افسردگی چیست؟
افسردگی نوعی اختلال جدی محسوب می شود. متأسفانه احساسات و چگونگی افکار شخص را تحت تأثیر قرار می دهد. اما، خوشبختانه قابل درمان است. این بیماری می تواند روابط و عملکرد شخص را در خانواده و محل کار تحت تأثیر قرار دهد. افسردگی انواع مختلف و دلایل متفاوتی دارد. برای مثال: افسردگی بارداری، افسردگی فصلی، افسردگی ماژور و افسردگی دوقطبی را می توان نام برد. طی سالیان اخیر راه های نوین و متفاوتی جهت بهبود آن به وجود آمده. این روش ها می توانند بدون عوارض کیفیت، زندگی و سلامت افراد را بهبود بخشند.
علائم افسردگی
نشانه های افسردگی بسیار متغیر است. اما به صورت کلی می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- احساس غم و خلق خوی افسرده
- از دست دادن علاقه یا انگیزه در انجام کارهایی که قبلا برای شخص لذت بخش بوده اند.
- تغییر در اشتها و وزن فرد
- مشکلات خواب و خوابیدن بیش از حد
- از دست دادن انرژی و افزایش احساس خستگی
- کند شدن حرکات و سخن گفتن
- مشکل در تمرکز، تفکر وتصمیم گیری
- فکر کردن در مورد مرگ و خودکشی
البته، علائم بیماری هایی مانند مشکلات تیروئید، تومورهای مغزی و یا کمبود ویتامین ها شبیه افسردگی می باشد. از هر 15 نفر در طول یک سال، یک نفر این بیماری را ممکن است تجربه کند. هم چنین از هر 6 نفر نیز یک نفر در طول زندگی خود گاهی دچار این اختلال می شود.
انواع افسردگی
افسردگی ماژور (major depression):
این نوع افسردگی clinical depression یا افسردگی تک قطبی نیز نامیده می شود. ابتلا به آن باعث از دست رفتن انگیزه در انجام فعالیت های روزانه می شود. این گونه افراد ارتباط خود را با واقعیت از دست می دهند. هم چنین، توهماتی مانند شنیدن صداها و دیدن اشخاص را دارند. بعلاوه، آن ها گاهی دچار نوعی حالت پارانوئید می شوند.
افسردگی بارداری (Antenatal and postnatal depression):
زنان در معرض خطر زیادی برای ابتلا در طول زایمان و بعد از آن هستند. دلایل افسردگی در این دوره می تواند بسیار پیچیده باشد. در واقع، 10 درصد زنان در طول دوره زایمان افسرده هستند. اگرچه، این آمار به 16 درصد در 3 ماه اول بعد از زایمان افزایش می یابد.
افسردگی دوقطبی (Bipolar disorder):
با عنوان افسردگی شیدایی (manic) نیز شناخته می شود. زیرا، شخص دوره هایی از شیدایی و افسردگی را با دوره های نرمال بین این دو تجربه می کند.
افسردگی فصلی (Seasonal affective disorder):
به صورت فصلی اتفاق می افتد. اگرچه، علت دقیق آن هنوز مشخص نیست. اما، طبق نظر محققان، گفته می شود ممکن است به دلیل تغییر میزان نور باشد. شایع ترین حالت آن در ابتدای فصل زمستان اتفاق می افتد. با ابتلا در چند سال متوالی، مشخص می شود که شخص دچار افسردگی فصلی است. علائم آن از دست دادن انرژی، خواب زیاد و حتی میل شدید به کربوهیدرات می باشد.
افسردگی ناخوشی پیش قائدگی (Premenstrual Dysphoric Disorder (PMDD
شرایطی است که در آن زنان علائم شدید افسردگی را نشان می دهند. علائم آن 5 تا 11 روز قبل از شروع دوره قائدگی شروع می شود. دلیل عمده این نوع افسردگی تغییرات هورمونی در طول دوره شناخته شده است.
افسردگی در کودکان
وجود این اختلال در کودکان با وضعیت احساسی طبیعی آن ها بسیار متفاوت است. افسردگی در کودکان می تواند علت خارجی داشته باشد، مانند مرگ عزیزان و یا طلاق پدر و مادر. اما، گاهی این بیماری در اثر تغییر یکسری مواد شیمیایی در مغز آن ها اتفاق می افتد.
افسردگی در کودکان به چه میزان رایج است؟
موسسه ملی سلامت مغز تخمین زده است که 3.3% کودکان 13-18 سال دوره هایی از افسردگی شدید را طی می کنند. هم چنین، طبق آمار به دست آمده خودکشی، سومین عامل مرگ در بین سنین 10-24 سال می باشد. بنابراین، تشخیص و بهبود افسردگی در کودکان از اهمیت زیادی برخوردار است.
من افسرده هستم، چه راه هایی برای درمان آن وجود دارد؟
درمان دارویی
مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs
این دسته از داروها بیشتر از انواع دیگر تجویز می شوند. آنها اثر خود را بر بهبود افسردگی از طریق جلوگیری از بازجذب سروتونین در مغز انجام میدهند. با داروهای مونوآمین اکسیداز تداخل داشته و ممکن است باعث سندروم سروتونین شوند. همچنین مصرف همزمان ترامادول با این دارو منجر به تشنج میشود. مانند: فلوکستین، فلووکسامین، پاروکستین، سیتالوپرام، سرترالین، اسسیتالوپرام، زیملیدین، داپوکستین.
ضدافسردگی های آتیپیک (atypical antidepressants)
از آن جهت آتیپیک نامیده شده اند که در هیچ دسته ای از داروهای ضد افسردگی قرار نمی گیرند. این نوع داروها مانند انواع دیگر داروهای ضد افسردگی، میزان انتقال دهنده های عصبی در مغز را تغییر می دهند. مانند بوپروپیون، یرتازاپین، نفازودون، ترازودون .
داروهای ضدافسردگی تریسیکلیک(tricyclic antidepressants (TCAs
این داروها بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین را مهار کرده و از این طریق سطح این انتقال دهنده های عصبی را افزایش می دهند. مانند: ایمی پرامین، آمی تریپتیلین و نورتریپتیلین
داروهای مونوآمین اکسیداز Monoamine oxidase inhibitor
مونوآمین اکسیداز در واقع نوعی آنزیم است که باعث برداشت مواد شیمیایی از مغز می شود. مهارکننده مونوآمین اکسیداز با مهار این آنزیم از برداشت این مواد جلوگیری می کند. بنابراین، باعث افزایش آن ها در مغز می شود. مانند: ایزوکاربوکسازید، فنلزین، سلژیلین، ترانیل سیپرومین.
آیا عدم تعادل مواد شیمیایی در مغز باعث بروز افسردگی می شود؟
محققان سلامت مغز به این نتیجه رسیده اند که علل افسردگی بسیار پیچیده می باشد. فاکتور های دیگر مانند فعالیت های غیرطبیعی بخش های ویژه ای از مغز نیز میتوانند منجر به افسردگی شوند. درمان های دارویی در موارد شدید بسیار کمک رسان هستند. اما ثابت شده نه تنها باعث کاهش علایم افسردگی نمی شوند، بلکه گاهی آن ها را افزایش می دهند. افرادی که از این قبیل داروها مصرف می کنند باید تحت مراقبت اطرافیان باشند. زیرا احتمال اینکه به خودکشی رو بیاورند بسیار زیاد می باشد.
آیا استفاده از داروهای افسردگی تنها راه درمان است؟
رفتار درمانی (cognitive behavior therapy):
برای بعضی از اشخاص به اندازه درمان با دارو می تواند موثر واقع شود. در مواردی که بیماری شدت زیادی ندارد، می تواند کمک زیادی به بهبود افسردگی کند. در این نوع درمان متخصص بیمار را در تشخیص افکار غلط و منفی یاری می دهد. سپس به او یاد می دهد که چگونه آن ها را با افکار سالمتر و مثبت جایگزین کند. بدین ترتیب تغییر در نگرش فرد باعث تغییر در رفتار او و در نتیجه درمان افسردگی می شود.
روش های نوین درمان
درمان با نوروفیدبک:
نوروفیدبک هم چنین نوروتراپی یا بیوفیدبک نیز نامیده می شود. نوعی درمان ثابت شده است که عملکرد مغز را از طریق خود تمرینی تغییر می دهد. علی رغم تکنولوژی پیچیده آن، انجامش بسیار ساده و بدون درد است. در این روش عملکرد مغز هر نیم ثانیه در حال مقایسه شدن با هدف مورد نظر می باشد. برای مثال اگر شخصی 20 جلسه با نوروفیدبک تمرین داده شود، مغز او 72000 بار در حال تمرین و یادگیریست. این میزان تکرار برای یادگیری یک مهارت عدد بسیار بالایی به شمار میرود. مطالعات بسیاری نشان می دهند حالت روحی انسان زمانی که قشر پیشانی سمت چپ فعال تر از سمت راست می باشد، مثبت است. این یافته ها می تواند کمک زیادی در درمان افسردگی از طریق نوروفیدبک کند.
تحریک فراجمجمعه ای مغز با سیگنال های الکتریکی (tDCS) در درمان افسردگی:
این نوع درمان از طریق دو الکترود جریان ضعیفی را از روی یوست سر به مغز القا می کند. همان طور که قبلا هم اشاره شد، قشر پیشانی افراد مبتلا به افسردگی در قسمت چپ مغز فعلایت کم تری نسبت به سمت راست دارد. به همین دلیل با تحریک این قسمت می توان تحریک پذیری سلول های عصبی را افزایش داد و علائم افسردگی را از بین برد.
نتیجه گیری:
افسردگی جزء آن دسته از اختلالات مغز به شمار می رود که بهترین پاسخ را به درمان خواهد داد. شاید فکر کردن به استفاده از یک قرص و رهایی از مشکلات افسردگی وسوسه کننده باشد. اما طی سال های اخیر روش های جدید جایگزین روش های دارویی شده است. مرکز سلامت مغز دانا با به کارگیری این گونه روش ها افراد را در به دست آوردن سلامتی خود یاری می دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر به واحد نوروریدبک و تحریک الکتریکی مراجعه کنید.