ما فردی صبحگاهی هستیم یا شبانگاهی؟ با هم بشنویم:
مقدمه
بسیاری از ما شب را تا دیرهنگام بیدار و هوشیار هستیم. با تمرکز خوبی به کارهایمان رسیدگی می کنیم. از طرفی افراد زیادی نیز زودهنگام به بستر خواب می روند. این افراد معمولا صبح زود از خواب بیدار می شوند. زمان خواب و بیداری بر عملکردهای شناختی ما تاثیر دارد. اینکه چه زمانی میخوابیم و بیدار می شویم و فعالیت های خود را در چه ساعت هایی انجام می دهیم بر کارکردمان تاثیر دارد. آیا ما فردی صبحگاهی هستیم یا شبانگاهی؟ صبح زود است، شما با صدای هشدار ساعتتان در ساعت 6 صبح دقیقاً مثل همیشه بیدار می شوید. در حالت نشسته قرار می گیرید، پاهای خود را از لبه تخت آویزان می کنید و چشمان خود را مالش می دهید تا کاملا هوشیار شوید. آیا این شروع برنامه روزانه شماست؟
یا شاید شما 9 یا 10 صبح بدون صدای هشدار ساعت بیدار شوید. به طلوع خورشید توجهی ندارید و همیشه تعجب می کنید چطور افراد، صبح بسیار زود و سرد بیدار می شوند. آیا آنها انگیزه بیشتری دارند؟ چقدر زود بیدار شدن اهمیت دارد؟
همانطور که به نظر می رسد، اینکه شما مستعد خوابیدن یا بیدار شدن زود هنگام هستید یا خیر ارتباط زیادی با ژنتیک شما دارد.
سن نیز قطعاً در این امر نقش دارد، اما تحقیقات بیشتر نشان می دهد که ژنتیک عامل مهم تری است. درست است که از تاثیر عوامل محیطی نمی توان غافل شد، زیرا برخی افراد صبحگاهی به خاطر شغلشان ناچارند، اما براساس مطالعات علمی، ژنتیک بسیار مهم است. دانشمندان با بررسی ژنوم مگس، 80 ژن مختلف را کشف کردند که با تفاوت عادات خواب و بیداری افراد مرتبط است.
پژوهش مهمی در این زمینه انجام شد و نتایج آن در 4 مارس 2021 به چاپ رسید.
در این پژوهش اثر صبحگاهی بودن یا شبانگاهی بودن افراد بر اقدامات شناختی اشان به عنوان تابعی از زمان بررسی شد. علاوه براین، امواج الکتروانسفالوگرام (EEG) و اقدامات شناختی مورد بررسی قرار گرفت.
ریتم شبانه روزی به صورت درون زا در تمام عملکردهای بیولوژیکی ما قابل مشاهده است. براساس اولویت زمانی شبانه روزی برای خواب-بیداری، استراحت-فعالیت و عملکردهای جسمی یا ذهنی، انسان ها به سه دسته تقسیم می شوند. افراد صبحگاهی، افراد شبانگاهی و انواع حدواسط که در هیچ کدام از این دو گروه نمی گنجند.
به طور کلی گزارش شده است که افراد صبحگاهی یا شبانگاهی نادر هستند.
5 تا 10 درصد انسان ها در این گروه ها جای دارند و اکثر افراد در میانه طیف قرار دارند. سن و جنسیت نیز بر تنظیمات صبحگاهی و شبانگاهی تأثیر می گذارد. مطالعات نشان داده است که بیان ژن های مربوط به ریتم شبانه روزی بین افراد مختلف متفاوت است.
دوران مدرن بر سبک زندگی ما تأثیر گذاشته است. به طوری که بیشتر افراد در حال تبدیل شدن به انواع شبانگاهی هستند. مطالعات زیادی تأثیر شب نشینی را بر توانایی شناختی و خواب آلودگی روزانه در مقایسه با افراد صبحگاهی نشان داده است. مطالعات ثابت کرده است که بیدار ماندن در شب بر توانایی شناختی و عملکرد ذهنی تاثیر می گذارد. از سوی دیگر، بین وظیفه شناسی و صبحگاهی بودن ارتباط قوی وجود دارد. نکته جالب اینکه افراد شبانگاهی اغلب برون گرا هستند.
نکته مهم و قابل تامل این است که احتمال ابتلای افراد شبانگاهی به اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی، اختلال بیش فعالی با کمبود توجه، اختلالات خواب، اختلالات خلقی، افسردگی و غیره به طور قابل توجهی از سایرین بیشتر است. سطح یادگیری و کیفیت نتایج امتحان در دانش آموزان و دانشجویان صبحگاهی بیشتر از دیگران است.
محققان با استفاده از تکنیک EEG فعالیت قشر عصبی-شناختی یا عصبی-فیزیولوژیکی را از نظر درک، حافظه و توجه بررسی کرده اند.
در این مطالعه غیرتهاجمی، در مجموع 28 نفر از مردان بالغ طبیعی (گروه سنی: 18 تا 25 سال) متشکل از 15 کرونوتیپ صبحگاهی و 13 کرونوتیپ شبانگاهی، به طور داوطلبانه شرکت کردند. پس از توضیح جزئیات مطالعه، از شرکت کنندگان رضایت کتبی جمع آوری شد. تاریخچه دقیق همه افراد شرکت کننده برای برآورد معیارهای ورود و خروج به مطالعه جمع آوری شد. شاخص توده بدنی (BMI) شرکت کنندگان بین 19 تا 24/9 بود و افراد دارای فشار خون بالا، دیابت شیرین، بیماری های تنفسی یا هرگونه سابقه بیماری دیگر از جمله هر گونه اختلالات عصبی یا روانی، سابقه اعتیاد به سیگار، الکل، مصرف کافئین، مصرف دارو و غیره حذف شدند.
کرونوتیپ یا نوع شناسی افراد با استفاده از پرسشنامه مربوطه (MEQ) ارزیابی شد.
در این پرسشنامه، زمان خواب، عملکرد فیزیکی و ذهنی، هوشیاری افراد قبل و بعد از خواب و سایر پارامترها به دقت بررسی گردید. افراد دارای امتیاز کلی MEQ از 69 تا 86 صبحگاهی و امتیاز کلی 16 تا 40 نیز شبانگاهی بودند. در ادامه، وضعیت شناختی-ذهنی شرکت کنندگان با استفاده از پرسشنامه MoCA مورد ارزیابی قرار گرفت. این پرسشنامه نیز شامل سوالات خاصی است. میزان عملکرد های شناختی فرد، توجه، تمرکز، عملکردهای اجرایی، حافظه، زبان، مهارت ها، تفکر، محاسبات و جهت گیری او را می سنجد.
ثبت EEG افراد در دو نوبت صبح ( ساعت 8 تا 10 صبح) و عصر (ساعت 4 تا 6 بعد از ظهر) انجام شد. تمام ثبت ها در یک اتاق با تهویه مناسب در دمای 26 درجه سانتی گراد انجام شد.
این مطالعه تأثیر کرونوتیپ و تغییرات روزانه (در دو زمان مختلف روز: ساعات صبح و عصر) را بر عملکردهای عصبی شناختی (EEG و P300) در سنین جوانی در مردان بالغ سالم بررسی کرد.
این تحقیق تایید می کند که توانایی شناختی کرونوتیپ صبحگاهی در ساعات صبح و کرونوتیپ شبانگاهی در ساعات شب بهتر آشکار می شود.
مطالعه حاضر از اهمیت فوق العاده ای در پیش بینی تغییرات عصبی شناختی بر اساس کرونوتیپ فردی برخوردار است. این مطالعه ممکن است به افراد کمک کند تا تاثیرات ریتم شبانه روزی را بهتر درک کنند. همچنین فعالیت ها یا بار شناختی خود را بر این اساس تنظیم کنند. افراد بهتر می توانند برای اهداف خاص، دستاوردهای شناختی، تحصیلی یا به صورت کلی برنامه ریزی کنند.
طبق بررسی ها، گفته می شود که یک فرد صبحگاهی کسی است که به طور طبیعی ساعت 6 صبح از خواب بیدار می شود. این فرد معمولا کمی ورزش می کند، دوش می گیرد. سپس صبحانه می خورد و تا ساعت 9 صبح، آماده یک کار پربار می شود. در حالی که یک فرد شبانگاهی در زمان شب احساس می کند که می تواند کار مثمر ثمری انجام دهد. افراد شبانگاهی بین ساعت های 2 تا 3 صبح به خواب می روند. اینها معمولا در ساعات 9 تا 11 ظهر بیدار می شوند.
حال این سوال پیش می آید که کدام یک موفق ترند؟ افرادی صبحگاهی یا شبانگاهی؟
مطالعات دکتر کریستوف رندلر، زیست شناس، در هاروارد نشان داده است که این افراد فعال ترند. قدرت پیش بینی بهتری دارند و اغلب در مسائل اقتصادی موفق اند. اینها وقت بیشتری برای تمرکز بر کارهای مهم دارند در حالیکه بقیه در خواب هستند. براساس شواهد علمی، سطح هوشیاری مغز در صبح بالاتر است. اما مطالعات نشان می دهد افرادی که دیرتر به خواب می روند و دیرتر بیدار می شوند ضریب هوشی بالاتری دارند و اغلب خلاق اند. این افراد معمولا در علم ریاضیات توانمند هستند.
در مورد طول عمر افراد صبحگاهی و شبانگاهی نتایج متناقض است و دانشمندان با یقین اظهار نظر نمی کنند.
آن ها می گویند طول عمر افراد به فاکتورهای گوناگونی بستگی دارد و نمیتوان اظهار نظر دقیقی کرد. درک دقیق ساعت بیولوژیک هر فرد به او کمک می کند بتواند به طور موثرتر کار کند. همچنین باور سنتی زمان بیداری بین 5 صبح تا 9 شب را از بین می برد. اما نکته مهم این است که خواب و استراحت کافی برای مغز ضروری و لازمه حیات است. اختلالات خواب اثرات بسیار زیان باری بر سیستم عصبی می گذارد. ریسک ابتلا به بیماری های تحلیل برنده سیستم اعصاب به خصوص آلزایمر را افزایش می دهد.
برای بررسی خواب خود و پیشگیری از عواقب ناشی از اختلالات خواب، ما در کلینیک سلامت مغز دانا در کنارتان هستیم؛ با ما درتماس باشید.
منبع: https://doi.org/10.1177%2F0972753121990280
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.