چه عواملی بر ابتلا شدن یا نشدن به آلزایمر تاثیر دارند؟
محققان ده ها سال است که ارتباط بین بدن سالم و ذهن سالم را تایید کرده اند. تحقیقات اخیر بر ایجاد ارتباط بین سلامت دهان و بیماری آلزایمر و زوال عقل متمرکز است. تا به امروز، انجمن آلزایمر در حال انجام این مطالعه دو ساله در ایالات متحده است. هدف این است تا از نزدیک به تأثیر مداخلات سبک زندگی (شامل فعالیت بدنی، تغذیه، ارتقاء سلامت و مشارکت فکری) بر خطر زوال شناختی در میان سالمندان بپردازد.
ارتباط بین سلامت دهان و دندان و زوال عقل کمتر مشخص است. محققان در حال یادگیری بیشتر در مورد این موضوع هستند. می خواهند هم از نظر کاهش خطر ابتلا به زوال عقل و هم از نظر اقدامات مهم مراقبت از دندان برای کسانی که در مراحل اولیه زوال عقل هستند، به جمع بندی برسند.
پژوهش های انجام شده
دهان حدود 700 گونه از باکتری ها را در خود جای داده است. از جمله باکتری هایی که می توانند باعث بیماری لثه (ژنژیویت) شوند که تا 90 درصد از جمعیت را در هر زمان تحت تاثیر قرار می دهد. اگر بافت لثه فرد به جای صورتی، قرمز باشد و درهنگام نخ دندان کشیدن مستعد خونریزی باشد، احتمال دارد که در معرض خطر ابتلا به ژنژیویت باشد. خبر خوب برای اکثر مردم این است که بهداشت مناسب دندان می تواند التهاب لثه را معکوس کند. تحقیقات در مورد ارتباط بین بیماری مزمن سیستمیک و ژنژیویت کمتر انجام شده است.
کارشناسان بهداشت دندان خاطرنشانمی کنند که مشکل جدی تر، پریودنتیت یا بیماری پریودنتال است. این وضعیت تا نیمی از بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می دهد. تجزیه و تحلیل اخیر توسط دانشمندان موسسه ملی پیری (NIA) نشان می‌دهد که باکتری‌های مرتبط با بیماری پریودنتال که باعث التهاب مزمن می‌شوند، با پیشرفت بیماری آلزایمر و زوال عقل‌های مرتبط، به‌ویژه دمانس عروقی، مرتبط هستند. این نتایج در مجله بیماری آلزایمر گزارش شده است.
این تیم، گروه‌های سنی مختلف را در ابتدا با 26 سال پیگیری برای بیش از 6000 شرکت‌کننده مقایسه کرد. تجزیه و تحلیل ها نشان داد که افراد مسن با علائم پریودنتیت در ابتدای مطالعه بیشتر در معرض ابتلا به آلزایمر در طول دوره مطالعه بودند.
یک پیگیری طولانی‌مدت برای مطالعه مورد نیاز است. زیرا یافته‌ها نشان می‌دهند که التهاب مزمن دهان قبل از تشخیص زوال عقل بوده است. مهم است که به خاطر داشته باشید که مطالعات جمعیتی می تواند ارتباط را نشان دهد اما نه علیت.
ابتکار عمل در زمینه بهداشت دهان و دندان
بیماری لثه (ژنژیویت) با خطر بالاتر بیماری قلبی مرتبط است. اما مطالعه اخیر (منتشر شده در 23 ژانویه 2019، در Science Advances) نشان می دهد که باکتری هایی که باعث التهاب لثه می شوند نیز ممکن است با بیماری آلزایمر مرتبط باشند.
دانشمندان دریافتند که گونه‌ای از باکتری‌ها به نام Porphyromonas gingivalis می‌توانند از دهان به مغز حرکت کنند. زمانی که باکتری وارد مغز می شود، آنزیم هایی به نام gingipains dat آزاد می کند. آنزیم می تواند سلول های عصبی را تخریب کند. که به نوبه خود می تواند منجر به از دست دادن حافظه و در نهایت آلزایمر شود.
محققان به دنبال شواهدی از این فرآیند در مغز انسان بودند. آنها مغز 53 فرد متوفی را که در آنها آلزایمر تشخیص داده شده بود، بررسی کردند. تقریباً در همه آنها سطوح بالایی از مشکلات لثه پیدا کردند. آنها همچنین خاطرنشان کردند که میزان درد لثه در طول زمان افزایش می‌یابد. این نشان می‌دهد ممکن است زمانی که علائم زوال عقل برای اولین بار شروع می‌شود نقطه عطفی وجود داشته باشد.
گام بعدی این است که ببینیم آیا دارویی می تواند این آنزیم های باکتریایی مضر را مسدود کند؟
یعنی با مسدود کردن عملکرد این آنزیم، احتمالاً آلزایمر متوقف شود. یا حداقل پیشرفت آن کند بشود. تا آن زمان، همه بیماران می توانند نقش خود را در مبارزه با ورم لثه با عادات بهداشتی دهان و دندان به طور قوی انجام دهند. این بهداشت شامل نخ دندان کشیدن روزانه، مسواک زدن دو بار در روز و انجام معاینات منظم دندانپزشکی است.
اولویت دادن به سلامت دهان پس از تشخیص زوال عقل
در مراحل اولیه آلزایمر، مراقبت از دندان بر پیشگیری تمرکز دارد. انجام معاینات و تمیز کردن و نخ دندان کشیدن منظم دندان ها می تواند از نیاز به اقدامات گسترده در آینده جلوگیری کند. یعنی زمانی که فرد مبتلا به زوال عقل ممکن است کمتر بتواند آنها را تحمل کند.
در مراحل میانی و پایانی آلزایمر، سلامت دهان ممکن است چالش برانگیزتر شود. ممکن است فرد فراموش کند که با خمیر دندان چه کند یا چگونه دندان هایش را بشوید. و ممکن است در برابر کمک گرفتن از اطرافیان مقاومت کند.
در ادامه برخی از نکات مسواک زدن آورده شده است:
- دستورالعمل های کوتاه و ساده ارائه کنید. مراقبت های دندانی را با تقسیم جهت ها و با مراحل مختلف انجام دهید. این جمله که “دندان های خود را مسواک بزنید” به خودی خود ممکن است خیلی مبهم باشد. در عوض، فرد را در این فرآیند راهنمایی کنید. مثلا بگویید: مسواک خود را نگه دار. “خمیر را روی آن قرار دهید.” سپس، “دندان های خود را مسواک بزنید.”
- از تکنیک “مواظب من” استفاده کنید. یک مسواک در دست بگیرید و به فرد نشان دهید که چگونه دندان های خود را مسواک بزند. یا، دست خود را روی دست فرد قرار دهید و به آرامی برس را هدایت کنید. اگر به نظر می رسد که فرد آشفته است یا همکاری نمی کند، مسواک زدن را به اواخر روز موکول کنید.
- دندان ها و دهان خود را تمیز نگه دارید. دندان‌ها، لثه‌ها، زبان و سقف دهان فرد را حداقل دو بار در روز، با آخرین مسواک زدن بعد از شام و هر داروی مایع شبانه، به آرامی مسواک بزنید. اگر باید خودتان مسواک زدن را انجام دهید، زمان زیادی بگذارید و یک موقعیت راحت پیدا کنید. به آرامی مسواک را با زاویه 45 درجه در دهان فرد قرار دهید تا هنگام تمیز کردن دندان ها، بافت لثه را ماساژ دهید.
اگر فرد از دندان مصنوعی استفاده می کند، بعد از غذا آن را با آب ساده بشویید. هر روز مسواک بزنید تا ذرات غذا از بین برود. هر شب آنها را بردارید و در آب یا یک پاک کننده تایید شده خیس کنید. از یک مسواک نرم یا گاز مرطوب شده برای تمیز کردن لثه، زبان و سایر بافت های نرم دهان استفاده کنید.
به این نکات توجه کنید:
- از یک برس با موهای نرم استفاده کنید. اگر استفاده از یک برس دسته بلند یا زاویه‌دار را راحت‌تر از مسواک معمولی می‌دانید، آن را آزمایش کنید. توجه داشته باشید که وسایل برقی دندانپزشکی ممکن است فرد مبتلا به آلزایمر را گیج کند. اگرچه مسواک صوتی یا چرخشی می تواند در صورت تمایل فرد مفید باشد.
- به طور منظم نخ دندان بکشید. اکثر دندانپزشکان استفاده روزانه از نخ دندان را توصیه می کنند. اگر استفاده از نخ دندان برای فرد مبتلا به آلزایمر آزاردهنده است، سعی کنید به جای آن از مسواک توصیه شده دیگری برای تمیز کردن بین دندان ها استفاده کنید.
- گاهی اوقات خمیردندان های حاوی فلوراید با دوز بالا نیز ممکن است مفید باشند.
- از درد بالقوه دهان آگاه باشید. هر گونه علائم ناراحتی دهان را در هنگام صرف غذا بررسی کنید. امتناع از غذا خوردن یا حالت‌های متورم صورت در حین غذا خوردن ممکن است نشان دهنده درد دهان یا دندان مصنوعی باشد که به درستی جا نمی‌شوند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان تخصصی در خصوص بازتوانی موثر آلزایمر، کند شدن سرعت بیماری و یا بازگشت حافظه در این بیماران، با ما در انستیتو سلامت مغز دانا در تماس باشید.
منبع: https://www.alz.org/co/news/oral-health-and-alzheimers-risk
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.