خود کشی
خود کشی عامل اصلی مرگ و میر جوانان 15 تا 24 ساله است. در واقع، میزان مرگ و میر خودکشی برای دانش‌آموزان 5 ساله در سال‌های اخیر به شدت افزایش یافته است.
پیشگیری از خشونت با اسلحه نیز یک عامل است. به طوری که از هر ده اقدام به خودکشی 9 مورد با سلاح گرم منجر به مرگ می‌شود. مشاوران بحران افزایش گزارش‌های دانش‌آموزان از آسیب رساندن به خود و افکار خودکشی را گزارش کردند. از زمان شروع همه‌گیری کووید، آنها از 7 درصد از تمام نکات به 18 درصد افزایش یافته‌اند.
ما باید بیشتر تلاش کنیم تا خودکشی را متوقف کنیم.
چگونه پیشگیری از خود کشی کمک می کند؟
اخیرا یک برنامه آموزشی قوی در این زمینه از تلویزیون پخش شد. این برنامه آموزش و آگاهی از خود کشی مبتنی بر مدرسه ابزارهای ضد خودکشی را نیز برای معلمان فراهم می کند. مهمتر از همه، این برنامه همچنین دارای آموزش از راه دور، گزینه های آموزش از راه دور برای آگاهی و پیشگیری از خودکشی است.
پس امکان برگزاری دوره های همزمان و غیر هم زمان ضد خودکشی را برای مدارس فراهم می کند. مهمتر از همه، این برنامه با آموزش علائم هشداردهنده خودکشی به دانش‌آموزان کمک می‌کند. آنها را تشویق می‌کند تا در صورت مشاهده این علائم هشداردهنده در خود یا همسالان خود، فوراً چیزی به بزرگسالان مورد اعتماد بگویند.
چیزی بگویید:
پیشگیری از خود کشی همچنین به مربیان و والدین می آموزد که چگونه به دنبال علائم هشدار دهنده باشند. چگونه از کودکی که افکار خود کشی را در خود یا یکی از دوستان خود گزارش می دهد کمک بگیرند.
آیا برنامه های پیشگیری از خود کشی کار می کند؟
تحقیقات نشان داده است که برنامه های پیشگیری از خود کشی مبتنی بر شواهد و تیم های ارزیابی تهدید مدرسه در کاهش و کمک به توقف خودکشی موثر بوده است. نکته مهم این است که خشونت بین فردی، قلدری و پرخاشگری نیز در نتیجه این برنامه ها کاهش یافته است. آنها همچنین نرخ های اخراج و تعلیق را کاهش داده اند و هماهنگی بیشتری را در مدرسه نشان می دهند.
انجمن پیشگیری از خود کشی در ایران
یکی از اصلی ترین چالش های سلامت روان عمومی پیش روی ایران در دهه اخیر، افزایش نرخ خود کشی به ویژه در برخی استان های کشور است.
پس از اجرای آزمایشی یک برنامه اقدام پژوهی در خرم آباد (استان لرستان) و نهاوند (استان همدان) در سال 1386، برنامه ملی یکپارچه پیشگیری از خود کشی در سراسر کشور اجرا شد.
تلاش های بعدی در ارزیابی پروژه از آن زمان برای تجزیه و تحلیل تأثیر برنامه اجرا شده است. این برنامه علاوه بر ارائه درمان و مراقبت، خدمات مراقبت های پس از آن (مداخله مختصر روانی اجتماعی و پیگیری تلفنی) را برای افرادی که اقدام به خودکشی کرده و به بخش های اورژانس در چهار استان غربی مراجعه کرده اند، ارائه می دهد.
برنامه ملی پیشگیری از خود کشی اخیراً توسط کارشناسان ملی و بین‌المللی مورد بازنگری قرار گرفت. نسخه جدید آن شامل اهداف و استراتژی‌های زیر مقیاس‌بندی شد:
- بهبود ثبت نام افرادی که اقدام به خودکشی می کنند.
- کاهش انگ مرتبط با خودکشی.
- افزایش در دسترس بودن و ارائه خدمات از طریق مراقبت های بهداشتی اولیه.
- مشارکت و تعامل با رسانه ها برای بهبود کیفیت گزارش دادن اقدام به خودکشی.
- کاهش دسترسی آسان به وسایل متداول خودکشی.
- بهبود فعالیت های تحقیقاتی برای شناخت اپیدمیولوژی و عوامل خطر خودکشی در کشور.
در اینجا شش راه برای کاهش تعداد خود کشی وجود دارد:
- ارتباطات اجتماعی معنادار را حفظ کنید.
- علائم هشدار دهنده را بشناسید.
- مشخص کنید که آیا شما یا شخص دیگری نیازهای سلامت روان خاصی دارد.
- کاهش دسترسی به وسایل مرگبار خودکشی.
- به دنبال کمک برای خود یا شخص دیگری باشید.
اگر علائمی می بینید که سلامت روان فرزندتان در معرض تهدید است، هوشیار باشید.
شاید کودک شما فقط یک روز بد را سپری می کند. اما وقتی علائم مشکلات روانی برای هفته ها طول می کشد، تصور نکنید که این فقط یک خلق و خوی گذرا است.
مطالعات نشان می دهد که از هر 10 نوجوانی که جان خود را از دست دادند، 9 نفر با شرایط سلامت روانی مانند اضطراب دست و پنجه نرم می کردند.
اما به خاطر داشته باشید: نوجوانانی که هیچ بیماری روانی در آنها تشخیص داده نشده است ممکن است همچنان در معرض خطر باشند. تا حدی این به این دلیل است که تشخیص دقیق مسائل مربوط به سلامت روان در سنین پایین دشوار است.
بسیاری از نوجوانانی که اقدام به خودکشی می کنند، مشکلات روانی زمینه ای ندارند. اما در بیشتر موارد، نشانه هایی از خود نشان می دهند که به فکر پایان دادن به زندگی خود هستند.
هدف شما باید این باشد که آرام، هوشیار و آماده صحبت با نوجوان خود باشید. منتظر نباشید که آنها به شما مراجعه کنند. ممکن است با گفتن این جمله شروع کنید: “به نظر می رسد غمگین هستید. من آماده صحبت در مورد این هستم. زیرا تو را دوست دارم. برایم مهم است که چه اتفاقی برای شما می افتد”.
گوش کنید – حتی زمانی که فرزندتان صحبت نمی کند.
اگر برای اولین بار موضوع سلامت روان یا خودکشی را مطرح می کنید، اگر نوجوان شما رویگردان شود، تعجب نکنید. به خاطر داشته باشید که حتی اگر کودک شما در ابتدا ساکت باشد، عملکردها ممکن است حتی بلندتر از کلمات صحبت کنند.
مراقب تغییرات عمده در الگوی خواب، اشتها و فعالیت های اجتماعی فرزندتان باشید. خود انزوا، به ویژه برای کودکانی که معمولاً از معاشرت با دوستان یا ورزش کردن لذت می برند، می تواند نشانه مشکلات جدی باشد. اگر فرزند شما بیش از حد معمول با تکالیف مدرسه، کارهای خانه و سایر مسئولیت‌ها مشکل دارد، اینها علائم دیگری هستند که نباید نادیده بگیرید.
ممکن است فرزند شما با خطرات خود کشی روبرو باشد که هنوز به آن فکر نکرده اید.
بسیاری از والدین تعجب می کنند. آیا واقعاً ممکن است این اتفاق برای فرزند من بیفتد؟ متأسفانه پاسخ مثبت است. هر ساله جوانان از هر نژاد، قومیت، هویت جنسی، گرایش جنسی، سطح درآمد و پیشینه اجتماعی بر اثر خودکشی جان خود را از دست می دهند.
در واقع، خودکشی دومین عامل مرگ و میر در بین جوانان 10 تا 24 ساله است. در اینجا مواردی وجود دارد که باعث می شود جوانان به فکر پایان دادن به زندگی خود بیفتند:
- از دست دادن یکی از عزیزان به دلیل مرگ، طلاق، اعزام، تبعید یا حبس.
- تبعیض، طرد یا خصومت به دلیل هویت جنسی یا گرایش جنسی.
- نژادپرستی، تبعیض و نابرابری های مرتبط و عوامل استرس زا.
- سابقه خانوادگی خودکشی یا مشکلات سلامت روان.
- انگ (اعتقاد به اینکه صحبت در مورد سلامت روان یا خودکشی اشتباه یا شرم آور است).
- دسترسی آسان به سلاح گرم یا سایر ابزارها و مواد تهدید کننده زندگی.
- شاهد یا رنج بردن از خشونت یا آزار خانگی.
- بی ثباتی مالی که باعث نگرانی و ناامنی می شود.
- خودکشی در مدرسه یا گروه دوستان
منبع: Iran National Suicide Prevention Program | Mental Health Innovation Network (mhinnovation.net)
12 Things Parents Can Do to Prevent Suicide – HealthyChildren.org
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.