کدام مرحله خواب برای یادگیری مهم است: REM یا خواب غیر REM؟ آیا خواب با یادآوری مهارت ها یا افزایش مهارت در مغز، یادگیری را بهبود می بخشد، یا احتمالاً باعث می شود آنها را فراموش نکنیم؟ آیا این فرایندها هر بار که فرد می خوابد اتفاق می افتد، یا فقط بعد از اینکه چیز جدیدی یاد گرفت؟
پاسخ این سؤالات، طبق یک مطالعه جدید درباره یادگیری بصری، “همه موارد فوق” است.
یوکا ساساکی، در دانشگاه براون توضیح می دهد: “خواب برای بسیاری از فرآیندهای بدن و ذهن مفید است، اما بحث مهم اینجاست که خواب چقدر مفید است.”
“آیا خواب غیر REM و خواب REM نقش متفاوتی دارند، یا مرحله خواب اهمیتی ندارد؟ ما در این مطالعه، تفاوت در نقش خواب غیر REM و خواب REM را در یادگیری ادراکی بصری نشان می دهیم. ”
در این تحقیق که در Nature Neuroscience منتشر شده است، بزرگسالان برای شناسایی یک حرف و جهت گیری مجموعه ای از خطوط روی یک پس زمینه ویژه، در دو تسک مختلف آموزش دیده اند: یکی قبل از خواب و دیگری بعد از خواب.
محققان بین این دو تسک، هنگام خواب، امواج مغزی شرکت کنندگان را تجزیه و تحلیل کردند و همزمان غلظت دو ماده شیمیایی مختلف را در مغز اندازه گرفتند: یک انتقال دهنده عصبی تحریک کننده به نام گلوتامات و یک انتقال دهنده عصبی مهاری به نام گاما-آمینوبوتیریک اسید. به طور جداگانه، محققان همان تجزیه و تحلیل ها را روی افرادی که در انجام تسک های یادگیری بصری شرکت نکردند، نیز انجام دادند.
دانشمندان با اندازه گیری نسبت این دو ماده شیمیایی در مغز – به نام تعادل تحریک / مهار (E / I) – می توانند سرنخ هایی در مورد وضعیت یک ناحیه خاص از مغز به دست بیاورند. بعضی اوقات، مانند زمانی که یک ناحیه از مغز از تحریک / مهار بالایی برخوردار باشد، سلولهای عصبی فعالانه اتصالات جدیدی را تشکیل می دهند، به این معنی که آن ناحیه مغز از انعطاف پذیری بالایی برخوردار است.
برعکس، وقتی یک ناحیه مغز تعادل تحریک / مهار کمی داشته باشد، گفته می شود که در حالت ثبات قرار دارد. در حین تثبیت، اتصالات عصبی با اهمیت کمتر از بین می روند و بدین ترتیب بازده و انعطاف پذیری اتصالات باقی مانده افزایش می یابد. انعطاف پذیری و تثبیت، هر دو برای فرایند یادگیری ضروری هستند: انعطاف پذیری به طور معمول منجر به تقویت یادگیری چیزهای جدید می شود و تثبیت مانع از یادگیری جدید می شود.
این مطالعه جدید نشان داد که انعطاف پذیری و تثبیت در مراحل مختلف خواب اتفاق می افتد.
در طول خواب غیر REM، مناطق بصری مغز شرکت کنندگان تعادل تحریک / مهار را نشان می دهد که باعث افزایش انعطاف پذیری می شود. این الگو حتی در بین شرکت کنندگان که در کارهای یادگیری بصری شرکت نکردند مشاهده شد، به این معنی که حتی در صورت عدم یادگیری نیز رخ می دهد.
در طول خواب REM، غلظت شیمیایی در مغز شرکت کنندگان نشان داد که مناطق بینایی آنها تحت تثبیت قرار گرفته است. (این فرایند فقط در شرکت کنندگان که در تسک های یادگیری بصری شرکت کرده اند، رخ داده است، که نشان می دهد برخلاف انعطاف پذیری، تثبیت در طول خواب فقط با حضور یادگیری اتفاق می افتد.)
کسانی که تحت خواب NREM و خواب REM قرار گرفتند، عملکرد قابل توجهی را برای انجام تسک قبل از خواب و بعد از خواب به نمایش گذاشتند.
ساساکی: “امیدوارم که این امر به مردم کمک کند درک کنند که خواب غیر REM و خواب REM برای یادگیری مهم هستند.” “در طول خواب شب، چرخه های مختلف خواب به وجود می آید. خواب REM به خصوص در نیمه دوم شب اتفاق می افتد. بنابراین نباید خواب خود را کوتاه کنیم. ”
ساساکی و همکارانش در آینده قصد دارند ببینند آیا یافته های آنها می تواند به انواع دیگر یادگیری تعمیم یابد یا خیر. آنها همچنین مایل هستند این تحقیق را با تحقیقات گذشته خود درمورد یادگیری در ادراک بصری و پاداش تلفیق کنند.
“پیش از این نشان دادیم که پاداش، یادگیری بصری را از طریق خواب تقویت می کند، بنابراین می خواهیم بدانیم که چگونه این کار را می کند. شاید ما بتوانیم این تحقیق را به انواع دیگر یادگیری تعمیم دهیم تا بتوانیم یادآوری و یادگیری حرکتی بهتر، مهارت های دیداری بهتر و خلاقیت بهتر را بهبود ببخشیم.”
برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
منبع:
“Complementary contributions of non-REM and REM sleep to visual learning”
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.