سردرد می تواند نشان دهنده مشکلی در سلامتی باشد. اگرچه سردرد شدید و میگرن هر دو بسیار شایع هستند. طبق گفته انجمن سردرد آمریکا، تقریباً 20 درصد از زنان و 10 درصد از مردان را در ایالات متحده تحت تأثیر قرار می دهند. و معمولاً خوش خیم هستند. به این معنی که در موارد نادر سردرد می تواند با یک بحران تهدید کننده زندگی همراه باشد.
سوال اصلی این است: چگونه می دانید چه زمانی باید نگران سردردهایتان باشید؟ چه علائمی می تواند به شما کمک کند سردرد معمولی ناشی از استرس، سردردی که به عنوان بخشی از حمله میگرن رخ می دهد، و سردردی که در اثر چیزی بسیار جدی تر، مانند سکته مغزی یا تومور مغزی ایجاد می شود را تشخیص دهید؟
شناخت سردرد با علل خطرناک
یکی از سرنخ‌هایی که نشان می‌دهد سردرد نشانه چیزی جدی است زمانی است که به طور قابل توجهی بدتر از سردردهایی است که معمولاً می‌گیرید. سرنخ دیگر زمانی است که سردرد با علائم دیگری همراه است که برای شما جدید است.
دکتر الکساندر ماوسکوپ، بنیانگذار و مدیر مرکز سردرد نیویورک و استاد عصب شناسی در مرکز پزشکی دانشگاه ایالتی نیویورک در بروکلین می گوید: این علائم جدی هستند:زمانی که سردرد بدترین سردرد زندگی شما باشد، یا زمانی که با تب، سفتی گردن، ضعف یا بی حسی در یک طرف بدن، مشکل در صحبت کردن، از دست دادن هوشیاری، گیجی، از دست دادن بینایی یا هر نوع علامت عصبی دیگری همراه باشد.
دکتر Mauskop می‌گوید، اگر شک دارید، به جای تأسف خوردن، از یک متخصص مشورت بگیرید.
علل جدی‌تر سردرد شامل موارد زیر است:
سکته مغزی می تواند باعث سردرد شود
ممکن است همیشه نتوان سردرد ناشی از سکته را از سردرد تنشی یا حمله میگرنی تشخیص داد. معمولاً سردرد ناشی از سکته مغزی به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد، در حالی که حمله میگرن شروع آهسته‌تر و تدریجی‌تری دارد که معمولاً طی چند ساعت طول می‌کشد.
علاوه بر این، سکته مغزی عموماً علائم منفی دیگری نیز ایجاد میکند که نشان‌دهنده از دست دادن عملکرد عصبی مانند ضعف، بی‌حسی، گفتار نامفهوم و کوری است. از سوی دیگر، میگرن اغلب علائمی مانند نورهای چشمک زن روشن، لکه ها یا زیگزاگ ها در میدان دید فرد و درک شنیدن صداهایی مانند وزوز یا موسیقی ایجاد می کند.
اما برخی از علائم میگرن می توانند شبیه علائم سکته مغزی باشند. برای مثال، فردی که میگرن همراه با اورا یا هاله دارد، ممکن است برای مدت کوتاهی بینایی خود را از دست بدهد. سوزن سوزن شدن و بی حسی در صورت، دست ها یا سایر نواحی بدن؛ و مشکلات گفتاری و زبانی مانند ناتوانی در بیان کلمات، غرغر کردن، یا زمزمه کردن در طول حمله میگرن.
فرد مبتلا به میگرن همی پلژیک ممکن است همان علائمی را داشته باشد که میگرن با اورا دارد و همچنین ضعف حرکتی یا عضلانی در یک طرف بدن رخ می دهد.
در موارد بسیار نادر، حمله میگرن می تواند منجر به سکته شود.
سکته مغزی برای بهترین شانس بهبودی نیاز به درمان فوری دارد، بنابراین هرکسی که علائم سکته مغزی را تجربه می کند باید در اسرع وقت به بخش اورژانس بیمارستان مراجعه کند.
سردرد ناشی از فشار خون بالا یک مورد اورژانس پزشکی است
به گفته انجمن قلب آمریکا، سردرد ناشی از فشار خون بالا جدی است، زیرا این نوع سردرد تنها زمانی اتفاق می‌افتد که فشار خون به 180/120 میلی‌متر جیوه یا بیشتر افزایش یابد. فشار خون طبیعی 120/80 میلی متر جیوه است. زمانی که فشار خون به شدت بالا می‌ماند و با علائم دیگری همراه است، یک مورد اورژانسی پزشکی است که به عنوان بحران فشار خون بالا شناخته می‌شود.
حتی زمانی که فشار خون بالا باعث سردرد نمی شود، باید درمان شود. فشار خون درمان نشده می تواند منجر به بیماری های مختلفی از جمله سکته مغزی، حمله قلبی و نارسایی کلیه شود.
تومورهای مغزی نادر هستند اما می توانند باعث سردرد شوند
به ندرت تومور مغزی دلیل سردرد است. تشخیص درد تومور مغزی از سردرد معمولی دشوار است، اگرچه گاهی اوقات درد سر ناشی از تومور مغزی در اوایل صبح یا هنگام دراز کشیدن بدتر می شود.
تومور مغزی همچنین میتواند با تشنج، استفراغ شدید، ضعف، دوبینی، اختلال گفتار، تغییرات شخصیتی و سردرگمی همراه باشد. اگر شخص مشکوک به تومور مغزی باشد، ارزیابی کامل توسط پزشک بسیار مهم است.
سردرد خوشه ای می تواند غیر قابل تحمل باشد
سردردهای خوشه ای در حالی که از نظر پزشکی تهدید کننده زندگی نیستند، چنان درد شدیدی ایجاد می کنند که برخی افراد به خودکشی فکر می کنند.
سردردهای خوشه ای به طور ناگهانی رخ می دهد، گاهی اوقات افراد را از خواب بیدار می کند و به طور کلی بین 15 دقیقه تا 3 ساعت طول می کشد. بر اساس گزارش بنیاد میگرن آمریکا، سردرد خوشه‌ای در یک طرف سر رخ می‌دهد و معمولاً شامل آبریزش بینی و قرمزی یا ریزش اشک چشم در سمتی است که درد دارد.
و برخلاف میگرن که اغلب باعث می‌شود فرد بخواهد از فعالیت بدنی، نورهای روشن و صداهای بلند خودداری کند و به اتاقی تاریک پناه ببرد، سردردهای خوشه‌ای در عوض باعث می‌شود فرد از درد شدید احساس بی‌قراری و آشفتگی کند.
سردردهای خوشه‌ای به این دلیل نامیده می‌شوند که به‌صورت پراکنده ظاهر می‌شوند. برای مثال روزانه در یک ماه یا بیشتر، و سپس برای یک سال اصلا ظاهر نمیشود. درمان می تواند دریافت اکسیژن با جریان بالا از طریق ماسک یا دارو برای جلوگیری از سردرد در وهله اول باشد.
محرک های معمول و خوش خیم سردرد
در بیشتر موارد، سردرد به دلایل جدی نیست. در اینجا برخی از رایج ترین آنها آورده شده است:
دکتر جی بات، متخصص مغز و اعصاب از بیمارستان بهداشت دانشگاه ایندیانا و استادیار عصب‌شناسی بالینی در دانشکده پزشکی دانشگاه ایندیانا می‌گوید: سردردهای استرسی که سردردهای تنشی نیز نامیده می‌شوند، اغلب با احساس نواری در اطراف پیشانی ظاهر می‌شوند که با پیشرفت روز بدتر می‌شود.
دکتر بات می گوید: اگرچه ناراحتی ناشی از سردردهای استرسی بسیار واقعی است، اما به طور کلی جدی نیستند، و اضافه می کند که “می توان آنها را با انواع اصلاحات شیوه زندگی یا داروها درمان کرد.” ورزش های هوازی، بیوفیدبک، تمرینات تمدد اعصاب و مدیتیشن همگی راه های ممکن برای کاهش استرس و محدود کردن درد ناشی از این نوع سردرد هستند.
به گزارش MedlinePlus، می توان از داروهای بدون نسخه مانند آسپرین، ایبوپروفن (ادویل، موترین) یا استامینوفن (تیلنول) برای تسکین درد در سردرد تنشی استفاده کرد.
آلرژی می تواند باعث سردرد شود
اگر سینوس ها ملتهب یا عفونی شوند، سردرد می تواند از علائم آلرژی باشد. سردردهای مرتبط با آلرژی معمولاً شامل احساس فشار در پیشانی، صورت یا پشت چشم ها، همراه با شکایات آلرژی معمولی مانند عطسه، احتقان بینی و خارش است.
درمان سردردهای آلرژیک ممکن است شامل داروهای بدون نسخه برای تسکین درد، همراه با درمان آلرژی زمینه ای باشد. پزشک شما ممکن است یک داروی آلرژی را توصیه یا تجویز کند و به شما کمک کند محرک هایی مانند گرده، کنه های گرد و غبار، شوره حیوانات خانگی، هاگ های کپک، غذاهای خاص و سایر آلرژن های رایج را شناسایی کنید.
به گفته آکادمی آلرژی، آسم و ایمونولوژی آمریکا، اگرچه التهاب سینوس می تواند باعث ایجاد درد در صورت و سر شود، اما اغلب آنچه که افراد معتقدند سردرد سینوسی است، در واقع یک حمله میگرنی است. اگر این نوع درد را تجربه می کنید، آن را با پزشک خود در میان بگذارید. تشخیص صحیح می تواند منجر به درمان موثرتر شود.
دوران قبل از یائسگی ممکن است میگرن را بدتر کند
میگرن معمولاً پس از یائسگی بهبود می یابد. مری آن میس، متخصص مغز و اعصاب و متخصص سردرد در کلینیک کلیولند، می گوید: حدود 70 درصد از زنان در این زمان دیگر دچار میگرن نمی شوند.
دکتر میز می‌افزاید، اما دوران پیش از یائسگی میتواند زمان بسیار دشواری باشد، زیرا هورمون‌ها بسیار در حال تغییر و نوسان هستند. پیش یائسگی دوره ای است که از ماه ها تا سال ها متغیر است که بدن زن در حال گذار به یائسگی است.
به گفته انجمن یائسگی آمریکای شمالی، اگر در دوران پیش از یائسگی دچار میگرن شوید، یا اگر بدتر شود، پزشک ممکن است در روزهای نزدیک به قاعدگی برای شما دوز کم استروژن تجویز کند. یا انواع خاصی از درمان های کنترل بارداری را تجویز کند. که ممکن است به نوسانات هورمونی کمک کند.
چرخه قاعدگی یک زن ممکن است باعث حملات میگرنی شود
اغلب، حملات میگرن همزمان با چرخه قاعدگی زنان است. به گفته بنیاد ملی سردرد امریکا، در واقع، 60 درصد از زنان مبتلا به میگرن، حملات مربوط به چرخه قاعدگی خود را دارند.
به گفته نادا هندییه، متخصص سردرد و محقق در مراقبت‌های بهداشتی استنفورد در پالو آلتو، کالیفرنیا، حملات میگرن میتواند با تغییرات در سطح استروژن ایجاد شود و استروژن در زمانی که زن عادت ماهانه خود را شروع میکند، کاهش می‌یابد.
دکتر هندیه می‌گوید: «آنها می‌توانند بسیار شدید باشند، می‌توانند چندین روز طول بکشند، و می‌توانند کاملاً ناتوان کننده باشند».
او می گوید که انواع خاصی از قرص های ضد بارداری، مسکن ها و داروهای مخصوص میگرن ممکن است به این سردردها کمک کنند. هندیه می گوید، همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می دهد مکمل منیزیم ممکن است به بهبود میگرن کمک کند.
به عنوان مثال، یک متاآنالیز منتشر شده در Pain Physician نشان داد که منیزیم خوراکی به طور قابل توجهی فراوانی و شدت میگرن را کاهش می دهد.
سیگار کشیدن می تواند منجر به سردرد یا میگرن شود
نیکوتین رگ های خونی مغز را تغییر می دهد و دود سیگار می تواند اعصاب بینی و گلو را تحریک کند. که هر دو می توانند منجر به حملات میگرنی یا سردرد شوند.
مصرف بیش از حد داروهای مسکن می تواند باعث سردرد شود
استفاده مکرر از دارو برای سردردهای مزمن در واقع می تواند منجر به سردردهای بیشتر شود.
به گفته بنیاد میگرن آمریکا، سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو (MOH) یک سردرد مزمن است که زمانی اتفاق می‌افتد که داروهای حاد سردرد یا میگرن بیش از دو یا سه روز در هفته استفاده شوند.
این سردردها با مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن (Aleve) و مسکن‌های ترکیبی حاوی آسپرین و کافئین مرتبط هستند.
به گفته بنیاد آمریکایی میگرن، داروهای تجویزی نیز با MOH مرتبط هستند، از جمله تریپتان ها، ارگوتامین ها و مواد افیونی.
بهترین درمان برای این نوع سردرد، قطع مصرف داروهای پرمصرف است. افرادی که به MOH مبتلا می شوند باید با پزشک خود برای شناسایی درمان موثر و اصلاح شیوه زندگی برای کمک به تسکین درد در حین توقف دارو و حرکت به سمت جلو کار کنند.
هم مصرف کافئین و هم ترک کافئین می تواند منجر به سر درد شود
رابطه بین کافئین و سردرد می تواند پیچیده باشد. برخی از افراد برای کمک به سردرد یک فنجان قهوه می نوشند یا داروی حاوی کافئین مصرف می کنند، اما برای برخی دیگر، این محرک می تواند باعث حمله شود.
اگر مستعد ابتلا به سردردهای ناشی از ترک کافئین هستید، با پزشک خود در مورد قطع تدریجی کافئین در طی یک ماه صحبت کنید تا ببینید آیا سردرد کاهش می یابد یا خیر.
حرف آخر
هر چند عوامل ایجاد کننده سردرد به ندرت میتواند نشان دهنده بیماری یا مشکلی خطرناک باشد، اما باید علائم دیگر همراه با آن را در نظر گرفت.
حتی اگر سردرد ما نشان دهنده موردی جدی نباشد، اگر در کیفیت زندگی ما تداخل ایجاد کند، باید به فکر درمان سردرد بود. انستیتو سلامت مغز دانا برای کمک به شما در درمان سردرد از به‌روزترین و موثرترین تکنیک ها استفاده میکند. برای اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس بگیرید.
منابع
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26752497/
https://www.everydayhealth.com/headache-migraine/headaches-when-should-you-worry.aspx
https://medlineplus.gov/ency/article/000797.htm
درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توان‌بخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روان‌شناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.