مقدمه
وقتی باید تصمیم بزرگی بگیرید، آیا زمان های خاصی در روز تفاوتی در توانایی های شما ایجاد می کند؟ مغز شما در ساعات صبح بهتر تصمیم می گیرد؟ یا شاید بعد از اینکه چند فنجان قهوه بخورید بتوانید بهتر تصمیم بگیرید؟ اگر معمولا هر شب تا دیروقت بیدار می مانید و اصطلاحا یک فرد شبانگاهی هستید، شاید بهترین تصمیم خود را در نیمه شب بگیرید.
در این مقاله با تکیه بر جدیدترین تحقیقات انجام شده به این سوال مهم پاسخ می دهیم. زیرا یک تصمیم می تواند مسیر زندگی ما را به طور جدی تغییر دهد.
به منظور بررسی تصمیم گیری واقع بینانه در گروه بزرگی از مردم در طول روز، تیمی از دانشمندان علوم اعصاب با همکاری گروه روانشناسی آرژانتین به منبع جذاب اطلاعاتی روی آوردند. آنها درواقع مسابقات آنلاین شطرنج را بررسی کردند. پایگاه داده های عظیم بازی های شطرنج به محققان این امکان را می دهد تا تغییرات جهان واقعی در تصمیم گیری را در تمام ساعات روز بررسی کنند.
تیم تحقیقاتی، شامل ماریا جولیانا لئونه، فوق دکترا (که در سال 1999 عنوان استاد شطرنج بین المللی زن را از آن خود کرد) و ماریانو سیگمن، عضو APS، و گروه دیگری از متخصصین بود.
این گروه دریافتند که به نظر می رسد توانایی تصمیم گیری در طول روز در نوسان است. تصمیم گیری در صبح کندتر اما دقیق تر است. در اواخر روز تصمیمات ناگهانی و با دقت کمتری اتخاذ می شدند.
به گفته محققان:
شطرنج چندین مزیت تحقیقاتی را در مقایسه با سایر حوزه های تصمیم گیری فراهم می کند. کیفیت بازیکنان شطرنج از طریق یک سیستم رتبه بندی استاندارد تعیین می شود. بازی آنلاین اجازه می دهد تا هر حرکت و تصمیم در یک بازی بر اساس معیارهای استاندارد تجزیه و تحلیل شود.
وقتی نوبت به رفتار و زمان ما می رسد، تفاوت های فردی در ریتم شبانه روزی، که کرونوتیپ نامیده می شوند، در زمان ترجیح افراد برای خوابیدن و بیدار شدن نقش دارند. به افرادی که ترجیح می دهند تا دیروقت بیدار بمانند ” جغدان شب” و به کسانی که ترجیح می دهند زود بیدار شوند “چکاوک های صبح” گفته می شود. افراد دیگر در میانه طیف قرار دارند.
نشان داده شده است که کرونوتیپ ها طیف وسیعی از رفتارها را تحت تأثیر قرار می دهند.
برای مثال براساس همین کرونوتیپ نشان می دهند که چه افرادی مستعد تقلب هستند. به عنوان مثال، یک مطالعه در Psychological Science منتشر شد. نتایج نشان داد که افراد صبحگاهی، در هنگام صبح اصول اخلاقی را بیشتر رعایت می کنند. در حالی که افراد شبانگاهی، در اوقات شب بیشتر به این اصول پایبند هستند.
لئونه و همکارانش مشاهده کردند ” سرعت و دقت تصمیمات بازیکنان در روز دچار نوسان می شود. این نوسانات متناسب با تغییرات ریتم شبانه روزی اشان است. در این پژوهش کاملا مشخص بود که هرکدام از بازیکنان، در زمان های خاصی از روز تصمیمات بهتری گرفته اند”.
یعنی بازیکنانی که جزء طیف صبحگاهی بودند، صبح ها بازی بهتری انجام می دهند. از طرفی افراد شبانگاهی یا جغدان شب، در عصر و شب هنگام بازی های بهتری انجام می دهند.
داده های شطرنج، از سرور رایگان اینترنتی شطرنج (FICS) جمع آوری گردید.
یک سرور رایگان برای انجام بازی های شطرنج اینترنتی، که دارای بیش از 400 هزار کاربر ثبت شده است. همه کاربران ثبت نام شده، دارای درجه مهارت استاندارد هستند. این سطوح هم پس از هر بازی به روز می شود.
محققان از نتایج بازیکنانی که حداقل 2000 بازی انجام داده بودند، استفاده کردند. تقریباً از همه ی شرکت کنندگان خواسته شد تا منطقه زمانی و سن خود را ثبت کنند. همچنین آنها یک پرسشنامه صبح-عصر یا MEQ را تکمیل کردند. پرسشنامه ای که نشان می داد افراد جزء کدام طیف هستند.
بازیکنان همچنین یک پرسشنامه کوتاه در مورد برنامه های روزمره خود اعم از خواب، عادات غذایی، و زمان بیدار شدن را تکمیل کردند.
محققان بازیهایی که توسط ربات رایانه ای انجام می گیرد را به عنوان نمونه کنترل در نظر گرفتند. زیرا کامپیوترها دارای نوسانات روزانه در روند تصمیم گیری نیستند.
محققان با استفاده از نرم افزار مخصوص STOCKFISH، کیفیت هر حرکت در بازی شطرنج را تجزیه و تحلیل کردند. در نهایت با استفاده از نرم افزارهای آماری، امتیاز هر بازیکن محاسبه شد و کیفیت تصمیم گیری اش بررسی شد.
نتایج نشان داد:
فعالیت بازی شطرنج، متناسب با کرونوتیپ بازیکنان دنبال می شد. یعنی افراد صبح گاهی یا همان چکاوک ها، برنامه مسابقاتشان بیشتر در صبح بود. افراد شبانگاهی نیز بیشتر شب ها بازی می کردند.
با این حال، به نظر نمی رسد که کرونوتیپ تأثیر قابل توجهی در عملکرد بازی داشته باشد. صرف نظر از ترتیب زمانی بازیکنان، محققان الگویی سازگار در کیفیت تصمیم گیری و زمان روز مشاهده کردند.
محققان می نویسند: “ما دریافتیم که بازیکنان، سیاست تصمیم گیری خود را در طول روز تغییر می دهند. بازیکنان با پیشرفت روز سریعتر و دقیق تر تصمیم می گیرند. اوایل بعد از ظهر به پیک خود می رسند”.
“این اثر برای همه بازیکنان صرف نظر از کرونوتیپ آنها مشاهده شد. نتایج نشان می دهد که تغییرات در زمان تصمیم گیری عمدتا با توجه به زمان روز تعیین می شود.”
یعنی زمانی از روز نبود که بازیکنان کاملاً کارآمد تصمیم گیرنده باشند. در عوض، داده ها حاکی از آن است که استراتژی تصمیم گیری بازیکنان در زمان های مختلف روز فرق می کند.
“در واقع، در طول صبح بازیکنان یک سیاست پیشگیرانه را اتخاذ می کنند.
آنها کندتر و دقیق تر بازی می کنند (گویی که با حریفان سطح بالاتری مسابقه می دهند). در طول شب، آنها یک سیاست خطرناک تر و پر ریسک تری اتخاذ می کنند. در شب، تصمیمات آنها سریعتر شده اما دقت آن ها کاهش می یابد.
استراحت می تواند باعث افزایش بهره وری شود. “استراحت کن”! این شعار مرتبط با تبلیغ یک برند معروف شکلات (شکلات کیت کیت) است. جدای بعد منفی مصرف شکلات و ورود کالری زیاد به بدن، شعار آن ها از نظر علمی صحیح است.
مطالعات دیگری نشان داده است که هرچه شیفت کاری طولانی تر باشد، تاثیر گذاری کارکنان به همان نسبت کاهش می یابد. خستگی، منجر به اتخاذ تصمیمات بد می شود. یعنی اگر فرد برای هر انتخابش، تلاش کمی کند و با خستگی و بی حوصلگی تصمیم بگیرد، هم از نظر ذهنی تنبل می شود و هم تصمیمات خطرناکی می گیرند.
تیم چند تخصصی انستیتو سلامت مغز دانا در جهت تامین سلامت روان افراد جامعه تلاش می کند. با ما در تماس باشید.
منبع: https://www.economist.com/business/2021/05/29/the-dangers-of-decision-fatigue
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.