- پیری مغز
- مقدمه
- مزایای آموزش خوب در کاهش سرعت پیری مغز
- لکه های سفید و چاله های سیاه
- بهره برداری از ذخایر
- تأثیر آموزش بر CSVD و سرعت پردازش و کاهش سرعت پیری مغز
- تأثیر دارو و عوامل خطر بر CSVD و سرعت پردازش مغزی
- مطالعات متاآنالیز که تاثیر فاکتورهای مختلف را بر پیری مغز بررسی کرده اند
- خلاصه
- نتیجه گیری
- درباره نویسنده
پیری مغز
افزایش سن باعث تغییراتی در اندازه مغز، عروق و عملکرد شناختی می شود. مغز با افزایش سن کوچک می شود و تغییراتی در همه سطوح از مولکول تا مورفولوژی وجود دارد. بروز سکته مغزی، ضایعات ماده سفید و زوال عقل نیز با افزایش سن افزایش می یابد. همچنین سطح اختلال حافظه و تغییرات در سطوح انتقال دهنده های عصبی و هورمون ها نیز افزایش می یابد. عوامل محافظتی خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش می دهند. یعنی ورزش منظم، رژیم غذایی سالم و مصرف کم تا متوسط الکل، به مغز سالخورده کمک می کنند. همانطور که افزایش تلاش های شناختی در قالب تحصیل یا پیشرفت شغلی نیز کمک می کند. یک زندگی سالم هم از نظر جسمی و هم از نظر ذهنی ممکن است بهترین دفاع در برابر تغییرات پیری مغز باشد. اقدامات اضافی برای جلوگیری از بیماری قلبی عروقی نیز ممکن است مهم باشد.
مقدمه
اصطلاح بیماری عروق کوچک مغزی یا CSVD به یافته‌های بالینی و تصویربرداری ناهنجاری‌های سرخرگ‌های مغزی، مویرگ‌ها و سیاهرگ ها اشاره دارد. یکی از علائم CSVD آتروفی مغزی است. آتروفی مغز با روند طبیعی پیری مغز رخ می دهد. اگرچه میزان آن در افراد مختلف متفاوت است. در افراد مسن سالم بالای 65 سال، آتروفی مغز مربوط به سن حدود 1٪ در سال است. میزان آتروفی مغزی در شرایط پاتولوژیک مانند بیماری آلزایمر بیشتر مشاهده می شود. اهمیت آتروفی مغز به عنوان نشانگر CSVD مدتهاست که دست کم گرفته شده است. با توجه به دانش ما، تا به امروز هیچ مطالعه تک مرکزی وجود ندارد که مجموعه ای جامع از نشانگرهای CSVD را در زمینه پیری سالم در چنین دوره زمانی طولانی بررسی کرده باشد. در این مقاله به بررسی اثر تحصیلات و آموزش بر عملکرد مغز می پردازیم.
مزایای آموزش خوب در کاهش سرعت پیری مغز
مزایای آموزش خوب و یادگیری مادام‌العمر تا سالمندی گسترش می‌یابد. یافته های اولیه یک مطالعه بلندمدت نشان می دهد که برخی از فرآیندهای تخریبی در مغز دانشگاهیان کاهش می یابد. مغز آنها بهتر می تواند محدودیت های شناختی و عصبی مرتبط با سن را جبران کند. تحصیل خوب راهی عالی برای شروع یک شغل موفق و رشد شخصیت شماست. اما آیا تحصیلات می تواند تاثیر مثبتی بر مغز ما با افزایش سن داشته باشد؟ تیمی از محققان دانشگاه “دینامیک پیری سالم” به رهبری لوتز یانکه، استاد عصب روانشناسی در دانشگاه زوریخ، اکنون این سوال را در یک مطالعه طولانی مدت بررسی کرده اند.
محققان بیش از 200 شهروند سالخورده را بیش از هفت سال تحت نظر گرفتند.
شرکت کنندگان در مطالعه افرادی بودند که تحت تأثیر زوال عقل قرار نگرفته اند. هوش متوسط تا بالاتر از حد متوسط دارند و زندگی اجتماعی بسیار فعالی دارند. آنها از نظر عصبی- آناتومیکی و همچنین عصب روانشناختی با استفاده از تصویربرداری ام آر آی در فواصل زمانی معین مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس تجزیه و تحلیل های آماری پیچیده، محققان توانستند نشان دهند که تحصیلات آکادمیک تأثیر مثبتی بر پیری مغز مرتبط با سن دارد.
لکه های سفید و چاله های سیاه
دلایل وجود این لکه های سفید و حفره های سیاه هنوز شناخته نشده است. ممکن است به انفارکتوس های کوچک و بدون توجه در مغز، کاهش جریان خون یا از دست دادن مسیرهای عصبی یا نورون ها مربوط باشد. اینها می تواند عملکرد شناختی فرد را محدود کند و در پیری مغز رخ می دهد. در نتیجه سبب انحطاط مناطق کلیدی مغز می شود. یافته‌ها نشان داد که در طول هفت سال، شهروندان سالخورده با پیشینه تحصیلی، افزایش قابل‌توجهی کمتری در این علائم معمولی تخریب مغزی نشان دادند. علاوه بر این، دانشگاهیان همچنین اطلاعات را سریع‌تر و دقیق‌تر پردازش می‌کنند. مثلاً هنگام تطبیق حروف، تعداد الگوها، کاهش در عملکرد پردازش ذهنی آنها به طور کلی کمتر بود”.
بهره برداری از ذخایر
آموزش تأثیر مثبتی بر پیری مغز دارد. مطالعات قبلی همچنین نشان می دهد که سرعت پردازش ذهنی به یکپارچگی شبکه های عصبی در مغز بستگی دارد. اگر این شبکه ها تحت تأثیر قرار گیرند، سرعت پردازش ذهنی کاهش می یابد. حتی با وجود اینکه هیچ رابطه علّی بین تحصیلات و کاهش انحطاط طبیعی مغز تاکنون یافت نشده است، حداقل موارد زیر محتمل به نظر می‌رسد. «ما گمان می‌کنیم که سطح بالای تحصیلات منجر به افزایش شبکه‌های عصبی و شناختی در طول زندگی افراد می‌شود. به اصطلاح، ذخایری را ایجاد می کنند. لوتز یانکه، عصب‌روان‌شناس، می‌گوید در سنین بالا، مغز افراد بهتر می‌تواند هر گونه نقصی را که رخ می‌دهد، جبران کند.
این عصب روانشناس اضافه می کند که ممکن است مغزهایی که در سنین بالا فعال هستند کمتر در معرض فرآیندهای انحطاط قرار گیرند. اگرچه این امر باید در دوره بعدی مطالعه طولانی مدت در حال انجام تأیید شود.
تأثیر آموزش بر CSVD و سرعت پردازش و کاهش سرعت پیری مغز
جالب است که افراد با تحصیلات آکادمیک (لیسانس، کارشناسی ارشد، دکترا) pWMH اولیه (و tWMH) بالاتری نشان دادند. در حالی که در طول زمان پیشرفت کمتری در این نشانگرها داشتند. در حالی که مورد اول ممکن است به عواملی مانند استرس مرتبط باشد. کاهش بار WMH در طول زمان ممکن است منعکس کننده «اثر ذخیره» آموزش باشد. همچنین ما توانستیم نشان دهیم که سطوح بالاتر تحصیلات، تأثیر مثبتی بر تعداد لاکونارها داشت. علاوه براین اثر مثبتی بر سرعت پردازش ابتدایی، حجم NAWM و سرعت پردازش در طول زمان دارد.
تأثیر دارو و عوامل خطر بر CSVD و سرعت پردازش مغزی
نتایج ما نشان می‌دهد که استفاده از داروهای ضد فشار خون یک اثر محافظتی ضعیف تا متوسط روی تعداد اولیه و حجم لاکونار داشت. استفاده از داروهای ضد کلسترول خون با عملکرد بهتر در سرعت پردازش در ابتدا همراه بود. اگر متغیرها به عنوان عوامل خطر و نه به عنوان عوامل محافظ درک شوند، هر دو نتیجه غیر شهودی به نظر می رسند. با این حال، هم داروهای ضد فشار خون و هم داروهای ضد کلسترول خون، مانند استاتین ها، شواهد قوی در کاهش حوادث قلبی عروقی دارند. علاوه بر این، یک عامل مولد تقویت‌کننده در شرکت‌کنندگانی که داروی مربوطه را مصرف می‌کنند وجود دارد. آن هم می‌تواند تغییرات سبک زندگی توصیه‌شده توسط پزشک طبق دستورالعمل‌های اروپایی ۲۰۱۶ در طی معاینات منظم باشد.
مطالعات متاآنالیز که تاثیر فاکتورهای مختلف را بر پیری مغز بررسی کرده اند
یک متاآنالیز شامل بیش از 330000 نفر، رابطه کمی دوز-پاسخ فعالیت بدنی و فشار خون را نشان داد. دو متاآنالیز دیگر کاهش قابل توجهی را در حوادث قلبی عروقی و مرگ و میر ناشی از درمان نشان داد. علاوه بر این، محققان یک مرور سیستماتیک و متاآنالیز بر روی تأثیر داروهای ضد فشار خون بر CSVD انجام دادند. آنها نشان دادند که داروهای کاهنده فشار خون در کاهش سرعت پیشرفت WMH موثر بودند. اما هیچ تاثیری بر آتروفی مغز نداشتند. داده‌های ما نشان داد افزایش شدید tWMH در افرادی که داروهای ضد فشار خون و/یا داروهای ضد کلسترول خون مصرف می‌کنند، مشابه است. نتایج غیر قابل توجه می تواند به دلیل حجم نسبتاً کم tWMH در افراد مورد مطالعه باشد. برای تعداد و حجم لاکونار، تأثیر مصرف داروهای ضد فشار خون معنی دار بود.
خلاصه
نشانگرهای بیماری عروق کوچک مغزی (CSVD) قبلاً با کاهش شناختی مرتبط با سن مرتبط بوده است. در این مطالعه از داده‌های طولی افراد مسن‌تر از نظر شناختی سالم (N = 216، میانگین سنی در شروع = 70.9 سال) استفاده کردند. وضعیت پایه و تغییر در شدت ماده سفید (WMH) (کل، دور بطنی، عمیق)، ماده سفید ظاهر طبیعی (NAWM) را بررسی کردند. حجم پارانشیم مغز (BPV) و سرعت پردازش در طول هفت سال و همچنین تاثیر متغیرهای کمکی مختلف با استفاده از مدل‌های منحنی رشد نهفته (LGC) بررسی شد. به طور کلی، ما یک الگوی پیچیده از ارتباطات بین نشانگرهای مختلف CSVD را نشان دادیم.
به طور خاص، ما مشاهده کردیم:
تغییرات WMH عمیق (dWMH)، در مقایسه با WMH اطراف بطنی (pWMH)، به شدت با تغییرات سایر نشانگرهای CSVD و همچنین به عملکرد سرعت پردازش پایه مرتبط بود. علاوه بر این، تعداد لکه‌ها به جای حجم آنها، شدت CSVD را منعکس می‌کند. با توجه به متغیرهای مورد مطالعه، ما نشان دادیم که آموزش عالی، اثر محافظتی بر WMH ،pWMH، حجم NAWM و عملکرد سرعت پردازش دارد. مصرف داروهای ضد فشار خون با تعداد و حجم کمتر لاکونار در ابتدا همراه بود. مصرف داروهای ضد کلسترول خون همراه با عملکرد سرعت پردازش بالاتر ابتدایی بود. به طور خلاصه، نتایج ما یافته‌های قبلی را تأیید می‌کند. همچنین آنها را با ارائه اطلاعات در مورد تغییرات واقعی درون فرد، روابط بین نشانگرهای مختلف CSVD و ارتباطات رفتاری مغزی، گسترش می‌دهد.
نتیجه گیری
تجزیه و تحلیل طولی نشانگرهای CSVD در رابطه با سرعت پردازش و متغیرهای کمکی مختلف در افراد مسن و از نظر شناختی سالم انجام شد. نتایج نشان داد که گنجاندن چندین نشانگر CSVD برای درک بهتر زیربنای پیچیده CSVD مهم است. می‌توان نتیجه گرفت که سن بالاتر، با بارهای اولیه CSVD بالاتر و عملکرد سرعت پردازش ضعیف‌تر همراه است. در افراد، با افزایش بار CSVD در طول زمان، تغییرات در تعداد لاکونار و سرعت پردازش در سنین بالاتر تسریع شد. علاوه بر این، ما تفاوت‌های جنسی خاصی را در بارهای CSVD در ابتدا و در طول زمان کشف کردیم. نشان دادیم که تحصیلات عالی، فشار خون و/یا داروهای کاهش‌دهنده چربی، اثرات محافظتی بر مغز و درواقع پیری مغز دارند. نکته مهم، نتایج ما نشان می‌دهد که تغییرات dWMH، در مقایسه با pWMH، به شدت با تغییرات سایر نشانگرهای CSVD و همچنین به عملکرد سرعت پردازش اولیه مرتبط است.
منبع: Academic Education Can Positively Affect Aging of the Brain – Neuroscience News
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.