سالمندی با نگرانی های متعدد مربوط به سلامتی از جمله مشکلات خواب مرتبط است. در واقع، خواب ضعیف می تواند به بسیاری از این مشکلات منجرشود و کیفیت زندگی را در افراد بالای 65 سال کاهش دهد.
به منظور رفع نیازهای منحصر به فرد سالمندان، درک تاثیرات پیری بر سلامتی بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. از آنجایی که تقریباً یک سوم زندگی ما در خواب سپری می شود. بنابراین مرور رابطه بین پیری و خواب بخش اساسی ارتقاء سلامت کلی در سالمندان است.
چرا افزایش سن در سالمندان بر خواب تأثیر می گذارد؟
معمول است که افراد سالمند تغییراتی در کیفیت و مدت زمان خواب خود تجربه کنند. بسیاری از این تغییرات به دلیل تغییر ساعت داخلی بدن رخ می دهد. ساعت اصلی در قسمتی از مغز به نام هیپوتالاموس از حدود 20000 سلول تشکیل شده است که هسته سوپراکیاسماتیک (SCN) را تشکیل می دهند.
SCN چرخه های 24 ساعته روزانه را تحت عنوان ریتم شبانه روزی کنترل می کند. این ریتم های شبانه روزی بر چرخه های روزانه تأثیر می گذارد. مانند زمانی که مردم گرسنه می شوند، هنگامی که بدن هورمون های خاصی را ترشح می کند. و زمانی که فرد احساس خواب آلودگی یا هوشیاری می کند.
نقش ریتم شبانه روزی و ترشح ملاتونین در دوران سالمندی
با بالا رفتن سن، خواب آنها به دلیل اثرات سالمندی SCN تغییر می کند. بدتر شدن عملکرد SCN می تواند ریتم شبانه روزی را مختل کند و مستقیماً بر احساس خستگی و هوشیاری افراد تأثیر می گذارد.
SCN اطلاعات را از چشم دریافت می کند. نور یکی از قوی ترین نشانه ها برای حفظ ریتم شبانه روزی است. متأسفانه، تحقیقات نشان می دهد که بسیاری از افراد مسن در معرض نور کافی قرار ندارند. قرار گرفتن در معرض نور روز ممکن است برای افرادی که در خانه های سالمندان زندگی می کنند و همچنین کسانی که مبتلا به بیماری آلزایمر هستند، محدودتر باشد.
تغییرات در تولید هورمون ها مانند ملاتونین و کورتیزول نیز ممکن است در اختلال خواب در افراد سالمند نقش داشته باشد. با افزایش سن، بدن ملاتونین کمتری ترشح می کندکه معمولاً در پاسخ به تاریکی تولید می شود. و با هماهنگ سازی ریتم های شبانه روزی به بهبود خواب کمک می کند.
شرایط بهداشتی و خواب در دوران سالمندی
شرایط سلامت روحی و جسمی نیز ممکن است در خواب اختلال ایجاد کند. شرایطی که معمولاً در دوران سالمندی بر روی خواب تأثیر می گذارد شامل افسردگی، اضطراب، بیماری قلبی، دیابت است. و نیز شرایطی مانند آرتروز است که باعث ناراحتی و درد می شود.
رابطه بین سلامت جسمی و خواب با این واقعیت پیچیده می شود که بسیاری از افراد مسن بیش از یک بیماری را تشخیص می دهند. در حقیقت ، نظرسنجی بنیاد ملی خواب نشان داد که 24 درصد از افراد بین 65 تا 84 سال گزارش داده اند که دارای چهار بیماری یا بیشتر هستند. افرادی که دارای بیماری های متعدد هستند بیشتر احتمال دارد که کمتر از شش ساعت بخوابند. علاوه بر آن کیفیت خواب پایینی دارند و علائم اختلال خواب را تجربه کنند.
عوارض جانبی در دوران سالمندی و اثر بر خواب
مشکلات خواب نیز ممکن است به عوارض جانبی داروها مربوط باشد. تقریباً 40 درصد از بزرگسالان بالای 65 سال پنج دارو یا بیشتر مصرف می کنند. بسیاری از داروهای بدون نسخه می توانند به مشکلات خواب منجر شوند. به عنوان مثال، آنتی هیستامین ها و مواد افیونی ممکن است باعث خواب آلودگی در طول روز شوند. در حالی که داروهایی مانند داروهای ضدافسردگی و کورتیکواستروئیدها ممکن است افراد مسن را بیدار نگه دارند. تداخل داروهای متعدد ممکن است اثرات پیش بینی نشده ای روی خواب ایجاد کند.
سبک زندگی و خواب در دوران سالمندی
کیفیت نامناسب خواب در سالمندی می تواند مربوط به تغییرات شیوه زندگی باشد که اغلب با افزایش سن اتفاق می افتد. به عنوان مثال، بازنشستگی منجر به کار کمتر در خارج از خانه و احتمالاً چرت زدن بیشتر و برنامه خواب نامنظم می شود. سایر تغییرات مهم زندگی، مانند از دست دادن استقلال و انزوای اجتماعی، می تواند استرس و اضطراب را افزایش دهد. که در نهایت این نغییرات می تواند به مشکلات خواب نیز منجر شود.
آیا افراد در دوره سالمندی به خواب کمتری نیاز دارند؟
این یک افسانه محسوب می شود که افراد مسن نسبت به افراد جوانتر به خواب کمتری احتیاج دارند. بسیاری از افراد مسن به سختی می توانند خواب مورد نیاز خود را داشته باشند. اما این بدان معنا نیست که آنها به خواب کمتری احتیاج دارند. میزان خواب مورد نیاز فرد از دوران نوزادی تا بزرگسالی کاهش می یابد. اما به نظر می رسد این روند در حدود 60 سالگی متوقف می شود. دستورالعمل های بنیاد ملی خواب توصیه می کند که افراد بالای 65 سال باید هفت تا هشت ساعت بخوابند.
مشکلات رایج خواب در سالمندان
محققان تخمین می زنند که بین 40 تا 70 درصد از افراد مسن مشکلات خواب مزمن دارند. نیمی از موارد ممکن است تشخیص داده نشوند. مشکلات مزمن خواب می تواند به طور قابل توجهی در فعالیت های روزانه بزرگسالان اختلال ایجاد کند. مشکلات رایج خواب در افراد مسن عبارتند از:
درد
ناراحتی و درد می تواند منجر به استراحت ناکافی در دوران سالمندی شود. درد و بی خوابی می تواند به یک چرخه معیوب تبدیل شود. که در آن خواب کمتر می تواند منجر به درد بیشتر شود. بنابراین اگر درد باعث اختلال در خواب می شود، مهم است که با پزشک مشورت کنید.
ادرار شبانه
ادرار شبانه به دلیل تغییرات فیزیکی در سیستم ادراری با افزایش سن افزایش می یابد. این مسئله ممکن است تا 80 درصد از افراد مسن را تحت تأثیر قرار دهد و باعث افزایش اختلالات خواب شود.
بی خوابی
داشتن مشکل مداوم برای خوابیدن یکی از شایع ترین مشکلات خواب در افراد مسن است. بی خوابی ممکن است در اثر عوامل مختلف با هم تداخل داشته باشد اما با درمان بهتر می شود.
خواب آلودگی در طول روز
بسیاری از مردم بر این باورند که احساس خستگی در طول روز بخشی طبیعی از افزایش سن است، اما اینطور نیست. حدود 20 درصد از افراد مسن خواب آلودگی بیش از حد در طول روز را تجربه می کنند. خستگی و خوابالودگی در طول روز ممکن است به جای پیری فقط نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد. خواب آلودگی بیش از حد روزانه در افراد مسن ممکن است نشانه ای از مشکلات سلامتی مانند آپنه خواب، اختلال شناختی یا مشکلات قلبی عروقی باشد.
آپنه خواب
آپنه انسدادی خواب می تواند باعث توقف تنفس در هنگام خواب شود. این مکث ها مربوط به سقوط مکرر (آپنه) یا فروپاشی جزئی (هیپوپنه) راه هوایی فوقانی است. آپنه خواب باعث تکه تکه شدن خواب می شود و می تواند بر سطح اکسیژن بدن تأثیر بگذارد. این موارد منجر به سردرد، خواب آلودگی در طول روز و مشکل در تفکر واضح شود.
سندرم پای بی قرار
سندرم پای بیقرار (RLS) 9 تا 20 درصد از افراد مسن را درگیر می کند. در حالی که حرکات دوره ای اندام خواب (PLMS) 4 تا 11 درصد را تحت تاثیر قرار می دهد. RLS باعث ایجاد انگیزه برای حرکت دادن پاها در هنگام استراحت یا خواب می شود. PLMS باعث ایجاد حرکات غیر ارادی در اندام های تحتانی، بیشتر در پاها می شود. هر دو اختلال می توانند بر خواب و کیفیت کلی زندگی تأثیر بسزایی داشته باشند.
رسیدگی به مشکلات دوران سالمندی با مراجعه به کلینیک های تخصصی خواب بسیار حائز اهمیت است. همکاران ما در انیستتو سلامت مغز دانا آماده ارائه خدمات تخصصی در این زمینه هستند.
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.