اختلالات چرخه خواب و بیداری غیر 24 ساعته ناشی ازبهم ریختگی همگام سازی بین ریتم خواب و بیداری داخلی و چرخه نور و تاریکی است. بی خوابی و  خواب آلودگی روزانه معمولاً با تنظیم مجدد ساعت بدن برطرف می شود.

سیستم شبانه‌روزی با حفظ هماهنگی بین ریتم‌های شبانه‌روزی درونی، رفتارها و نشانه‌های بیرونی کلیدی برای عملکرد بهینه است. با این حال، بسیاری از پزشکان به طور کامل از پیامدهای گسترده سیستم شبانه روزی برای سلامت انسان آگاه نیستند.

توجه بالینی به ریتم های شبانه روزی تا حد زیادی بر اختلالات خواب متمرکز شده است. با این حال، تأثیر سیستم شبانه روزی بر سلامتی بسیار گسترده تر است. تشخیص‌های بالینی اغلب بر اساس ارزیابی‌های یک نقطه زمانی در طول روز است، بدون توجه به تأثیرات شبانه روزی بر فیزیولوژی.

اختلال خواب و بیداری غیر 24 ساعته چیست؟

افراد مبتلا به اختلال خواب و بیداری غیر 24 ساعته (N24SWD) دارای ریتم شبانه روزی کوتاهتر یا بیشتر از 24 ساعت است. این باعث می شود زمان خواب و بیداری به تدریج زودتر یا دیرتر، معمولاً یک یا دو ساعت در یک زمان، تغییر کند. در طول روزها یا هفته ها، ریتم شبانه روزی در ساعات معمولی روز، غیر همزمان می شود.

سیستم شبانه روزی قبلاً یک نوسانگر منفرد در نظر گرفته می شد. اما اکنون به عنوان یک سیستم چند نوسانی شناخته می شود. علاوه بر پیس میکر مرکزی در هسته سوپراکیاسماتیک هیپوتالاموس (SCN)، شامل نوسانگرهای محیطی تقریباً در هر اندام و سلول بدن است.

اختلال در اشتها و خلق و خو

در نتیجه این ریتم همیشه در حال تغییر، افراد مبتلا به N24SWD نوسانات نامناسبی در اشتها، خلق و خو و هوشیاری را تجربه می کنند.  در دوره هایی که ساعت بدن آنها به شدت غیر همزمان می شود. آنها ترجیح طبیعی برای خوابیدن در وسط روز و مشکل در خوابیدن در شب نشان می دهند.  چند هفته بعد، ممکن است هیچ علائمی از خود نشان ندهند. زیرا ساعت داخلی آنها بار دیگر با نور روز مطابقت پیدا کرده است.

تاثیر کافئین و چرخه خواب و بیداری

تلاش برای حفظ یک چرخه خواب و بیداری منظم ناموفق است. حتی اگر با راه حل های معمول مانند کافئین تکمیل شود.  در دراز مدت، همگام سازی با ریتم شبانه روزی ذاتی ممکن است پیامدهای نامطلوبی برای سلامتی داشته باشد.

اثرات روانی اختلال و چرخه خواب و بیداری

افراد مبتلا به اختلال خواب و بیداری غیر 24 ساعته اغلب در حفظ تعهدات کاری، مدرسه یا فعالیت اجتماعی مشکل دارند. آنها ممکن است به دلیل استرس ناشی از عدم رعایت برنامه معمول، یا به عنوان عارضه جانبی خواب در طول روز و عدم دریافت نور کافی خورشید دچار افسردگی شوند.

اختلال چرخه خواب و بیداری غیر 24 ساعته در مقابل سایر اختلالات شبانه روزی

اختلال خواب و بیداری غیر 24 ساعته یکی از شش اختلال خواب شبانه روزی است. این یک اختلال ذاتی خواب و بیداری تلقی می شود. این مشکل بیشتر به دلیل عوامل داخلی است، تا عوامل خارجی، مانند جت لگ یا نوبت کاری.

سایر اختلالات ذاتی ریتم شبانه روزی شامل اختلالات پیشرفته و تاخیری مرحله خواب و بیداری است.  در این اختلال چرخه خواب و بیداری به طور قابل توجهی به جلو یا عقب رانده می شود. در اختلال نامنظم ریتم خواب و بیداری، افراد خواب تکه تکه را با چرت زدن در طول روز نشان می دهند و دوره های طولانی شب بیدار می باشند.

چه چیزی باعث اختلال چرخه خواب و بیداری غیر24 ساعته می شود؟

اختلال خواب و بیداری غیر 24 ساعته بیشتر در افراد مبتلا به نابینایی کامل شایع است. این امر در افراد نابینا به دلیل عدم ورود نور به ساعت داخلی است. تخمین زده می شود که تقریباً 50 درصد از افراد کاملاً نابینا N24SWD دارند.  همه افراد کم بینا از این اختلال رنج نمی برند، زیرا برخی از آنها توانایی درک نور را تا حدودی حفظ می کنند.

برای بسیاری از افراد مبتلا به N24SWD، ریتم شبانه روزی هنگام خواب در طول روز سریعتر حرکت می کند. هنگامی که زمان خواب با شب همزمان می شود سرعت آن کاهش می یابد. افراد نابینا نسبت به عواملی مانند برنامه خواب، فعالیت بدنی و احتمالاً حتی نور، واکنش شبانه روزی ضعیفی از خود نشان دهند. اما پاسخ کافی برای ایجاد یک ریتم منظم شبانه روزی ندارند.

بیشتر افراد مبتلا به N24SWD بین 24 تا 25 ساعت چرخه خواب وبیداری دارند. هرچه چرخه از 24 ساعت بیشتر باشد، اختلالات سریعتری در برنامه خواب و بیداری آنها ایجاد می شود.

آیا یک فرد بینا می تواند اختلال چرخه خواب و بیداری غیر 24 ساعته داشته باشد؟

اختلال خواب و بیداری غیر 24 ساعته نیز می تواند در افراد بینا رخ دهد. علائم به صورت خواب آلودگی عمومی در روز و بی خوابی شبانه ظاهر می شود. بنابراین N24SWD اغلب به عنوان یک اختلال خواب  در افراد بینا تشخیص داده نمی شود. در نتیجه، بسیاری از افراد بینا سالها قبل از دریافت تشخیص دچار این اختلال می شوند.

ژنتیک

هنوز مشخص نیست که چه چیزی باعث اختلال خواب و بیداری غیر 24 ساعته در افراد بینا میشود.  بزرگترین مطالعه ای که تا کنون بر روی افراد بینا مبتلا به N24SWD انجام شده است نشان داد که اکثر آنها را مردان تشکیل میدهند. علائم این اختلال در سنین نوجوانی یا بیست سالگی شروع شده است. اختلال خواب و بیداری غیر 24 ساعته ممکن است دارای یک مولفه ژنتیکی باشد. اگرچه به ندرت در خانواده ها ایجاد می شود و ممکن است ایجاد نشود مگر اینکه فردی بیش از یک عامل خطر داشته باشد.

نوبتکاری

افراد بینای مبتلا به N24SWD اغلب قبل از تشخیص N24SWD الگوی خواب و بیداری تاخیری را نشان می دهند. محققان گمان می کنند که N24SWD گاهی اوقات به طور طبیعی در افرادی با ساعت شبانه روزی ضعیف ایجاد می شود. این عارضه ممکن است از عوارض جانبی بیدار ماندن برای سالهای طولانی و قرار گرفتن بیش از حد در شب در معرض نور است.

اختلالات روانی و چرخه خواب و بیداری

درصد قابل توجهی از بینایان مبتلا به N24SWD نیز دارای تشخیص اولیه اختلال سلامت روانی مانند افسردگی اساسی هستند. علاوه بر آن اختلال دوقطبی، وسواس فکری- عملی و اسکیزوفرنی یا شخصیت اسکیزوئید نیز دیده مشود.  برای این افراد، اختلال خواب و بیداری ممکن است در نتیجه انزوای اجتماعی و سایر عوارض جانبی اختلال آنها ایجاد شده باشد.

آسیب های مغزی و چرخه خواب و بیداری

در برخی موارد، این اختلال در افراد بینا ممکن است با آسیب مغزی مرتبط باشد. آسیب به سلولهای شبکیه، مسیر اتصال شبکیه و SCN میتواند در ایجاد اختلال چرخه خواب و بیداری موثر باشد. این مسیر ترشح ملاتونین را تنظیم می کند یا خود SCN ممکن است ساعت بدن را مختل یا تضعیف کند.

آیا می توان اختلال چرخه خواب و بیداری غیر 24 ساعته را درمان کرد؟

اگرچه اختلال خواب و بیداری غیر 24 ساعته یک بیماری مادام العمر فرض می شود. اما برخی از درمان ها می توانند ریتم 24 ساعته را بازیابی کنند. علائم همراه با خواب آلودگی روزانه پس از انطباق فرد با روال عادی که با شب و روز اجتماعی هماهنگ است، برطرف می شوند. با این حال، هنگامی که این درمان ها را متوقف می کنند، ساعت بدن فرد به طور کلی مجدداً غیر همزمان می شود.

مکمل های دارویی برای درمان افراد نابینا

اختلال خواب و بیداری غیر 24 ساعته در افراد نابینا معمولاً با مکمل های ملاتونین یا آگونیست گیرنده ملاتونین درمان می شود. این مواد در یک ساعت مشخص قبل از خواب مورد نظر مصرف می شوند. و به آماده سازی بدن برای خواب هر شب در همان ساعت کمک می کند.

نوردرمانی برای درمان افراد بینا

برای درمان N24SWD در افراد بینا، پزشکان ممکن است نور درمانی را در صبح و مکمل های ملاتونین را در شب تجویز کنند. برای به دست آوردن بهترین نتایج، بیماران باید هنگامی که ساعت بدنشان به طور طبیعی در عرض یک تا دو ساعت از زمان خواب مورد نظرشان قرار دارد، درمان را شروع کنند.

مراجعه به پزشک جهت درمان اختلال چرخه خواب و بیداری

رعایت اصول بهداشت خواب در تنظیم چرخه خواب و بیداری کمک کننده است. کیفیت خواب عامل موثری در کیفیت بیداری و بهره وری است.  کلینیک های مرتبط با اختلالات خواب در این زمینه بسیار کمک کننده هستند. مشورت با پزشک متخصص خواب، میتواند لزوم انجام تست خواب را مشخص نماید. انیستیتو سلامت مغز دانا با امکانات پیشرفته و کادر درمانی با تجربه در خدمت شماست.

A.S.Jafari

دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.