تخمین زده می شود که 6٪ از مردم در ایالات متحده و انگلیس از کمبود ویتامین B12 رنج می برند. این وضعیت توسط سازمان بهداشت جهانی به عنوان یک مشکل بهداشت جهانی شناخته شده است که می تواند میلیون ها نفر را تحت تأثیر قرار دهد. کمبود B12 معمولاً با علائمی چون خستگی شدید، کمبود انرژی، ضعف عضلات و حتی مشکلات حافظه مشخص می شود. همچنین، می تواند منجر به تعدادی از مشکلات جدی سلامتی، مانند آسیب عصبی غیر قابل برگشت، اضطراب یا افسردگی یا اختلالاتی شود که بر هماهنگی، تعادل و گفتار تأثیر می گذارد.
در حالی که برخی از نقص های B12 به دلیل رژیم غذایی ایجاد می شود، شایع ترین دلیل پایین بودن سطح B12 در سراسر جهان، یک اختلال خود ایمنی به نام آنمی Pernicious است. یک نوع اختلال مزمن که باعث کمبود B12 می شود و در صورت عدم درمان طولانی مدت، می تواند عواقب جدی بر سلامتی داشته باشد.
با این حال، از آنجا که علائم بیماری به طور معمول مانند سایر شرایط، رایج است، اغلب به عنوان افسردگی یا اضطراب تشخیص داده می شود. این بیماری نه تنها باعث مشکلات جسمی می شود، بلکه می تواند آسیب جدی روانشناختی نیز ایجاد کند، همانطور که در تحقیقات نشان داده ایم.
ویتامین B12 – که به عنوان کوبالامین شناخته می شود – یک ویتامین محلول در آب است که در محصولات جانبی حیوانات مانند گوشت، ماهی و لبنیات یافت می شود. منابع دیگر شامل غلات غنی شده، نان و شیرهای گیاهی است.
افرادی که مرتباً محصولات حیوانی مصرف نمی کنند، در معرض خطر کمبود B12 قرار دارند. برای کاهش این خطر، به گیاهخواران توصیه می شود حداقل روزانه سه میکروگرم B12 از طریق غذاهای غنی شده یا یک مکمل معمولی B12 مصرف کنند.
با این حال، سطوح پایین B12، بیشتر ناشی از کم خونی Pernicious است. این وضعیت پردازش ویتامین B12 را برای افراد دشوار می کند، زیرا سیستم ایمنی بدن بر عملکرد سلولهای مهم زایشی در معده تأثیر می گذارد. این سلول ها پروتئینی به نام “intrinsic factor” تولید می کنند که برای جذب ویتامین ضروری است.
در مبتلایان به آنمی Pernicious، آنتی بادی، “intrinsic factor” را از بین می برد. بنابراین، بدون هیچ intrinsic factor برای اتصال به مواد غذایی، آنها قادر به استخراج هیچ ویتامین B12 نیستند.
بدون B12 بدن قادر به تولید گلبولهای قرمز خون کافی نیست. این بیماری همچنین می تواند به دلیل ضعف در معده ایجاد شود. علاوه بر این، ممکن است به دلیل گاستریت آتروفیک و التهاب مزمن در معده اتفاق بیفتد که در نهایت آستر را ضعیف می کند.
تخمین زده می شود که از هر 100000 نفر در انگلستان، 5 نفر آنمی Pernicious وجود داشته باشد. افراد در هر سنی امکان ابتلا به آنمی Pernicious را دارند و علائم آن در هر سنی ممکن است شروع شود. با این حال، این بیماری در افراد بالای 60 سال بیشتر شایع است، زیرا افراد مسن بیشتر احتمال دارد به گاستریت آتروفیک مبتلا شوند، که خطر کمبود B12 را افزایش می دهد.
تعداد مبتلایان به این بیماری در سرتاسر جهان ممکن است بیشتر از حد معمول باشد. با این حال، تخمین قابل اعتمادی برای سطح کمبود B12 دشوار است، زیرا هیچ تعریفی درباره میزان پایین بودن سطح B12 برای مشخص کردن نقص این ویتامین وجود ندارد.
دستورالعملهای جدیدی برای رفع مشکلات روش های تشخیص فعلی ارائه شده است. آنها اظهار داشتند که علائم بیمار بهترین علامت کمبود است. همچنین بیان می کند که اگر مغایرتی با نتیجه آزمایش و علائم گزارش شده بیمار وجود داشته باشد، بیمار باید با جایگزینی B12 برای جلوگیری از هرگونه آسیب احتمالی برگشت پذیر، تحت درمان قرار گیرد.
علائم معمولی شامل خستگی شدید، کمبود انرژی، ضعف عضلات و حتی مشکلات حافظه است.
کمبود B12 باعث طیف گسترده ای از نشانه های عصبی و جسمی ناتوان کننده می شود. شایع ترین علائم کم خونی Pernicious عبارتند از خستگی، کاهش حافظه است. با این وجود، ماهیت ظریف و غیر خاص علائم اولیه این بیماری، تشخیص صحیح افراد را دشوار می کند.
مصاحبه با اعضای انجمن کم خونی Pernicious نشان داد که تقریبا نیمی از آنها تشخیص داده شده است. 20٪ دیگر برای تشخیص مناسب دو سال یا بیشتر صبر کرده بودند. برای بسیاری از افراد، علائم در ابتدا به عنوان اضطراب یا افسردگی تشخیص داده می شدند.
سطح پایین B12 می تواند منجر به آسیب عصبی شود، زیرا وجود این ویتامین برای تولید میلین، که سلولهای عصبی را از آسیب محافظت می کند، ضروری است. علائم پایین B12 در ابتدا ممکن است احساس سوزن شدن یا بی حسی در دست و پا یا مشکل در تعادل باشد.
در صورت عدم درمان آنمی Pernicious، علائم می توانند ناتوان کننده و منجر به آسیب عصبی برگشت ناپذیر شوند.
هنگامی که کمبود ویتامین B12 به دلیل رژیم غذایی ضعیف ایجاد می شود، با تجویز قرص B12 یا تزریق هیدروکسی کوبالامین درمان می شود. پس از رفع کمبود، می توان با تغییر رژیم غذایی یا مرتباً مصرف مکمل، سطح را کنترل کرد.
با این حال، درمان برای افرادی که مبتلا به نوع شدید هستند، مادام العمر است. در انگلیس، بسیاری از افراد هر 8 تا 12 هفته به تزریق مکرر نیاز دارند.
با وجود این، بسیاری از مردم همچنان علائم ناتوان کننده را تجربه می کنند، یا می دانند که علائم آنها قبل از تزریق برنامه ریزی شده بعدی برمی گردد زیرا درمان آنها کافی نبوده است.
فقدان دستورالعمل های مناسب برای تشخیص و درمان کم خونی Pernicious مشکل ساز است و نیاز به برطرف کردن و بررسی فوری دارد. این مهم است که هم عموم مردم و هم متخصصان بهداشت نسبت به علائمی که از سطح ناکافی B12 ناشی می شود، آگاهی بیشتری داشته باشند تا این بیماری قبل از بروز آسیب طولانی مدت، تشخیص داده شود.
برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
منبع:
Neuroscience News
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.