آپنه خواب، اختلالی در خواب که با وقفه‌های مکرر در تنفس در طول شب مشخص می‌شود، مدت‌هاست که با افزایش خطر ابتلا به زوال عقل و بیماری آلزایمر مرتبط دانسته می‌شود. با این حال، تحقیقات اخیر نشان داده است که نوع خاصی از آپنه خواب، به نام آپنه خواب در مرحله REM، ممکن است نقشی اساسی در این ارتباط ایفا کند.
مرحله REM چیست؟
خواب به طور کلی به دو مرحله اصلی تقسیم می‌شود: خواب غیر REM و خواب REM. خواب غیر REM، که حدود 75 تا 80 درصد از کل زمان خواب را تشکیل می‌دهد، شامل سه مرحله از خواب سبک تا عمیق می‌شود. خواب REM، که حدود 20 تا 25 درصد از کل زمان خواب را تشکیل می‌دهد، مرحله‌ای از خواب است که در آن رویاها بیشتر رخ می‌دهند.
چرا آپنه خواب در مرحله REM مهم است؟
تحقیقات نشان داده است که آپنه خواب در مرحله REM نسبت به آپنه خواب در مرحله غیر REM با خطر بیشتری برای زوال عقل و آلزایمر همراه است. دلایل احتمالی متعددی برای این امر وجود دارد:
- افت اکسیژن در مغز: در طول آپنه خواب، سطح اکسیژن خون کاهش می‌یابد. این امر می‌تواند به طور خاص در طول خواب REM خطرناک باشد، زیرا مغز در این مرحله فعال‌تر است و به اکسیژن بیشتری نیاز دارد.
- التهاب: آپنه خواب می‌تواند باعث التهاب در سراسر بدن، از جمله مغز شود. التهاب مزمن با زوال عقل و بیماری آلزایمر مرتبط است.
- اختلال در عملکرد مغز: آپنه خواب می‌تواند بر عملکرد شناختی، از جمله حافظه و یادگیری، تأثیر منفی بگذارد. این امر می‌تواند خطر ابتلا به آلزایمر را در افراد مستعد افزایش دهد.
چه کسانی در معرض خطر آپنه خواب در مرحله REM هستند؟
افراد زیر در معرض خطر بیشتری برای آپنه خواب در مرحله REM هستند:
- افراد مسن: شیوع آپنه خواب با افزایش سن افزایش می‌یابد.
- مردان: مردان دو برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلا به آپنه خواب هستند.
- افراد چاق: چاقی یک عامل خطر مهم برای آپنه خواب است.
- افراد دارای سابقه خانوادگی آپنه خواب: سابقه خانوادگی آپنه خواب خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
- افراد مبتلا به شرایط خاص پزشکی: برخی از شرایط پزشکی، مانند فشار خون بالا و بیماری قلبی، می‌توانند خطر ابتلا به آپنه خواب را افزایش دهند.
علائم آپنه خواب در مرحله REM چیست؟
علائم آپنه خواب در مرحله REM می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خواب‌آلودگی در طول روز: افراد مبتلا به آپنه خواب در مرحله REM اغلب در طول روز احساس خستگی و خواب‌آلودگی می‌کنند.
- مشکلات حافظه و تمرکز: آپنه خواب در مرحله REM می‌تواند بر حافظه و تمرکز تأثیر منفی بگذارد.
- تغییر در خلق و خو: افراد مبتلا به آپنه خواب در مرحله REM ممکن است تحریک‌پذیر، افسرده یا مضطرب شوند.
- خروپف بلند: خروپف بلند یکی از علائم شایع آپنه خواب است، اما لزوماً به معنای آپنه خواب در مرحله REM نیست.
- پریدن ناگهانی از خواب: برخی از افراد مبتلا به آپنه خواب در مرحله REM با احساس خفگی یا تنگی نفس از خواب بیدار می‌شوند.
آپنه خواب در مرحله REM چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص آپنه خواب در مرحله REM معمولاً با استفاده از پلیسومنوگرافی یا تست خواب انجام می‌شود. تست خواب یک آزمایش خواب شبانه است که فعالیت مغز، تنفس، سطح اکسیژن خون، ضربان قلب و سایر علائم حیاتی را در طول خواب رصد می‌کند.
آپنه خواب در مرحله REM چگونه درمان می‌شود؟
درمان آپنه خواب در مرحله REM معمولاً شامل موارد زیر است:
- سی‌پی‌اپ (فشار هوایی مثبت مداوم): سی‌پی‌اپ رایج‌ترین درمان برای آپنه خواب است. این دستگاه از طریق ماسکی که روی بینی یا بینی و دهان قرار می‌گیرد، هوای فشرده را به مجرای تنفسی بیمار می‌رساند و از مسدود شدن راه‌های هوایی در طول خواب جلوگیری می‌کند.
- وسایل دهانی: وسایل دهانی وسایلی هستند که در دهان قرار می‌گیرند تا به جلو آمدن فک پایین و باز نگه داشتن مجرای تنفسی در طول خواب کمک کنند.
- کاهش وزن: کاهش وزن می‌تواند به بهبود آپنه خواب در برخی افراد کمک کند.
- جراحی: جراحی در موارد شدید آپنه خواب که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند، ممکن است یک گزینه باشد.
نتیجه‌گیری:
آپنه خواب در مرحله REM یک اختلال جدی خواب است که می‌تواند بر سلامت مغز و حافظه تأثیر منفی بگذارد و خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش دهد. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب آپنه خواب در مرحله REM می‌تواند به بهبود کیفیت خواب، سلامت مغز و کاهش خطر ابتلا به زوال عقل و آلزایمر کمک کند.
اگر شما یا یکی از عزیزان‌تان علائم آپنه خواب در مرحله REM را تجربه می‌کنید، مهم است که با متخصص اختلالات خواب صحبت کنید. تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند تأثیر بسزایی در حفظ سلامت مغز و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی در آینده داشته باشد.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.