چگونه آنوریسم مغزی تشخیص داده می شود؟
تا زمانی که آنوریسم پاره نشود، ممکن است تشخیص آن دشوار باشد. پزشکان می‌توانند از آزمایش‌های خاصی برای تعیین محل آنوریسم مغزی در افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری، عوامل خطر و مسائل بهداشتی مرتبط با آنوریسم ارثی دارند، استفاده کنند.
همچنین ممکن است آنوریسم در طی آزمایشات مربوط به شرایط سلامتی غیرمرتبط مانند سردرد یا تشنج شناسایی شود. تشخیص آنوریسم مغزی متکی به تصویربرداری است که می تواند بافت ها و شریان های مغز را تجسم کند. درنتیجه ممکن است وجود آنوریسم را تشخیص دهد. تست های تصویربرداری ممکن است شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
اسکن MRI با استفاده از امواج رادیویی و میدان های مغناطیسی برای ایجاد تصاویری از مغز شما کار می کند. به ویژه برای تشخیص و ارزیابی آنوریسم های پاره نشده مفید است.
یک نوع MRI به نام آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی می تواند تصاویر دقیقی از شریان های مغز ایجاد کند. درنتیجه به تعیین محل، اندازه و شکل آنوریسم کمک میکند.
توموگرافی کامپیوتری (CT)
سی تی اسکن چندین اشعه ایکس را برای تولید تصاویر افقی از مغز انجام می دهد. تصاویر سی تی اسکن اغلب برای یافتن خونریزی در مغز شما به دلیل نشت یا پارگی آنوریسم استفاده می شود.
یک نوع سی تی اسکن به نام سی تی آنژیوگرافی از رنگ مخصوصی استفاده می کند. تا به پزشک کمک کند تا به طور موثرتری ببیند که چگونه خون در شریان های مغز شما جریان دارد.
آنژیوگرافی سابتراکشن دیجیتال (DSA)
با DSA، یک لوله نازک و انعطاف پذیر به نام کاتتر در شریان کشاله ران قرار می گیرد. سپس کاتتر به سمت مغز کشیده می شود. هنگامی که در مغز، یک رنگ خاص از طریق کاتتر آزاد می شود. سپس یک کامپیوتر از تصاویر اشعه ایکس قبل و بعد از استفاده از رنگ برای تولید تصاویر استفاده می کند.
این تصاویر فقط شامل رگ های خونی و هیچ یک از دیگر ساختارهای اطراف مانند استخوان در تصویر نیستند.
آزمایش مایع مغزی نخاعی (CSF).
گاهی اوقات، تصویربرداری ممکن است به وضوح خونریزی ناشی از آنوریسم را نشان ندهد. در این شرایط، پزشک ممکن است آزمایش CSF شما را که با استفاده از پونکسیون کمری جمع آوری می شود، تجویز کند.
وجود خون در نمونه CSF می تواند نشان دهنده خونریزی در مغز باشد. پونکسیون کمری می تواند برای برخی افراد خطرناک باشد. زیرا می تواند به فتق مغز به دلیل تغییر فشار مایع نخاعی منجر شود.
این آزمایش ممکن است در حین ارزیابی آنوریسم مغزی با احتیاط انجام شود. اما گاهی اوقات در این شرایط توصیه نمی شود.
آنوریسم مغزی چگونه درمان می شود؟
درمان آنوریسم مغزی می تواند بر اساس عوامل مختلفی متفاوت باشد، از جمله:
- محل و اندازه آنوریسم
- سن و سلامت کلی شما
- سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی شما
- آیا آنوریسم در خطر پارگی است؟
- آیا قبلاً پاره شده است؟
این امکان وجود دارد که آنوریسم های کوچک و پاره نشده که هیچ فاکتور خطر مرتبط با پارگی ندارند، نیاز به درمان فوری نداشته باشند. درعوض، پزشک شما ممکن است توصیه کند به طور دوره‌ای آنوریسم را با استفاده از فناوری تصویربرداری برای تشخیص هرگونه تغییر نظارت کند. زمانی که درمان ضروری باشد، می‌تواند شامل روش‌های جراحی و شیوه زندگی باشد، که در زیر با جزئیات بیشتر توضیح خواهیم داد.
عمل جراحی
اگر آنوریسم مغزی قابل دسترسی باشد، جراحی می تواند جریان خون آنوریسم را ترمیم یا قطع کند. این امر می تواند از رشد، پارگی یا عود آنوریسم جلوگیری کند. جراحی روشی است که در آن جریان خون به آنوریسم با استفاده از یک گیره فلزی کوچک قطع می‌شود. این روش آنوریسم را مسدود می کند و از رشد یا پارگی بیشتر آن جلوگیری می کند.
جراحی باز نیاز به باز کردن مغز دارد و تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. کویلینگ اندوواسکولار یکی دیگر از روش های جراحی است که برای آنوریسم استفاده می شود. این روش نسبت به جراحی باز کمتر تهاجمی است.
در طول مارپیچ اندوواسکولار، یک کاتتر در شریان کشاله ران وارد می شود و به آنوریسم هدایت می شود. سپس، کاتتر سیم پیچ های کوچکی از سیم را در آنوریسم آزاد می کند و به مسدود کردن جریان خون کمک می کند.
آنوریسم‌های مغزی که با این روش درمان می‌شوند، گاهی اوقات ممکن است عود کنند. بنابراین ممکن است نیاز باشد که کویلینگ درون عروقی بیش از یک بار انجام شود.
منحرف کننده های جریان
یکی دیگر از گزینه های جدیدتر برای درمان آنوریسم مغزی، قرار دادن انحراف جریان است. این دستگاه ها شبیه استنت هایی هستند که برای انسداد عروق قلب استفاده می شوند.
هنگامی که آنوریسم بزرگ است یا با استفاده از تکنیک های جراحی که در بالا توضیح داده شد قابل درمان نیست، می توان از انحراف جریان استفاده کرد.
کویلینگ اندوواسکولار، نسبت به روش هایی مانند جراحی باز کمتر تهاجمی است. برای قرار دادن یک منحرف کننده جریان، پزشک ابتدا یک کاتتر را در شریان کشاله ران قرار می دهد و آن را به ناحیه آنوریسم هدایت می کند.
هنگامی که کاتتر در جای خود قرار می گیرد، منحرف کننده جریان در شریانی که در آن آنوریسم تشکیل شده است قرار می گیرد. هنگامی که در جای خود قرار می گیرد، منحرف کننده جریان خون را به دور از آنوریسم هدایت می کند. این کار به جلوگیری از رشد یا پارگی آن کمک می کند.
منحرف کننده های جریان به طور کلی برای درمان آنوریسم مغزی ایمن و موثر هستند. یک کارآزمایی بالینی در سال 2013 روی 106 آنوریسم بزرگ یا غول پیکر نشان داد که انحراف جریان در 73.6 درصد موارد به طور کامل جریان خون به آنوریسم را مسدود می کند.
یک متاآنالیز در سال 2019 از منحرف کننده های جریان در 2614 نفر با آنوریسم کوچک یا متوسط، انحراف کامل جریان خون را در 74.9 درصد موارد مشاهده شد.
مدیریت آنوریسم مغزی
تغییر سبک زندگی
ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی ممکن است به شما در مدیریت آنوریسم و جلوگیری از پارگی آن کمک کند. این تغییرات عبارتند از:
- اقدامات لازم برای درمان فشار خون بالا
- ترک سیگار
- خوردن یک رژیم غذایی متعادل که بر موارد زیر تمرکز دارد: میوه ها و سبزیجات تازه، غلات کامل، گوشت کم چربی، لبنیات کم چرب
- ورزش منظم، اما نه بیش از حد
- اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، وزن خود را مدیریت کنید.
- کاهش مصرف کافئین و الکل
- اجتناب از مصرف مواد مخدر مانند کوکائین یا آمفتامین ها
عوارض آنوریسم مغزی چیست؟
پارگی آنوریسم مغزی می تواند منجر به سکته هموراژیک شود. این مورد زمانی اتفاق می افتد که خون به خود مغز یا در ناحیه بین جمجمه و مغز (فضای سابراکنوئید) نشت می کند.
خونریزی ناشی از پارگی آنوریسم می تواند منجر به چندین عارضه تهدید کننده زندگی شود. در صورت عدم درمان، می توانند باعث آسیب مغزی و کما شوند. مرگ نیز در برخی موارد ممکن است رخ دهد.
عوارض بالقوه پارگی آنوریسم مغزی عبارتند از:
تشنج.
تشنج می تواند در طول یا مدت کوتاهی پس از پارگی آنوریسم رخ دهد.
وازواسپاسم.
این حالت زمانی اتفاق می افتد که رگ های خونی مغز شما به طور ناگهانی باریک می شوند و جریان خون را به قسمت هایی از مغز قطع می کنند. خطر اسپاسم عروقی در عرض 24 ساعت پس از پارگی آنوریسم بیشترین میزان را دارد.
هیدروسفالی.
زمانی اتفاق می افتد که گردش خون مختل می شود و مایع مغزی-نخاعی در مغز تجمع می یابد و منجر به تورم می شود. هیدروسفالی می تواند در عرض چند روز پس از پارگی آنوریسم مغزی رخ دهد. همچنین می تواند یک عارضه طولانی مدت آنوریسم پاره شده مغزی باشد که گاهی اوقات نیاز به قرار دادن شانت دارد. علاوه بر این، پس از پارگی آنوریسم مغزی، ممکن است در هر زمانی، حتی پس از درمان، دوباره پاره شود.
چشم انداز فردی که دچار آنوریسم مغزی است چیست؟
همه آنوریسم ها پاره نمی شوند. بر اساس گزارش بنیاد آنوریسم مغز، حدود 6.5 میلیون نفر در ایالات متحده دارای آنوریسم مغزی هستند که پاره نشده است.
در واقع، تخمین زده می شود که 50 تا 80 درصد از تمام آنوریسم های مغزی هرگز در طول زندگی فرد پاره نمی شوند. طبق گزارش موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی، سالانه حدود 30000 فرد در ایالات متحده آنوریسم های پاره شده را تجربه می کنند.
وقتی آنوریسم مغزی پاره می‌شود، چشم‌انداز ضعیفی دارد و حدود 50 درصد از افراد در عرض 3 ماه می‌میرند. به همین دلیل، مهم است که در نظارت بر آنوریسم‌های موجود و همچنین اقدامات لازم برای جلوگیری از پارگی آنها هوشیار باشیم.
این امکان وجود دارد که پزشک شما درمان جراحی را برای آنوریسم هایی که بزرگ هستند یا در معرض خطر پارگی هستند توصیه کند. اگر متوجه علائم پارگی شدید، ضروری است که به دنبال مراقبت های پزشکی فوری باشید. تا شانس بقا و بهبودی خود را افزایش دهید.
پس از پارگی آنوریسم، بهبودی ممکن است هفته‌ها تا ماه‌ها طول بکشد و احتمالاً در این مدت به درمان فیزیکی، شغلی یا گفتار درمانی نیاز خواهید داشت. همچنین ممکن است بسته به شدت آسیب، هرگز به طور کامل بهبود نیابید. برای دریافت کمک های بیشتر با ما در انستیتو سلامت مغز دانا در تماس باشید.
منبع: Brain Aneurysm: Symptoms, Causes, Risk Factors (healthline.com)
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.