مولتیپل اسکلروزیس یا به اختصار ام اس (MS) یک بیماری مزمن است که می تواند منجر به طیف گسترده ای از علائم در سراسر بدن شود. اگرچه اکثر افراد مبتلا به ام اس در سنین 20 تا 40 سال قرار دارند که علائم ظاهر می شوند، اما گاهی اوقات ممکن است این بیماری در سنین بالاتر تشخیص داده شود. هنگامی که ام اس در افراد مسن ظاهر می شود، پزشکان ممکن است آن را به عنوان مولتیپل اسکلروزیس دیررس (LOMS) معرفی کنند.
علائم
مولتیپل اسکلروزیس دیررس (LOMS) به غیر از اینکه علائم در اواخر زندگی ظاهر می شوند، علائم اغلب مشابه علائم MS با سن شروع معمول است.
علائم شایع ام اس عبارتند از:
- احساس فشار در اطراف تنه، که به عنوان آغوش ام اس یا دیسستزی نیز شناخته می شود
- خستگی
- مشکل در راه رفتن
- ضعف
- سرگیجه
- مسائل مربوط به تعادل
- اسپاستیسیتی
- بی حسی و گزگز
- مشکلات بینایی
- اختلال عملکرد مثانه
- مشکلات جنسی
- مشکلات روده
- درد و خارش
- مشکل در حل مسئله، توجه و تمرکز
- تغییرات عاطفی
- افسردگی
تحقیقات نشان می دهد که علائم کلیدی مولتیپل اسکلروزیس دیررس، اختلالات حرکتی، اختلالات حسی و اختلالات بینایی است.
تجربه کریستینا اپل گیت از بیماری ام اس MS
کریستینا اپلگیت، بازیگر آمریکایی، در آستانه تولد 50 سالگی خود درباره تغییراتی که در سلامت و ظاهر خود از زمان ابتلا به ام اس (MS) در سال گذشته داشته است، صحبت می کند. در میان دیگر علائم، او لرزش، احساس سوزن سوزن شدن، بی حسی، مشکلات تعادلی و مشکل خواب را تجربه کرده است.
ستاره فیلم «Dead to Me» در مورد تشخیصی که از بیماری ام اس خود گزفته است، صحبتی صریح داشته است. در پست‌های اخیر در رسانه‌های اجتماعی، عکسی از ابزارهای کمکیش برای راه رفتن را به اشتراک گذاشته است. کارشناسان می گویند که شفافیت او می تواند به افزایش آگاهی در مورد ام اس کمک کند، به ویژه در مورد تشخیص در سنین بالا، که در مورد اپل گیت صدق می کند.
دکتر مایکل وای. اس‌وای. ، متخصص مغز و اعصاب در دانشگاه کالیفرنیا می گوید: “من از تمایل خانم اپلگیت برای بحث در مورد تشخیصی که گرفته است قدردانی می کنم. فکر می کنم آگاهی را افزایش می دهد که ام اس را می توان در میانسالی نیز تشخیص داد.” همچنین گفت: «امیدوارم افزایش آگاهی منجر به تشخیص سریع‌تر شود که بیماران را قادر می‌سازد تا درمان‌های مؤثر را زودتر دریافت کنند.»
ام اس معمولا در چه سنی تشخیص داده می شود؟
ام اس بیشتر در سنین 20 تا 40 سالگی بروز می کند، به این معنی که تشخیص کریستینا اپلگیت در سن 49 سالگی دیرتر از اکثر افراد است.
با این حال، بی سابقه نیست. افراد را می توان در هر سنی، از جمله در دوران کودکی، تشخیص داد و پیشرفت بیماری در هر فرد متفاوت است.
جولی فیول، که نماینده تیم استراتژی و نوآوری بالینی برای انجمن ملی ام اس است، گفت: “همه به طور متفاوتی تحت تاثیر ام اس قرار می گیرند.” “صرف نظر از اینکه چه زمانی تشخیص داده می شوند، آنها همیشه متناسب با قالب خاصی نیستند.”
اگرچه ممکن است، اما تشخیص MS در میانسالی لزوماً به این معنی نیست که یک فرد تا آن سن بدون ام اس زندگی کرده است. ممکن است نشان دهد که علائم شناسایی نشده‌اند یا نادیده گرفته شده اند. اگر فرد فرصت‌های درمانی را در نتیجه بیماری ام اس تشخیص داده نشده از دست بدهد، می‌تواند نگران‌کننده باشد.
در مورد کریستینا اپلگیت، به نظر می‌رسد که علائم تا اواخر 40 سالگی او ظاهر نشد. در مصاحبه اخیر با نیویورک تایمز، او می گوید که در طول فیلمبرداری فصل اول «Dead to Me» که در سال 2019 نمایش داده شد، علائم اولیه را پشت سر می گذاشت.
چگونه ام اس تشخیص داده می شود؟
هیچ آزمایشی برای تشخیص ام اس وجود ندارد. برای تشخیص این بیماری، پزشکان به دنبال نشانه‌هایی از آسیب در سیستم عصبی مرکزی و نشانه‌هایی هستند که نشان می‌دهند این آسیب ناشی از بیماری دیگری نیست. آنها همچنین بررسی خواهند کرد که آیا آسیب در مقاطع زمانی مختلف در زندگی بیمار رخ داده است یا خیر.
پس از ارزیابی سابقه پزشکی بیمار، پزشکان ممکن است معاینات عصبی، تجزیه و تحلیل مایع نخاعی، آزمایش خون و تکنیک های تصویربرداری مانند MRI را انجام دهند.
اگر دوست دارید درباره بیماری ام اس بیشتر بدانید، خواندن مطلب جامع زیر را از دست ندهید:
خطرات تاخیر در درمان
هنگامی که افراد به دلیل تشخیص دیرهنگام درمان دریافت نمی کنند، ممکن است آسیب های قابل پیشگیری به ویژه به سیستم عصبی مرکزی خود را متحمل شوند.
ام اس می تواند باعث آسیب مغزی شود که بیمار حتی متوجه نشود. تا زمانی که علائم آشکاری مانند از دست دادن بینایی یا ضعف ایجاد شود، اکثر بیماران ام اس از قبل شواهدی مبنی بر آسیب قبلی به مغز در تصاویر MRI شان دارند.
خبر خوب این است که درمان‌های متعددی برای ام اس وجود دارد که اگر زودهنگام انجام شود، می‌تواند آسیب ناشی از بیماری را به میزان قابل توجهی کاهش دهد و پیشرفت آن را به تاخیر بیندازد.
این درمان ها برای افراد مبتلا به ام اس عود کننده بهبود یابنده (RRMS) که یکی از سه فنوتیپ ام اس است، هدف قرار می گیرد. ام اس عود کننده بهبود یابنده یا RRMS شایع ترین شکل ام اس و قابل درمان ترین است. افراد مبتلا به RRMS ممکن است چرخه هایی از علائم را تجربه کنند که شدید می شوند و سپس بهبود می یابند.
شایع ترین علائم ام اس
همه افراد مبتلا به ام اس علائم یکسانی را تجربه نمی کنند و علائم ممکن است در طول زمان تغییر کنند. از آنجایی که این بیماری می‌تواند در افراد مختلف به‌طور متفاوتی ظاهر شود، بررسی اینکه آیا سابقه خانوادگی ام‌اس دارید یا نه، می‌تواند مهم باشد و خودتان را بررسی کنید تا ببینید آیا علائمی دارید که با یکی از اعضای خانواده مطابقت دارد یا خیر.
با این حال، علائم ام اس عود کننده بهبود یابنده یا RRMS در سه دسته قرار می گیرند:
- نوریت (التهاب عصب) بینایی
- تغییرات حسی
- اختلالات حرکتی
دو فنوتیپ دیگر ام اس اشکال پیشرونده تر بیماری هستند. MS پیشرونده ثانویه (SPMS) و MS پیشرونده اولیه (PPMS). همانطور که از نام آنها پیداست، افراد مبتلا به ام اس پیشرونده علائمی دارند که به مرور زمان بدتر می شوند.
در حال حاضر، تنها یک دارو برای درمان MS پیشرونده توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تایید شده است: Ocrevus (ocrelizumab).
کریستینا اپلگیت نگفته است که چه نوع ام اسی دارد. اما شاید برای گفتنش هم خیلی زود باشد. برای تشخیص MS پیشرونده اولیه یا PPMS، فرد باید طی یک سال مستنداتی داشته باشد که تأیید کند علائم او به مرور زمان بدتر شده است. آنها همچنین باید ضایعات مغزی تشخیص داده شده توسط ام اس، ضایعات نخاعی یا شواهدی از فعالیت نا به جای سیستم ایمنی در سیستم عصبی مرکزی را نشان دهند. این معیار تشخیصی می‌تواند تشخیص PPMS را آهسته و گاهی گیج‌کننده کند.
شاید این مطلب هم برایتان جالب باشد، برای خواندن آن کلیک کنید:
این مطلب چه معنایی برای شما دارد
اگرچه سن معمول تشخیص ام اس بین 20 تا 40 سالگی است، اما افراد در هر سنی می توانند مبتلا به ام اس تشخیص داده شوند. برای به دست آوردن بهترین نتایج درمانی، مداخله زودهنگام کلیدی است.
از کمک گرفتن دریغ نکنید و بدانید سلامت شما مهم ترین چیز است. در انستیتو سلامت مغز دانا مفتخریم با ارائه تکنیک‌های علمی به بهبود عملکرد مغز شما کمک کنیم. مغز ما تا حد زیادی تعیین می کند که چه کسی هستیم، چه کاری انجام می دهیم و چگونه رفتار می‌کنیم. برنامه های جامع ما می تواند به شما کمک کند تا سلامت مغز خود را ارتقا بخشید. اگر می‌خواهید درباره روش‌هایی که می‌توانید مغز خود را به سلامت بهینه برگردانید، بیشتر بدانید، با ما تماس بگیرید.
منابع
- National MS Society. How MS is diagnosed.
- National MS Society. Types of MS.
- National MS Society. MS signs & symptoms.
- https://www.verywellhealth.com/christina-applegate-age-of-ms-diagnosis-6827860?hid=4d0dbe29d3640c109e5eac09e2786bed5d762208&did=871872-20221113&utm_campaign=verywell-health-today_newsletter&utm_source=verywellhealth&utm_medium=email&utm_content=111322&cid=871872&mid=101849751028
- National MS Society. Treating primary progressive MS.
- National MS Society. Diagnosing PPMS
- Can MS begin in the over fifties? (2013).
https://mstrust.org.uk/research/research-updates/update131014-can-ms-begin-over-fifties - Comprehensive care. (n.d.).
https://www.nationalmssociety.org/Treating-MS/Comprehensive-Care - Guillemin, F., et al. (2017). Older age at multiple sclerosis onset is an independent factor of poor prognosis: A population-based cohort study [Abstract].
https://www.karger.com/Article/Abstract/479516 - Karlovitch, S. (2019). Multiple sclerosis remains tricky to identify, diagnose.
https://www.ajmc.com/view/multiple-sclerosis-remains-tricky-to-identify-diagnose - Mirmosayyeb, O., et al. (2020). Clinical characteristics and disability progression of early- and late-onset multiple sclerosis compared to adult-onset multiple sclerosis.
https://www.mdpi.com/2077-0383/9/5/1326/htm - MS symptoms. (n.d.).
https://www.nationalmssociety.org/Symptoms-Diagnosis/MS-Symptoms - https://www.medicalnewstoday.com/articles/late-onset-multiple-sclerosis#living-with-ms
- Multiple sclerosis: Hope through research. (2020).
https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Hope-Through-Research/Multiple-Sclerosis-Hope-Through-Research#3215_22 - Radford, T. (2019). A guide for support partners.
https://www.nationalmssociety.org/NationalMSSociety/media/MSNationalFiles/Brochures/Brochure-A-Guide-for-Caregivers.pdf - Roohani, P., et al. (2014). Late onset multiple sclerosis: Is it really late onset? [Abstract].
https://experts.umn.edu/en/publications/late-onset-multiple-sclerosis-is-it-really-late-onset
درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توان‌بخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.