فشار خون بالا یک مشکل رایج سلامتی است. که در آن میزان نیرویی که خون را از طریق رگ های خونی پمپ می کند، بیشتر از حد طبیعی است. افراد مبتلا به فشار خون اغلب علائمی ندارند. اما در طی بررسی های معمول در مطب متوجه می شوند که فشار خون بالایی دارند. اگر فشار خون بالا درمان نشود، فشار روزانه بر سیستم قلبی عروقی وارد می کند که ممکن است منجر به سکته، بیماری قلبی و سایر شرایط شود. خوشبختانه، مدیریت فشار خون بالا با دارو و تغییر شیوه زندگی می تواند خطر اثرات مضر سلامتی را کاهش دهد.
آپنه خواب یک اختلال خواب است که باعث وقفه های متعدد در تنفس در طول خواب می شود. دو نوع آپنه خواب وجود دارد: آپنه انسدادی خواب (OSA) و آپنه خواب مرکزی (CSA).
OSA با دوره‌هایی از بسته شدن راه هوایی مشخص می‌شود، که جریان هوا را به داخل ریه‌ها مسدود می‌کند. و اغلب باعث خروپف و نفس نفس زدن در هنگام خواب می‌شود. در CSA، وقفه های تنفسی به دلیل عدم ارتباط بین مغز و ماهیچه های درگیر در تنفس رخ می دهد.
درک رابطه بین فشار خون بالا و آپنه خواب بسیار مهم است. زیرا این دو بیماری بر یکدیگر تأثیر می گذارند. و درمان آپنه خواب می تواند فشار خون را در افرادی که هر دو دارند کاهش دهد.
ارتباط بین آپنه خواب و فشار خون چیست؟
از بین دو نوع آپنه خواب، تنها OSA با فشار خون بالا مرتبط است. CSA یک علت شناخته شده فشار خون بالا نیست. اما در 30 تا 50 درصد از افراد مبتلا به نارسایی قلبی ایجاد می شود.
شیوع OSA بین 4 تا 7 درصد از جمعیت عمومی تخمین زده می شود. اما 30 تا 40 درصد از افراد مبتلا به فشار خون را تحت تأثیر قرار می دهد. تخمین زده می شود که از بین افرادی که مبتلا به OSA تشخیص داده شده اند، حدود نیمی از آنها فشار خون بالایی دارند.
در افراد سالم، فشار خون به طور طبیعی بین 10 تا 20 درصد در شب کاهش می‌یابد. پدیده‌ای که گاهی از آن به عنوان « افت فشار خون » یاد می‌شود. افراد مبتلا به OSA شدید افت فشار خون کمتر از 10٪ را تجربه می کنند که نشان دهنده الگوی فشار خون “بدون کاهش” است.
افرادی که در شب فشار خون خود را کاهش نمی دهند با افزایش خطر ابتلا به مشکلات قلبی عروقی روبرو هستند. علاوه بر این، بسیاری از بیماران مبتلا به OSA هنگام صبح که از خواب بیدار می شوند، افزایش ناگهانی و واضح فشار خون خود را تجربه می کنند. این ” موج صبحگاهی ” عامل دیگری است که ممکن است خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش دهد. OSA متوسط تا شدید مرگ و میر ناشی از همه علل و قلبی عروقی را افزایش می دهد.
OSA فقط در شب بر فشار‌خون تأثیر نمی گذارد. مطالعات نشان می دهد که سطح فشار‌خون در طول روز نیز با شدت آپنه خواب افزایش می یابد.
چگونه آپنه خواب باعث فشار خون بالا می شود؟
کم خوابی قلب را تحت فشار قرار می دهد. و به ویژه OSA باعث فعال شدن بیش از حد سیستم عصبی سمپاتیک می شود. که ممکن است منجر به فشار خون بالا شود. نقش سیستم عصبی سمپاتیک ما کنترل پاسخ “جنگ یا گریز” ما است. هنگامی که سیستم عصبی سمپاتیک فعال می‌شود، یک سری واکنش‌های فیزیکی موقت از جمله ضربان قلب سریع‌تر، فشار خون بالاتر، گشاد شدن مردمک‌ها و افزایش متابولیسم را آغاز می‌کند. همه این تغییرات به ما کمک می کند تا به رویدادهای استرس زا واکنش نشان دهیم. با این حال، فعال شدن بیش از حد سیستم عصبی سمپاتیک می تواند منجر به افزایش مزمن فشار خون شود.
هر بار که فرد مبتلا به OSA دچار انسداد راه هوایی می شود و برای مدت کوتاهی تنفس را در طول خواب متوقف می کند سیستم عصبی سمپاتیک او فعال می شود. و با از سرگیری تنفس، فشار خون به سرعت بالا می رود. گاهی اوقات، این توالی مکث و از سرگیری تنفس می تواند باعث بیدار شدن فرد از خواب شود. هنگامی که یک فرد پس از یک رویداد OSA از خواب بیدار می شود، فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک و سطح فشار خون تا حد بیشتری افزایش می یابد.
علاوه بر این، هنگامی که خواب با علائم OSA مختل می شود، بدن هورمون های سیستم عصبی سمپاتیک به نام کاتکول آمین ها را در خون ترشح می کند. کاتکولامین ها هورمون های استرس هستند که عمدتاً توسط غدد فوق کلیوی ترشح می شوند. نمونه هایی از کاتکول آمین ها عبارتند از دوپامین و اپی نفرین (که آدرنالین نیز نامیده می شود). سطوح بالای کاتکول آمین ها در خون باعث افزایش فشار خون می شود.
چاقی و مقاومت به انسولین
OSA، فشار خون بالا، چاقی و مقاومت به انسولین رابطه پیچیده‌ای دارند. که در آن هر چهار عامل بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند و آنها را تشدید می‌کنند.
چاقی افراد را مستعد ابتلا به OSA می کند. چاقی همچنین خطر ابتلا به فشار خون را در افراد افزایش می دهد. تحقیقات نشان می دهد که وقتی فردی دارای OSA و اضافه وزن باشد، این دو وضعیت ممکن است بر یکدیگر تأثیر بگذارند به گونه ای که سلامت قلب و عروق را مختل کند. به عنوان مثال، OSA و چاقی هر دو باعث افزایش سطح لپتین در خون می شوند. لپتین هورمونی است که گرسنگی را افزایش می دهد. و می تواند به افزایش وزن کمک کند. لپتین همچنین بر سیستم قلبی عروقی فشار می آورد. و ممکن است باعث ایجاد فشار‌خون بالا شود.
افراد مبتلا به مقاومت به انسولین به سطوح بالاتر و بالاتر هورمون انسولین نیاز دارند. تا بتوانند از نوعی قند در خون به نام گلوکز برای انرژی استفاده کنند. با گذشت زمان، مقاومت به انسولین می تواند منجر به کنترل نشده سطح گلوکز در خون و ایجاد دیابت شود. چاقی یکی از دلایل شناخته شده مقاومت به انسولین است. مطالعات اخیر نشان داده است که OSA بدون توجه به وزن فرد نیز یکی از دلایل مقاومت به انسولین است. فشار خون بالا عامل خطر دیگری برای مقاومت به انسولین است. از آنجایی که مقاومت به انسولین یک فعال کننده سیستم عصبی سمپاتیک است، ممکن است باعث یا بدتر شدن فشار خون بالا شود.
چگونه درمان آپنه خواب بر فشار خون تأثیر می گذارد؟
تعدادی گزینه درمانی برای OSA وجود دارد. درمان نه تنها کیفیت خواب را بهبود می بخشد. بلکه می تواند به مدیریت فشار خون نیز کمک کند. رایج ترین و موثرترین درمان فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) نام دارد.
درمان CPAP شامل پوشیدن ماسک صورت متصل به دستگاهی است که هوا را در شب به ریه ها پمپ می کند. این کار با جلوگیری از انسداد راه هوایی، کیفیت خواب را در افراد مبتلا به OSA بهبود می بخشد. مطالعاتی که اثرات CPAP را در بیماران مبتلا به فشار‌خون بالا و OSA بررسی کرده است.این مطالعات نشان داده است که درمان با CPAP باعث کاهش فشار خون در طول روز و شب، به ویژه در بیماران مبتلا به OSA شدید می شود. CPAP همچنین سطح کاتکولامین را کاهش می دهد .
برخی از بیماران در شب هنگام تنظیم با ماسک صورت CPAP مشکل دارند. استفاده مداوم و مناسب از CPAP به منظور مدیریت موثر OSA و فشار خون بالا مهم است. دهان گیرها یکی از جایگزین های CPAP هستند. و برای کمک به باز نگه داشتن راه هوایی در طول خواب طراحی شده اند. تحقیقات لازم است تا مشخص شود آیا دهانی ها فشار خون را در افرادی که فشار خون بالا و OSA را تجربه می کنند نیز کاهش می دهند یا خیر. روش های جراحی خاصی نیز برای درمان OSA در بیماران منتخب انجام می شود.
کاهش وزن یا از طریق تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی یا از طریق جراحی کاهش وزن روش دیگری برای مدیریت OSA است که ممکن است فشار خون را نیز کاهش دهد .
آیا باید در مورد آپنه خواب با پزشکم صحبت کنم؟
اگر فشار خون بالا دارید و نگران این هستید که آیا ممکن است آپنه خواب نیز داشته باشید، با پزشک صحبت کنید . تشخیص اولین قدم برای دسترسی به درمان‌های مؤثر OSA است که ممکن است خواب و فشار خون شما را بهبود بخشد. در نظر بگیرید که آیا هر یک از علائم زیر برای شما صدق می کند یا خیر:
- خواب آلودگی در طول روز
- مشکل در توجه و حافظه
- سردرد در صبح
- خشکی دهان هنگام بیدار شدن از خواب
- تحریک پذیری، اضطراب یا افسردگی
آپنه خواب اغلب توسط فرد مبتلا تشخیص داده نمی شود. در بسیاری از موارد، یک شریک در رختخواب متوجه علائم OSA در شب می شود که باعث می شود به پزشک مراجعه کنید. اگر با شخص دیگری در اتاق خواب یا خانه مشترک هستید، از او بپرسید که آیا هنگام خواب متوجه بروز یکی از این علائم در شما شده است:
- خروپف با صدای بلند
- خفگی یا نفس نفس زدن در هنگام خواب
- مکث در تنفس در هنگام خواب
تجربه یک یا چند مورد از این علائم لزوماً به معنای آپنه خواب نیست، اما دلیل خوبی برای در میان گذاشتن خواب با پزشک است.
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.