بیش فعالی از چه زمانی قابل تشخیص است؟ چقدر زود است که بگوییم کودک نوپا شما ممکن است بیش فعالی یا ADHD (کمبود توجه و تمرکز و بیشفعالی) داشته باشد؟
اکثر کودکان تا سن مدرسه برای بیشفعالی بررسی نمی شوند، اما طبق دستورالعمل های تعیین شده توسط آکادمی اطفال آمریکا بیش فعالی از سن 4 سالگی توسط متخصص قابل تشخیص است.
در این سن، اکثر کودکان فعال و تکانشی هستند. بنابراین چه تفاوتی در مورد کودکان مبتلا به بیش فعالی و کودکان بدون بیش فعالی وجود دارد؟ و اگر فرزند خردسال شما بیش فعال است، چگونه درمان می شود؟
متمایز شدن از دیگر بچه ها
در مقایسه با سایر کودکان هم سن و سال خود، کودکان مبتلا به بیش فعالی اغلب نمی توانند حتی برای چند دقیقه ثابت بنشینند. آنها نمی‌توانند منتظر نوبت خود بمانند و ممکن است بیش از حد صحبت کنند.
کودکان کم سن و سال مبتلا به بیش فعالی همیشه به طور باورنکردنی فعال هستند. “اکثر کودکان 4 ساله بدون بیش فعالی به طور کلی بسیار فعال هستند، اما آنها آرام می گیرند – چرت می زنند، برای غذا می نشینند. کودک مبتلا به ADHD همیشه در حال حرکت است.”
تشخیص
ADHD بر اساس علائم بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری تشخیص داده می شود. اما بی توجهی اغلب در کودکان پیش دبستانی آشکار نیست.
گاهی اوقات، والدین، مراقبان یا معلمان خوش نیت ممکن است به ADHD مشکوک باشند. این کافی نیست. ارزیابی کامل پزشک برای تشخیص لازم است.
بیش فعالی از 4 سالگی قابل تشخیص است. برای تشخیص کودک بیش فعال، روانپزشک باید کودک را ارزیابی کند و به توصیف دقیق رفتار کودک از سوی والدین نیاز دارد، همچنین توصیفی از رفتار کودک توسط مربیان مهدکودک، معلمان پیش دبستانی و سایر بزرگسالانی که به طور منظم کودک شما را می بینند. مهم است که در مورد همه علائم با پزشک خود صحبت کنید.
همچنین یکی از راهکار های کمک تشخیصی برای کودک شما نقشه برداری از مغز است. مغز کودکان مبتلا به بیشفعالی به صورتی کار می کند که این فعالیت توسط نقشه مغزی قابل ردیابی است. معمولا مقادیر بیش از حد فعالیت امواج آهسته مغز( 4-8 هرتز) در کودکان مبتلا به بیش فعالی دیده می شود که این می تواند تشخیص را دقیقتر کند.
فقط به این دلیل که کودک شما کمی بیش فعالی و تکانشگری دارد به این معنی نیست که او ADHD دارد. به عنوان مثال، کودکانی که مشکل در دیدن، شنیدن یا صحبت کردن دارند، ممکن است مانند کودکان مبتلا به ADHD رفتار کنند. ممکن است فرزند شما برای رد احتمالات دیگر نیاز به آزمایش بیشتر داشته باشد.
رفتار درمانی حرف اول را می زند
برای کودکان پیش دبستانی مبتلا به ADHD، رفتار درمانی اولین درمان است.
این نوع درمان شامل تغییراتی در رفتار والدین و معلمان است. تکنیک ها شامل تمجید و پاداش دادن به رفتار خوب، نادیده گرفتن رفتار بد و استفاده از زمان استراحت است. ساختار و روال برای کودکان خردسال مبتلا به ADHD مهم است.
دارو
اگر فرزند شما 4 ساله یا بزرگتر است، می توانید داروهای بیش فعالی با دوز پایین را امتحان کنید.
اما هرگز رفتار درمانی را رها نکنید. رفتار درمانی حتی زمانی که کودک دارو مصرف می کند، مهم است.
بعضی از داروهای ADHD برای کودکان کمتر از 6 سال مورد تایید FDA نیستند. اما بسیاری از پزشکان این داروها را برای کودکان پیش دبستانی مبتلا به ADHD تجویز می کنند.
یک مطالعه نشان داد که کودکان خردسال نسبت به کودکان بزرگتر نسبت به عوارض جانبی ریتالین، یکی از رایج‌ترین داروهای مورد استفاده، حساس‌تر هستند. عوارض جانبی، زمانی که کودکان مصرف دارو را متوقف کردند، معکوس شد.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.