشاهده نشد. با توجه به مشخصات ایمنی مثبت آن، اتحادیه اروپا حتی تحریک فرا جمجمه‌ای را برای استفاده خانگی تایید کرده است.

شایع ترین عوارض جانبی شامل ناراحتی خفیف، خارش یا تحریک پوست در زیر محل الکترود در طول جلسه است و معمولاً پس از برداشتن الکترودها از بین می روند.

به ندرت، بیماران بلافاصله پس از جلسه سردرد یا خستگی را گزارش می کنند. اینها عموماً خفیف و کوتاه مدت هستند و اغلب با تنظیم درمان قابل مدیریت هستند.

آیا نتایج درمان ماندگار خواهد بود؟

تحریک ترانس کرانیال می تواند تغییرات فوری و طولانی مدت در مغز ایجاد کند، درست مانند ورزش برای بدن.

در طول یک جلسه، بیماران میتوانند احساس بهبود خلق و خو و احساس آرامش یا تمرکزی کنند که قبلاً نداشتند. حتی پس از پایان جلسه، مغز میتواند به لطف نورپلاستیسیتی یا توانایی طبیعی خود برای تغییر، به سیم کشی مجدد و بهبود خود ادامه دهد. بیماران میتوانند با جلسات مکرر دستاوردها را تثبیت کنند و پزشکان می توانند تغییرات طولانی مدت در مغز را با تکنیک های تصویربرداری (مانند fMRI یا qEEG) بررسی کنند.

در حالی که پتانسیل ایجاد تغییرات پایدار در مغز امیدوارکننده است، تحقیقات کنونی به طور قطعی میزان این تغییرات یا مدت زمان ماندگاری آنها را بیان نمی کند. نتایج ممکن است بر اساس تعداد جلسات، نوع جریان استفاده شده، قدرت، شدت وضعیت و موارد دیگر متفاوت باشد.

حرف آخر

تحریک فرا جمجمه ای یک ابزار نویدبخش جدید است که بر پایه نوآوری ها در علم استوار است و به کسانی که با افسردگی دست و پنجه نرم می کنند امید می دهد. تحریک فراجمجمه ای مغز میتواند به عنوان یک ابزار مفید در یک رویکرد جامع برای بهبودی طولانی مدت و پایدار بیماران استفاده شود.

در انستیتو سلامت مغز دانا مفتخریم با ارائه تکنیک‌های علمی به بهبود عملکرد مغز شما کمک کنیم.مغز ما تا حد زیادی تعیین می کند که چه کسی هستیم، چه کاری انجام می دهیم و چگونه رفتار می‌کنیم. برنامه های جامع ما می تواند به شما کمک کند تا سلامت روان خود را ارتقا بخشید. اگر می‌خواهید درباره تحریک الکتریکی مغز یا روش‌های دیگری که می‌توانید مغز خود را به سلامت بهینه برگردانید، بیشتر بدانید، با ما تماس بگیرید.

(درباره واحد تحریک الکتریکی مغز انستیتو سلامت مغز دانا بیشتر بدانید)

Mozhan Parsa

درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توان‌بخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.