آلزایمر یک بیماری پیشرونده است که سلولهای مغزی را از بین می برد و بر حافظه، افکار و رفتارهای فرد تأثیر می گذارد. براساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، نزدیک به 5.7 میلیون بزرگسال در سال 2016، تنها در ایالات متحده با بیماری آلزایمر دست و پنجه نرم می کنند. بسیاری از افرادی که مبتلا به آلزایمر هستند، اعضای خانواده، همسر و یا دوستان نزدیک آن ها از این بیماران مراقبت می کنند. براساس آمار به دست آمده از CDC حدود 32٪ مراقبان افراد مبتلا به زوال عقل، 5 سال یا بیشتراز آن ها مراقبت می کنند.
در این مقاله، هشت نکته را برای کمک به افراد، در مراقبت از شخصی که مبتلا به آلزایمر است، مورد بحث قرار می دهیم. ما همچنین نکات مربوط به مراقبت از خود را مختص مراقبین و اینکه چه موقع به دنبال کمک های حرفه ای باشند، پوشش می دهیم.
1. در مورد بیماری آلزایمر اطلاعات کسب کنید
علائم آلزایمر با پیشرفت بیماری رو به وخامت می رود و این امر چالش های جدیدی را برای مراقبین به همراه می آورد. دانستن مراحل بیماری آلزایمر و علائم مرتبط با آنها، می تواند به افراد در مدیریت شرایط کمک کند.
بیماری آلزایمر شامل سه مرحله خفیف، متوسط و شدید است.
مرحله خفیف
پیشرفت آلزایمر می تواند بر میزان مراقبت شخصی فرد تأثیر بگذارد.
افرادی که بیماری آلزایمر در مرحله خفیف یا زودرس دارند هنوز هم می توانند به طور مستقل عمل کنند. آنها می توانند به مشارکت در فعالیت های حرفه ای و اجتماعی ادامه دهند.
در این مرحله، ممکن است افراد در تمرکز یا به خاطر سپردن وقایع اخیر مشکل داشته باشند. آنها کلمات یا نامهای خاصی را فراموش می کنند.
مشکل در نوشتن و حل مسئله، برخی دیگر از علائم اولیه آلزایمر است.
مرحله متوسط
بیماری آلزایمر متوسط شامل از بین رفتن قابل توجه حافظه، سردرگمی و علائم جسمی است.
افراد در این مرحله ممکن است علائم زیر را نشان دهند:
- در شناخت اعضای خانواده و دوستان نزدیک مشکل دارد
- ناتوانی در سازماندهی یا پیروی از دستورالعمل ها
- در انجام کارهای روزمره منظم، مانند لباس پوشیدن، مشکل دارند
- بی قراری یا مشکل در خوابیدن
- سرگردان یا سردرگمی
- بی اختیاری در کنترل ادرار یا مدفوع
- تغییر شخصیت
مرحله شدید
افراد در مرحله آخر بیماری آلزایمر تقریباً با تمام فعالیتهای اساسی روزانه خود مانند نشستن، پیاده روی و غذا خوردن، به کمک نیاز دارند.
در این مرحله افراد ممکن است توانایی مکالمه را از دست بدهند. ممکن است در جویدن یا بلعیدن مشکل داشته باشند.
بسیاری از افراد مبتلا به آلزایمر شدید، آگاهی از محیط خود را از دست می دهند و دیگر نمی توانند اعضای خانواده خود را بشناسند.
2. کارهای روزانه را به صورت منظم و روتین انجام دهید
مراقبان می توانند با ایجاد روال روزمره، احساس راحتی را ایجاد کنند. انجام این کار می تواند به تقویت احساس آشنایی با وقایعی که هر روز قرار است اتفاق بیفتد، در شخصی که مبتلا به آلزایمر کمک کند.
مراقبان باید سعی کنند از ایجاد تغییرات اساسی در امور روزمره خودداری کنند، زیرا این می تواند برای شخص، گیج کننده باشد.
بعضی اوقات، تغییراتی وجود دارد که اجتناب ناپذیر است. مانند معرفی یک ارائه دهنده مراقبت های جدید یا تغییر روال مراقبت از بیمار. افراد مبتلا به آلزایمر اغلب نیاز به زمان دارند تا با افراد و مکان های جدید تطبیق پیدا کنند، بنابراین مراقبان باید سعی کنند به تدریج تغییرات را پیاده سازی کنند.
3. برنامه ریزی برای فعال نگه داشتن بیماران
این گونه فعالیت ها، مانند گوش دادن به موسیقی، می تواند به فعال شدن فرد مبتلا به آلزایمر کمک کند.
مراقبان می توانند عزیزان خود را با مشاغل روزانه، فعال نگه دارند:
- پخت و پز
- تمریناتی مانند پیاده روی، حرکات کششی و تمرین وزنه برداری
- رقصیدن
- گوش دادن به موسیقی
- کارهای خانگی مانند مرتب کردن لباس ها و باغبانی
- رفتن به یک رستوران، موزه یا پارک مورد علاقه
- دیدن یک فیلم
- دیدار دوستان و خانواده
یک مراقب می تواند انجام این فعالیت ها را در ساعاتی از روز انجام دهد که فرد مبتلا به آلزایمر در بهترین حالت خود قرار دارد و می تواند در افراد مختلف متفاوت باشد.
بعضی از افراد ممکن است صبح احساس بهتری داشته باشند، در حالی که برخی دیگر در شب انرژی بیشتری دارند و هوشیارتر هستند.
4- ارتقاء ارتباطات به صورت مداوم
بیماری آلزایمر می تواند به میزان قابل توجهی بر توانایی فرد در برقراری ارتباط با دیگران تأثیر بگذارد. آنها ممکن است در تفسیر یا به خاطر سپردن کلمات خاصی دچار مشکل شوند. همچنین ممکن است غالباً وسط یک جمله، پیوستگی جمله و تفکرات خود را از دست دهند.
مراقبان می توانند از راهکارهای زیر برای آسانتر کردن ارتباط استفاده کنند:
- تماس چشمی و لبخند را حفظ کنید
- هر بار فقط یک سؤال بپرسید
- از نام اشخاص دیگر در صحبت های خود استفاده کنید
- با صدای آرام صحبت کنید، اما از ساده صحبت کردن بیش از حد و بچه گانه خودداری کنید.
- سعی کنید در هنگام عصبانیت، آرام باشید
ارتقاء ارتباطات مداوم می تواند به فرد مبتلا به آلزایمر فرصتی برای شرکت در مکالمات و فعالیت ها دهد. ارتباط همچنین مبتواند به راحت تر شدن کار مراقب کمک کند.
5- به آنها کمک کنید که یک رژیم مغذی مصرف کنند
تغذیه مناسب در افراد مبتلا به آلزایمر بسیار حیاتی است. زیرا، آن ها در معرض هدر رفتن مواد مغذی و آب بدن هستند. به ویژه اگر:
- نمی توانند به یاد بیاورند که آخرین بار چه موقع و چه چیزی خورده اند
- طرز تهیه آشپزی را فراموش کرده اند
- هر روز غذاهای یکسانی می خورند
- دیگر وعده های غذایی را از یاد برده اند
- توانایی بو و طعم غذاها را از دست داده اند
- در جویدن و بلعیدن مشکل دارند
مراقبان می توانند اطمینان حاصل کنند که فرد به اندازه کافی غذای مغذی برای خوردن دارد و بدن او دهیدراته نمی شود.
- هر روز وعده های غذایی را در همان زمان همیشگی استفاده کنند.
- غذا در بشقاب های رنگارنگ، که می تواند به بهتر کردن اشتها کمک کند، خورده شود
- صبحانه را مفصل میل کنند
- آنها را تشویق به مصرف مولتی ویتامین کنید
- به آنها غذاهای ریز شده، مانند پنیر، میوه یا ساندویچ برش داده شده بدهید
- با خاموش کردن رادیو یا تلویزیون، فضای صرف غذا را آرام کنید
- غذاهایی را انتخاب کنید که جویدن و بلعیدن آنها آسان باشد
6. تقویت عزت نفس آنها
با تشویق آن ها به یکسری کارها، اجازه دهید فرد “بیشتر نسبت به ظاهر خود احساس خوبی داشته باشد” .
راه هایی که یک مراقب می تواند به شخصی در زمینه بهداشت و نظافت کمک کند شامل موارد زیر است:
- مسواک زدن دندانهای خود
- اگر معمولاً از آرایش استفاده می کنند به آرایش آنها کمک کنند (اما از آرایش چشم استفاده نکنید)
- تشویق شخص به اصلاح صورت و کمک به آن ها در صورت لزوم
- ناخن های خود را کوتاه کنند
- صرف زمان کافی برای لباس پوشیدن
- خرید لباس راحت و آزاد
- خرید لباس با دارای زیپ به جای بند و دکمه
7. محیط امنی را برای آن ها فراهم کنید
بسیاری از موقعیت ها می تواند فرد مبتلا به آلزایمر را در معرض خطر واقعی قرار دهد.
ممکن است آنها نتوانند علائمی مانند “کف مرطوب” را درک کنند. حتی قدم گذاشتن از یک نوع کفپوش به نوع دیگر – مانند چوب سخت تا فرش – می تواند گیج کننده باشد.
برخی از نکات ایمنی عبارتند از:
- مطمئن شوید که آنها کفش های محکم و راحت می پوشند
- قرار دادن نوار های روشن در لبه ها
- محدود کردن آینه ها در خانه
- برچسب های “گرم” و “سرد” را بر روی شیرهای آب قرار دهید
- برای جلوگیری از سوختگی، دمای دیگ در حال جوشیدن را کم کنید
- نصب قفل های ایمنی در اجاق گاز
- مطمئن شوید که داروهای خود را به درستی مصرف می کنند
- اگر شخصی هنوز رانندگی می کند، به دنبال علائمی باشید که رانندگی آنها ممکن است خطری برای دیگران باشد.
8.از دوره های آگاهی رسانی کمک بگیرید
در دوره هایی که برای آگاهی رسانی در مورد آلزایمر برگزار می شوند و حتی دوره های آنلاین، که موضوعاتی از علائم اولیه آلزایمر گرفته تا تغییرات رفتاری و برنامه ریزی مالی را در بر می گیرند، شرکت کنید.
این راهنمایی های جامع شامل راهنمایی های مرحله به مرحله در مورد چگونگی کمک به شخصی برای استحمام، غذا خوردن و موارد دیگر است.
مراقبت از خود (برای مراقبین)
مراقبت از یک فرد مبتلا به آلزایمر می تواند از جهات مختلفی از جمله توانایی آنها در کار و معاشرت بر زندگی فرد تأثیر بگذارد. مراقبان ممکن است هر روز با چالش های جدیدی روبرو شوند که این امر می تواند تأثیر چشمگیری بر بهزیستی جسمی و روحی آنها بگذارد.
در حالی که مراقبان ممکن است بهزیستی دوست یا خانوانده خود را اولویت قرار دهند، باید در نظر داشته باشند که مراقبت درست و مناسب، از یک بدن و ذهن سالم آغاز می شود.
افراد می توانند از این نکات برای کاهش استرس و خستگی جلوگیری کنند.
صحبت در مورد آن
مراقبان ممکن است از بحث و گفتگو درباره وضعیت فرد نزدیک به آن ها که مبتلا به آلزایمر است، خودداری کنند. با این حال، صحبت کردن در مورد تجربیات، ناامیدی و ترس ها می تواند به کاهش تنش عاطفی کمک کند.
افراد می توانند با یک دوست یا مشاور صحبت کنند یا به گروه پشتیبانی بپیوندند.
هر شب به اندازه کافی بخوابید
بزرگسالان هر شب 7 تا 9 ساعت خواب نیاز دارند. افرادی که خواب کافی ندارند، ممکن است در طول روز تحریک پذیری و سردرگمی را تجربه کنند.
روزانه ورزش کنید
وزارت بهداشت و خدمات انسانی (HHS) توصیه می کند که بزرگسالان هر هفته حداقل 150 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط باید انجام دهند. فعالیت بدنی می تواند استرس را تسکین دهد، سطح انرژی را افزایش داده و خواب را بهبود بخشد.
صبوری را تمرین کنید
برای مراقبین مهم است که هنگام تعامل با فردی که از او مراقبت می کنند، آرام بمانند. هرچند منطقی است که احساسات منفی مانند عصبانیت، ناامیدی و غم را تجربه کنند. به جای احساس گناه هنگامی که احساسات منفی به سراغ مراقب می آید، می تواند این احساسات را بدون قضاوت رها کند.
چه موقع به دنبال کمک متخصصین و افراد حرفه ای باشید
در صورت نیاز به کمک در زمینه فعالیتهای مراقبت روزانه و شخصی، ممکن است فرد به کمک حرفه ای نیاز داشته باشد. در مواردی شامل:
- در انجام فعالیتهای مراقبت روزانه و شخصی نیاز به کمک کامل دارد
- توانایی پیاده روی را از دست می دهد
- تشنج را تجربه می کند
- به طور غیر منتظره مقدار قابل توجهی از وزن بدن را از دست می دهد
- سقوط یا نوع دیگری از آسیب را تجربه می کند
- اضطراب دارد
- تمایل دارد که از خانه دور شود یا گم شود
- حتی خود مراقبینی که عوارض جانبی سلامتی مانند استرس مزمن، خستگی یا افسردگی را تجربه می کنند ممکن است به کمک حرفه ای نیاز داشته باشند.
موسسه سلامت مغز دانا، به کمک افراد مجرب و متخصص و همچنین ابزارهای پیشرفته، در بسیاری از موارد می تواند به افراد مبتلا به آلزایمر و خانواده های آن ها، خدمات ارائه دهد.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.