فعالیت بدنی، با حجم مغز و فعالیت های شناختی در افراد مسن ارتباط مثبت دارد. شواهد زیادی داریم که فعالیت بدنی تفریحی بر سلامت مغز و پیشگیری از آلزایمر تأثیر می گذارد. اما سهم سایر فعالیت های روزانه کمتر بررسی شده است. به طور خاص، ارتباط بین فعالیت بدنی خانگی و سلامت مغز در افراد مسن کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از این مطالعه، شناسایی ارتباط بین فعالیت بدنی، حجم مغز و عملکردهای شناختی در افراد مسن سالم بود.
بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر و زوال عقل مرتبط با آن، شایع ترین و پرهزینه ترین چالش پزشکی جهان است. پیشگیری و درمان این اختلالات از سوی سازمان بهداشت جهانی در اولویت بهداشت عمومی قرار گرفته است. سبک زندگی ناسالم باعث افزایش شیوع اختلالات شناختی و زوال عقل در سراسر جهان می شود. در نتیجه انجام فعالیت های بدنی، یک استراتژی موثر برای حفظ سلامت مغز در افراد مسن است.
فعالیت های بدنی
به طور کلی فعالیت بدنی عبارت است از هرگونه فعالیت که شامل حرکات بدنی و استفاده از ماهیچه های اسکلتی باشد. این ها شامل فعالیت های روزمره بدون ساختار اند. مانند فعالیت های شغلی یا خانگی، و همچنین فعالیت های بدنی تفریحی، مانند ورزش، که ساختار یافته است و برای بهبود تناسب اندام طراحی شده است.
به نظر می رسد تاثیر فعالیت های فیزیکی بر مغز، به صورت غیرمستقیم مانند بهبود شرایط سلامتی و همچنین از طریق افزایش نوروتروفین های مغز، بهبود عملکرد عروق مغزی و افزایش پلاستیسیته مغز است. درک اینکه چگونه اشکال مختلف فعالیت بدنی (یعنی فعالیت های تفریحی در مقابل فعالیت های خانگی) به سلامت مغز کمک می کند، برای ایجاد استراتژی هایی برای کاهش خطر زوال شناختی و زوال عقل در افراد مسن بسیار مهم است.
تحقیقات در زمینه تاثیر فعالیت های بدنی بر عملکرد مغز و پیشگیری از آلزایمر
بسیاری از تحقیقات در این زمینه، بر فعالیت های بدنی تفریحی، به ویژه تأثیر ورزش های شدیدتر متمرکز شده است. ورزش با شدت متوسط تا شدید و آمادگی هوازی بالاتر، با حجم کل مغز، حجم ماده خاکستری و بهبود یکپارچگی ماده سفید ارتباط مثبت دارد. علاوه بر این، مداخلات ورزشی در افزایش حجم کل مغز و حجم ماده خاکستری در افراد مسن موثر است.
یافته های مشابه نیز با تمرینات با شدت کم، مستقل از فعالیت با شدت متوسط تا شدید مشهود است. دانشمندان به این نتیجه رسیدند که فعالیت بدنی و سطح آمادگی جسمانی به طور معمول با حجم بیشتر قشر هیپوکامپ و پیش پیشانی ارتباط دارد. مداخلات ورزشی می تواند تغییرات مثبتی را در این مناطق ایجاد کند.
عملکرد شناختی در افراد مسن نیز با آمادگی قلبی عروقی ارتباط مثبت دارد. در برخی از مطالعات نشان داده شده است که پس از مداخلات ورزشی، عملکرد شناختی بهبود می یابد. بیشترین مزایای ورزش در عملکرد اجرایی و کنترل توجه است. با این حال، همه مطالعات این تأثیر را نشان نمی دهند.
به عنوان مثال، بررسی های اخیر نشان می دهند که بهبود شناختی پس از مداخلات عمدتا به دلیل اقدامات شناختی ناهمگن مورد استفاده در مطالعات و اندازه نمونه های کم کافی نیست.
دیگر فعالیت های بدنی موثر بر مغز
ما می دانیم که همه مزایای مغز منحصراً از فعالیت بدنی تفریحی ناشی نمی شود. کل فعالیت بدنی با کاهش زوال شناختی و خطر زوال عقل، کاهش آتروفی مغز و همچنین افزایش حجم مغز همراه است. شواهد زیادی وجود دارد که فعالیت بدنی تفریحی به این ارتباطات کمک می کند. در مورد چگونگی تاثیر دیگر فعالیت های بدنی روزمره مانند فعالیت های خانگی در سلامت مغز اطلاعات کمی وجود دارد.
مطالعه فعالیت های خانگی ممکن است بسیار جالب باشد. زیرا این نوع فعالیت ها (مانند نظافت منزل، آماده سازی غذا) جنبه های ذاتی زندگی روزمره بسیاری از افراد است، تا حدی فعالیت بدنی را ارائه می دهد و به طور طبیعی رفتارهای کم تحرک را کاهش می دهد. با این حال، مطالعاتی که به بررسی نقش فعالیت بدنی خانوار بر سلامت مغز می پردازد، محدود است. نتایج نشان داده است که مشارکت در فعالیت بدنی خانگی با ضعف ارتباط منفی دارد. فعالیت های اوقات فراغت مربوط به مشاغل خانگی با کاهش خطر زوال عقل مرتبط است.
انجام کارهای خانه و تاثیر آن بر سلامت مغز و پیشگیری از آلزایمر
صرف وقت برای انجام کارهای خانه ممکن است به بهبود سلامت مغز، به ویژه برای افراد مسن کمک کند. محققان دریافتند افراد مسن که زمان بیشتری را صرف مشاغل خانگی می کردند، حجم مغز بیشتری به ویژه در لوب پیشانی و هیپوکامپ داشتند. این مناطق مغزی مرتبط با حافظه و عملکردهای شناختی است.
مشاغل خانگی ممکن است برای سلامت مغز در افراد مسن مفید باشد. در این مطالعه ثابت شد، افراد مسن که زمان بیشتری را در کارهای خانه صرف می کردند، حجم ماده خاکستری مغزشان بیشتر بود. در نتیجه این امر پیش بینی کننده قوی سلامت شناختی و مصونیت در مقابل آلزایمر در این افراد است.
نوآ کوبلینسکی، نویسنده اصلی این مطالعه، فیزیولوژیست ورزش و هماهنگ کننده پروژه در Baycrest’s می گوید: “دانشمندان قبلاً می دانستند که ورزش تأثیر مثبتی بر مغز دارد. اما مطالعه ما اولین مطالعه ای است که نشان می دهد این امر در مورد کارهای خانه نیز صادق است”.
“درک اینکه چگونه انواع مختلف فعالیت بدنی به سلامت مغز کمک می کند، برای توسعه استراتژی هایی برای کاهش خطر زوال شناختی و زوال عقل در افراد مسن بسیار مهم است.”
روش پژوهش
در این مطالعه، که در مجله BMC Geriatrics منتشر شد، محققان به بررسی ارتباط بین کارهای خانه، حجم مغز و شناخت در گروهی از 66 فرد مسن سالم (از نظر مسائل شناختی) پرداختند که در جامعه زندگی می کنند. شرکت کنندگان از سه نظر ارزیابی شدند. ارزیابی سلامت، تصویرسازی ساختاری مغز و ارزیابی شناختی افراد در بیمارستان Baycrest انجام شد.
از شرکت کنندگان در مورد زمانی که برای کارهای خانه صرف می کردند، مانند نظافت، گردگیری، آماده سازی غذا و نظافت، خرید، کارهای سنگین خانه، تعمیرات خانه و مراقبت پرسیده شد.
محققان دریافتند افراد مسن که زمان بیشتری را صرف انجام چنین فعالیت هایی می کردند، بدون توجه به میزان فعالیت ورزشی خود، حجم مغزشان بیشتر بود. این مورد در هیپوکامپ، که نقش عمده ای در حافظه و یادگیری دارد دیده شد. همچنین در لوب پیشانی، که در بسیاری از جنبه های شناختی نقش دارد، نیز مشاهده شد.
این احتمال وجود دارد که افرادی که مغز بزرگتری دارند بیشتر کارهای خانه را انجام دهند. اما توضیحات متعددی در مورد مزایای مغز از فعالیت بدنی خانگی وجود دارد.
نتیجه مطالعه: پیشگیری از آلزایمر
اولا، سلامت قلب با سلامت مغز و پیشگیری از آلزایمر ارتباط تنگاتنگی دارد. ممکن است کارهای خانه تأثیر مشابهی با تمرینات هوازی با شدت کم بر قلب و عروق داشته باشند. ثانیا، برنامه ریزی در کارهای خانه با گذشت زمان، حتی با افزایش سن، ارتباطات عصبی جدیدی را ایجاد کند. ثالثاً، ممکن است افراد مسنی که بیشتر در کارهای خانه مشغول بودند زمان کمتری را صرف بی تحرکی کنند. در نتیجه با پیامدهای منفی سلامتی، از جمله سلامت مغز ضعیف همراه است.
دکتر نیکول می گوید: ” این یافته ها نشان می دهد که افراد مسن فعالیت بدنی بیشتری داشته باشند. در انجام کارهای منزل کمک کنند. زیرا کارهای خانه یک جنبه طبیعی و اغلب ضروری در زندگی روزمره بسیاری از افراد است. بنابراین قابل دستیابی به نظر می رسد”.
در نتیجه، فعالیت بدنی خانوار با حجم مغز، به ویژه حجم کل ماده خاکستری در نمونه ما، ارتباط مثبت داشت. این اولین مطالعه ای است که ارتباطات با اجزای ناشناخته کل فعالیت بدنی را برجسته می کند. در نتیجه توصیه می شود که افراد مسن در انجام فعالیت بدنی از جمله کارهای خانه کوشا باشند.
منبع: https://doi.org/10.1186/s12877-021-02054-8
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.