مقدمه
در افراد سالم، تمام احساسات، حرکات، افکار، خاطرات و احساسات نتیجه سیگنال هایی هستند که از میلیاردها سلول عصبی یا نورون های مغز عبور می کنند. نورون‌ها دائماً از طریق بارهای الکتریکی که به سمت پایین آکسون‌ها حرکت می‌کنند. با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و باعث آزاد شدن مواد شیمیایی در شکاف‌های کوچک به نورون‌های همسایه می‌شوند. سایر سلول‌های مغز، مانند آستروسیت‌ها و میکروگلیا، زباله‌ها را پاک می‌کنندو بنابراین به سلامت نورون‌ها کمک می‌کنند. در فرد مبتلا به بیماری آلزایمر، ابتدایی ترین شکل زوال عقل، تغییرات سمی در مغز این تعادل سالم را از بین می برد. این تغییرات ممکن است سالها، حتی چند دهه قبل از اولین علائم زوال عقل رخ دهد. محققان بر این باورند که این فرآیند شامل دو پروتئین به نام‌های بتا آمیلوئید و تائو است که به نوعی برای مغز سمی می‌شوند.
تجمع غیرطبیعی پروتئین ها
به نظر می‌رسد که تائو غیرطبیعی تجمع می‌کند و در نهایت درون نورون‌ها گره‌هایی ایجاد می‌کند. و بتا آمیلوئید به پلاک هایی تبدیل می شود که به آرامی بین نورون ها ایجاد می شود. با رسیدن سطح آمیلوئید به نقطه اوج، انتشار سریع تائو در سراسر مغز وجود دارد. اما تائو و بتا آمیلوئید ممکن است تنها عوامل دخیل در آلزایمر نباشند. تغییرات دیگری که بر مغز تأثیر می گذارد نیز ممکن است در طول زمان نقش داشته باشند.
برخی تغییرات شامل موارد زیر است:
- سیستم عروقی ممکن است نتواند خون و مواد مغذی کافی را به مغز برساند.
- مغز ممکن است فاقد گلوکز مورد نیاز برای تقویت فعالیت خود باشد.
- التهاب مزمن زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های میکروگلیال نمی‌توانند زباله‌ها را پاک کنند و آستروسیت‌ها به میکروگلیا ها واکنش نشان می‌دهند.
در نهایت
نورون ها توانایی خود را برای برقراری ارتباط از دست می دهند. با مرگ نورون‌ها، مغز کوچک می‌شود و از هیپوکامپ شروع می‌شود. بخشی از مغز که برای یادگیری و حافظه مهم است. افراد ممکن است دچار از دست دادن حافظه، اختلال در تصمیم گیری و مشکلات زبانی شوند. با مرگ نورون های بیشتری در مغز، فرد مبتلا به آلزایمر به تدریج توانایی تفکر، به خاطر سپردن، تصمیم گیری و عملکرد مستقل را از دست می دهد. دستیابی به درک عمیق تر از مکانیسم های مولکولی و سلولی – و نحوه تعامل آنها – برای توسعه درمان های موثر حیاتی است. پیشرفت های زیادی در شناسایی عوامل زمینه ای مختلف حاصل شده است.
پیشرفت‌ها در تصویربرداری مغز به ما امکان می‌دهد روند پلاک‌ها و گره‌ها را در مغز زنده ببینیم.
بیومارکرهای خون و مایع مغزی-نخاعی، بینشی در مورد زمان شروع بیماری و چگونگی پیشرفت آن ارائه می دهند. همچنین اطلاعات بیشتری در مورد زمینه های ژنتیکی این بیماری و اینکه چگونه می توانند بر مسیرهای بیولوژیکی خاص تأثیر بگذارند، شناخته شده است. این پیشرفت ها توسعه و آزمایش درمان های جدید امیدوار کننده را امکان پذیر می کند.
از جمله:
داروهایی که افزایش تائو و پروتئین های آمیلوئید را در مغز کاهش می دهند یا پاک می کنند. درمان هایی که سیستم عروقی، متابولیسم گلوکز و التهاب را هدف قرار می دهند. مداخلات سبک زندگی، مانند ورزش یا رژیم غذایی. رویکردهای رفتاری مانند مشارکت اجتماعی که ممکن است سلامت مغز را افزایش دهد.
8 سوال متداول در مورد بیماری آلزایمر
1. تفاوت بین بیماری آلزایمر و زوال عقل چیست؟
بیماری آلزایمر نوعی زوال عقل است. زوال عقل از دست دادن مهارت های تفکر، یادآوری و استدلال است که در زندگی و فعالیت های روزمره فرد اختلال ایجاد می کند. بیماری آلزایمر شایع ترین علت زوال عقل در میان افراد مسن است.
2. علائم اولیه بیماری آلزایمر چیست؟
مشکلات حافظه معمولاً یکی از اولین علائم بیماری آلزایمر است. اگرچه افراد مختلف ممکن است علائم اولیه متفاوتی داشته باشند. کاهش در سایر جنبه‌های تفکر، مانند یافتن کلمات مناسب، مسائل بینایی/فضایی، و اختلال در استدلال یا قضاوت، ممکن است نشانه‌ای از مراحل اولیه بیماری آلزایمر باشد. اختلال شناختی خفیف یا MCI، وضعیتی است که می تواند نشانه اولیه بیماری آلزایمر نیز باشد. اما همه افراد مبتلا به MCI به آلزایمر مبتلا نمی شوند. علاوه بر مشکلات حافظه، مشکلات حرکتی و مشکلات حس بویایی با MCI مرتبط است. اگر MCI دارید، مهم است که به طور منظم به پزشک یا متخصص مراجعه کنید تا هرگونه تغییر در حافظه یا تفکر را بررسی کنید.
3. بیماری آلزایمر در چه مراحلی قرار دارد؟
بیماری آلزایمر در چند مرحله پیشرفت می کند: پیش بالینی، زودرس (که خفیف نیز نامیده می شود). میانی (متوسط) و دیررس (شدید). در مرحله پیش بالینی بیماری آلزایمر، به نظر می رسد افراد بدون علامت هستند. اما تغییرات سمی در مغز در حال وقوع است. فردی که در مراحل اولیه آلزایمر است ممکن است علائم ذکر شده در بالا را نشان دهد. با پیشرفت بیماری آلزایمر به مرحله میانی، از دست دادن حافظه و سردرگمی بدتر می شود و افراد ممکن است در شناخت خانواده و دوستان دچار مشکل شوند. با شدیدتر شدن بیماری آلزایمر، افراد توانایی برقراری ارتباط را از دست می دهند. ممکن است بیشتر بخوابند، وزن کم کنند و در بلع مشکل داشته باشند. در نهایت، آنها نیاز به مراقبت کامل دارند.
4. علل بیماری آلزایمر چیست؟
دانشمندان هنوز به طور کامل درک نکرده اند که چه چیزی باعث بیماری آلزایمر در اکثر افراد می شود. در آلزایمر زودرس، که بین 30 تا اواسط 60 سالگی فرد رخ می دهد، ممکن است یک جزء ژنتیکی وجود داشته باشد. آلزایمر دیررس، که معمولاً در اواسط دهه 60 زندگی فرد ایجاد می‌شود. از یک سری تغییرات مغزی مرتبط با سن ناشی می‌شود که طی دهه‌ها رخ می‌دهد. دلایل احتمالاً شامل ترکیبی از این تغییرات، همراه با عوامل ژنتیکی، محیطی و شیوه زندگی است. این عوامل بر روی هر فرد متفاوت تأثیر می گذارد. سندرم داون، یک بیماری ژنتیکی، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را در افراد افزایش می دهد. برآوردها نشان می دهد که 50٪ یا بیشتر از افراد مبتلا به سندرم داون به بیماری آلزایمر مبتلا می شوند. ممکن است در دهه 40 زندگی خود علائم را نشان دهند.
5. آیا بیماری آلزایمر ارثی است؟
فقط به این دلیل که یکی از اعضای خانواده به بیماری آلزایمر مبتلا است به این معنی نیست که شما نیز به آن مبتلا خواهید شد. اغلب موارد آلزایمر دیر شروع می شود. این شکل از بیماری در اواسط دهه 60 زندگی فرد رخ می دهد. با جهش ژنتیکی خاصی مرتبط نیست. با این حال، به نظر می رسد عوامل ژنتیکی خطر ابتلا به آلزایمر دیررس را در فرد افزایش می دهد. بیماری آلزایمر زودرس، که نادر است، می تواند ناشی از جهش یا تغییر در ژن های خاص باشد. اگر یکی از جهش های ژنی منتقل شود، کودک معمولا – اما نه همیشه – به این بیماری مبتلا می شود. برای سایر موارد آلزایمر زودرس، تحقیقات نشان می‌دهد که سایر اجزای ژنتیکی نیز دخیل هستند.
6. آیا بیماری آلزایمر درمانی دارد؟
در حال حاضر هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد. برخی منابع ادعا می کنند که محصولاتی مانند روغن نارگیل یا مکمل های غذایی می توانند آلزایمر را درمان یا به تاخیر بیندازند. با این حال، هیچ مدرک علمی برای حمایت از این ادعاها وجود ندارد. سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) چندین دارو را برای درمان افراد مبتلا به بیماری آلزایمر تایید کرده است. برخی داروها و مداخلات ممکن است به کنترل علائم رفتاری کمک کنند. دانشمندان در حال توسعه و آزمایش درمان های جدید احتمالی برای آلزایمر هستند.
7. آیا راهی برای پیشگیری از بیماری آلزایمر وجود دارد؟
در حال حاضر، هیچ مدرک قطعی در مورد اینکه چه چیزی می تواند از بیماری آلزایمر یا زوال شناختی مرتبط با افزایش سن جلوگیری کند، وجود ندارد. آنچه ما می دانیم این است که یک سبک زندگی سالم – که شامل رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی، وزن مناسب و کنترل فشار خون بالا باشد – می تواند خطر ابتلا به برخی بیماری های مزمن را کاهش دهد. درنتیجه سلامت و رفاه کلی را افزایش دهد. دانشمندان علاقه زیادی به این احتمال دارند که یک سبک زندگی سالم ممکن است آلزایمر را به تاخیر بیاندازد. کند کند یا حتی از آن جلوگیری کند. آنها همچنین در حال مطالعه نقش فعالیت اجتماعی و تحریک فکری در خطر ابتلا به بیماری آلزایمر هستند.
8. از کجا می توانم برای افراد مبتلا به بیماری آلزایمر یا مراقبان آنها کمک مالی پیدا کنم؟
بسته به شرایط شما چندین منبع کمک مالی وجود دارد. نگاهی به برنامه های ارائه شده توسط دولت، محل بسیار خوبی برای شروع است. چندین برنامه دولتی هزینه های مربوط به مراقبت های بهداشتی کمک می کنند.
منبع: How Alzheimer’s Changes the Brain | National Institute on Aging (nih.gov)
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.