فردی پرسید پدرم آنوریسم مغزی دارد، آیا من هم این مشکل را دارم؟
در ادامه به طور کامل به این سوال می پردازیم که آیا آنوریسم مغزی ارثی است یا خیر؟
آنوریسم مغزی (داخل جمجمه ای) برآمدگی بالون مانند در رگ خونی مغز است. اکثر افراد مبتلا به آنوریسم مغزی، در خانواده فرد نزدیکی ندارند که به این بیماری دچار باشد.
اما یک مطالعه برجسته نشان داد که از هر 5 نفر، 1 نفر دارای آنوریسم مغزی با سابقه خانوادگی است. عوامل خطر اضافی ذکر شده در مطالعه عبارت بودند از:
- داشتن یکی از بستگان درجه یک (والدین، خواهر و برادر یا فرزند) مبتلا به آنوریسم مغزی ژنتیکی
- زن بودن
- بالای 30 سال بودن
- سابقه سیگار کشیدن
- فشار خون بالا
بیشتر آنوریسم ها کوچک هستند و پاره نمی شوند. از آنجایی که بیشتر آنوریسم ها تا زمانی که نشت نکنند یا پاره نشوند هیچ علامتی ندارند، می توانید آنوریسم مغزی داشته باشید و از آن بی اطلاع باشید.
آنوریسم های پاره نشده گاهی اوقات می توانند بر بافت های مغز و اعصاب فشار بیاورند.
علائم عبارتند از:
- درد پشت یا بالای یک چشم
- یک مردمک گشاد شده
- تغییر بینایی، مانند دوبینی
- بی حسی در یک طرف صورت
پارگی آنوریسم یا نشتی آن معمولاً باعث سردرد ناگهانی و شدید می شود. سردرد ممکن است همراه با سفت شدن گردن و حساسیت به نور رخ دهد. پارگی آنوریسم یک اورژانس پزشکی تهدید کننده زندگی است. سالانه حدود 30000 نفر در ایالات متحده دچار پارگی آنوریسم می شوند. حدود نیمی از آن ها زنده نمی مانند. برای کسانی که زنده می مانند، عوارض می تواند شامل سکته مغزی و سایر ناتوانی ها باشد.
چه چیزی باعث ایجاد آنوریسم مغزی در خانواده ها می شود؟
حدود 3.2 درصد از افراد در سراسر جهان دارای آنوریسم مغزی هستند. اما داشتن یک خویشاوند درجه یک مبتلا به آنوریسم مغزی می تواند خطر ابتلا را سه برابر کند و به حدود 9.8 درصد برساند.
این آمار به یک پیوند ژنتیکی اشاره دارد. چندین ژن ممکن است نقش داشته باشند و مطالعه آنها ادامه دارد. برخی از این ژن‌ها به قومیت مرتبط هستند.
ژنتیک همچنین ممکن است بر میزان احتمال پارگی آنوریسم مغز تأثیر بگذارد. داشتن شرایط ژنتیکی خاص نیز خطر ابتلا به آنوریسم مغزی را افزایش می دهد. این شرایط عبارتند از:
- بیماری کلیه پلی‌کیستیک
- سندرم مارفان
- سندرم اهلرز-دانلوس
- دیسپلازی فیبروماسکولار
- سندرم مویامویا
آنوریسم های مغزی ارثی چه تفاوتی با سایر آنوریسم ها دارند؟
آنوریسم های اثبات شده در دو یا چند نفر از خویشاوندان درجه یک را آنوریسم خانوادگی می نامند. این آنوریسم های مغزی خانوادگی مشابه آنوریسم های بدون پیوند خانوادگی هستند. اما ممکن است ویژگی های خاصی نیز داشته باشند.
برای مثال، در دوقلوهای همسان (مونوزیگوتیک). درمطالعه آنوریسم داخل جمجمه ای خانوادگی یافت شد، که آنها آنوریسم های جمجمه ای در همان مکان در مغز داشتند. این مطالعه همچنین نشان داد که احتمال ابتلا به آنوریسم های متعدد در افراد مبتلا به آنوریسم خانوادگی بیشتر از جمعیت عمومی است.
یک بررسی سیستماتیک در سال 2019 نشان داد که آنوریسم های خانوادگی به احتمال زیاد در شریان مغزی میانی قرار دارند. محققان همچنین دریافتند افرادی که دارای سابقه خانوادگی آنوریسم مغزی هستند بیشتر از افراد عادی در سنین پایین‌تر دچار پارگی می‌شوند.
میانگین سن پارگی برای کسانی که سابقه خانوادگی داشتند 46.5 سال در مقایسه با 50.8 سال برای سایرین بود.
آیا در صورت داشتن سابقه خانوادگی آنوریسم مغزی می توانم غربالگری شوم؟
اگر دو یا چند بستگان درجه یک یا یک دوقلو همسان با آنوریسم مغزی دارید، ممکن است بخواهید غربالگری را در نظر بگیرید. همچنین ممکن است بخواهید غربالگری را در صورت داشتن یک بیماری ژنتیکی مستعد ابتلا به این بیماری در نظر بگیرید.
پزشکان معمولا آنوریسم‌های پاره نشده مغز را با مطالعات تصویربرداری غیرتهاجمی که تصاویر دقیقی از مغز ارائه می‌دهند، بررسی می‌کنند. این ممکن است با استفاده از ام آر آی یا سی تی اسکن انجام شود.
همچنین ممکن است بخواهید با پزشک خود در مورد انجام آزمایش آرتریوگرافی مغزی داخل شریان، که به آن آنژیوگرافی مغزی نیز معروف است، صحبت کنید.
این آزمایش تهاجمی استاندارد طلایی برای تشخیص است. پزشکان زمانی از آن استفاده می کنند که آزمایش های تصویربرداری اطلاعات کافی را ارائه نمی دهند.
اگر پزشکان آنوریسم مغزی را پیدا نکنند، غربالگری می تواند اطمینان بخش باشد. اما از آنجایی که آنوریسم می تواند در طول زندگی ایجاد شود، باید به طور منظم غربالگری شوید.
همچنین ممکن است معایبی برای غربالگری وجود داشته باشد. پزشک شما ممکن است آنوریسمی را با احتمال کم پارگی تشخیص دهد. ممکن است باعث نگرانی غیر ضروری شود. آنها همچنین ممکن است آنوریسمی را تشخیص دهند که نمی توانند آن را درمان کنند. اگر قصد انجام غربالگری را دارید، این مزایا و معایب را با پزشک خود در میان بگذارید.
عوامل خطر آنوریسم مغزی چیست؟
داشتن یک خویشاوند نزدیک مبتلا به آنوریسم مغزی یک عامل خطر است. از طرفی اکثر افراد مبتلا به آنوریسم مغزی سابقه خانوادگی این بیماری را ندارند. سایر عوامل خطر عبارتند از:
- برخی شرایط ژنتیکی مانند بیماری کلیه پلی کیستیک
- سابقه مصرف سیگار
- فشار خون بالا
- نوشیدن الکل زیاد
- بالای 50 سال بودن
چگونه می توانم از آنوریسم مغزی جلوگیری کنم؟
- شما نمی توانید ژنتیک خود را تغییر دهید. اما اگر عادات زندگی، شما را در معرض خطر قرار دهند، می توانید آنها را تغییر دهید. تو می توانی: سیگار نکشی
- مصرف الکل خودت را کاهش بدهی یا حذف کنی
- فشار خون خود را با تغییرات رژیم غذایی، ورزش و در صورت نیاز کاهش وزن کاهش دهی
- در صورت لزوم از دارو برای کاهش فشار خون استفاده کنی
افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند نباید سیگار بکشند. سیگار کشیدن یک عامل خطر مهم برای پارگی آنوریسم مغزی است. اگر فشار خون بالا دارید، با پزشک خود در مورد راه های کنترل آن صحبت کنید. این ممکن است شامل مصرف دارو، کاهش وزن در صورت نیاز، و اصلاح رژیم غذایی مانند کاهش مصرف نمک باشد.
کلام آخر
تحقیقات نشان می دهد که آنوریسم های مغزی گاهی اوقات یک پیوند ژنتیکی دارند. می توانند در خانواده ها ایجاد شوند. اگر دو یا چند بستگان درجه یک یا یک دوقلو همسان با آنوریسم مغزی دارید، با پزشک خود در مورد غربالگری صحبت کنید.
عوامل خطر برای این بیماری عبارتند از فشار خون بالا، سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل. چه سابقه خانوادگی این بیماری را داشته باشید یا نه، حذف این عوامل خطر می تواند به کاهش خطر کمک کند.
پارگی یا نشت آنوریسم مغزی یک اورژانس پزشکی تهدید کننده زندگی است. اگر به طور ناگهانی دچار سردرد شدید بشوید، باید با اورژانس تماس بگیرید یا بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید.
برای اطلاعات بیشتر با ما در انستیتو سلامت مغز دانا در تماس باشید.
منبع: Are Brain Aneurysms Hereditary? (healthline.com)
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.