طبق مطالعه جدیدی که در ماه آگوست در ژورنال علوم اعصاب منتشر شد، افسردگی دوران بارداری می تواند مغز جنین در حال رشد را تغییر داده و خطر ابتلا به افسردگی را در مراحل بعدی زندگی افزایش دهد.
محققان دریافتند که جنین های زنانی که در دوران بارداری علائم افسردگی بیشتری دارند، ارتباطات مغزی ضعیف تری بین مناطق مغز که در پردازش عاطفی درگیر هستند، دارند. محققان به این نتیجه رسیده اند که این مشاهدات می تواند توضیح دهد که چرا فرزندان مادران افسرده خطر بیشتری برای ابتلا به افسردگی دارند.
اتصالات عصبی
محققان 54 زن باردار را مورد بررسی قرار دادند و از آنها خواسته بودند که به سؤالات نظرسنجی افسردگی پس از تولد پاسخ دهند که مربوط به علائم افسردگی آنها در سه ماهه دوم و سوم و همچنین در سه ماه پس از زایمان است.
آنها همچنین از MRI استفاده کردند، یک تکنیک تصویربرداری که اتصالات ساختاری بین مناطق مغز می باشد.
تجزیه و تحلیل این نتایج MRI نشان داد که اتصالات ماده سفید در مغز افراد باردار که دچار افسردگی دوران بارداری بودند، تضعیف شده بود.
مرحله بعد، اسکنهای dMRI از کودکان در سنین 4 تا 5 سالگی بود. آنها سپس طی شش ماه از این اسکن های مغزی ارزیابی های رفتاری را انجام دادند. محققان دریافتند کودکانی که مادران آنها در دوران بارداری دچار افسردگی می شوند، بیشتر احتمال دارد رفتار نامنظم و بی ثباتی خلق و خوی را نشان دهند. این نتیجه به طور مستقیم به اتصالات ضعیف ماده سفید در مسیر آمیگدال-قشر جلوی مغز مرتبط بود.
ماده سفید یک سیستم عصبی وسیع است که به هر چهار لوب مغز و همچنین سیستم لیمبیک می پیوندد که به عنوان “مرکز احساسات” مغز در نظر گرفته می شود. بدون اتصالات ماده سفید، قسمت های مختلف مغز در برقراری ارتباط با یکدیگر مشکل دارند.
تحقیقات اخیر ممکن است دلایل افسردگی قبل از تولد و ارتباط آن با رفتار کودک را روشن کند، که در تحقیقات قبلی تا حدی مشخص شده است.
به عنوان مثال، یک آنالیز در سال 2018 از مطالعات مربوط به افسردگی قبل از تولد که به رشد کودکان تا 18 سالگی توجه داشت، نتیجه گرفت که علاوه بر افسردگی، کودکان ممکن است در معرض خطر بالاتر اضطراب و مشکلات رفتاری نیز باشند.
افسردگی قبل از تولد یک مشکل شایع است
تخمین زده می شود که از هر 5 زن باردار یک نفر به مشکلات روانشناختی مانند اختلالات خلقی و یا اضطراب مربوط به بارداری مبتلا می باشد. این می تواند به دلیل تعدادی از عوامل خطر شامل موارد زیر باشد:
سابقه افسردگی یا اختلال خلقی
عدم حمایت های خانوادگی یا اجتماعی
مسائل مالی
اختلالات سوء مصرف مواد
خشونت خانوادگی
استرس یا بیماری های مزمن
احساس اضطراب در مورد بارداری
بارداری در سنین بسیار جوانی اتفاق بیافتد
پزشکان افسردگی را با سؤال های غربالگری، ارزیابی های اعضای خانواده، نظارت بر رفتار در ویزیت های دوران بارداری و گفتگو با بیماران، مطرح می کنند.
هر یافته ای که باعث افزایش زنگ هشدار شود، برای ارزیابی بیشتر با روانپزشک ارجاع داده می شوند، گاهی به همراه ارزیابی یک دلیل اصلی پزشکی برای این مشکلات وجود دارد، مانند اختلال عملکرد تیروئید.
علائم بالقوه افسردگی
گذر از دوران بارداری با تغییرات جسمی و عاطفی همراه است، و گاهی اوقات تشخیص دادن افسردگی دشوار است. علائم بارداری مانند خستگی یا تحریک پذیری با علائم افسردگی همپوشانی دارند.
“این یک مشکل شایع در زنان باردار است که باید توسط خود افراد، خانواده ها و پزشکان آنها تشخیص داده شود و شناخت علائم بسیار مهم است تا غربالگری مناسب صورت گیرد.”
همچنین، یک باور غالب وجود دارد که افسردگی همیشه با ناراحتی و یا احساس ناامیدی همراه است. اما افسردگی همیشه تنها با غم و اندوه همراه نیست. در حقیقت، علائمی مانند اضطراب و خستگی نیز مشاهده می شود.
توجه به احساسات برای افرادی که دارای افسردگی هستند، بسیار مهم نیست.” شامل موارد زیر است:
نداشتن احساس شادی یا لذت
عدم علاقه به فعالیتهایی که قبلاً از آنها لذت می بردید
اضطراب زیاد به ویژه در افراد مبتلا به بیماری مزمن
تغییر حالت ناگهانی
افزایش درد غیر مرتبط با اثرات بارداری عادی مانند تنگی عضلات
مشکل در خوابیدن، همراه با خستگی روز
کمبود انگیزه
سطح پایین تر مراقبت از خود، از جمله بهداشت شخصی
عدم علاقه به روابط اجتماعی
خوشبختانه برای این مشکل درمان وجود دارد، اما کاملاً فردی است. به همین دلیل مهم است که با پزشک خود در مورد آنچه اتفاق می افتد گفتگو کنید. در بارداری داروهای ضد افسردگی نمی توانید مصرف کنید، اما گزینه های مختلفی وجود دارد – که میتوانید با مشورت با پزشک خود یا متخصص علوم اعصاب از آن ها بهره مند شوید.
برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
منبع:
Amygdala-prefrontal structural connectivity mediates the relationship between prenatal depression and behaviour in preschool boys. J Neurosci. 2020. doi:10.1523/JNEUROSCI.0481-20.2020
White matter abnormalities in depression: A categorical and phenotypic diffusion MRI study. Neuroimage Clin
A Meta-Analysis of Maternal Prenatal Depression and Anxiety on Child Socioemotional Development. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).