سردرد خوشه ای چیزی بیش از تنها یک سردرد است. یک بیماری عصبی شدید است که گاهی اوقات به عنوان “سردرد انتحاری” شناخته می شود، زیرا بسیاری از بیماران در هنگام حملات دارای افکار خودکشی هستند. دردی که در هنگام حمله سردرد خوشه ای احساس می شود، فریبنده است و گفته می شود که با درد زایمان قابل مقایسه می باشد.
چنین حملاتی می تواند از 15 دقیقه تا سه ساعت به طول انجامد و ممکن است چندین بار در روز اتفاق بیفتد. درد تقریباً همیشه از یک طرف است و ویژگی های معمولی حمله ممکن است شامل خونریزی چشم یا اشک چشمی، افتادگی چشم و آبریزش بینی یا سوراخ بینی مسدود شده باشد.
در حدود یک در هر هزار نفر سردرد خوشه ای را تجربه می کنند. به عنوان یک بیماری نادر درک می شود، اما در واقع به همان اندازه بیماری های عصبی شناخته شده مانند مولتیپل اسکلروزیس یا بیماری پارکینسون شایع است. همانطور که مطالعه اخیر ما نشان داد، درمان مناسب برای این بیماری دشوار است.
ما دریافتیم که بسیاری از متخصصان مراقبت های بهداشتی از سردرد خوشه ای یا چگونگی تشخیص بیماری اطلاع ندارند. این عواقب برای کسانی که رنج می برند، بسیار جدی است. تحقیقات ما همچنین نشان می دهد که بیماران به طور مرتب با تاخیر طولانی روبرو می شوند و قبل از دریافت تشخیص صحیح و درمان، اقدامات غیر ضروری و مراجعه به مراقبت های ویژه را انجام می دهند.
تیم ما درک و تجربیات سردردهای خوشه ای و تأثیر شرایط را مورد بررسی قرار دادند. پزشکان عمومی و عصب شناسان که در شمال انگلیس کار می کنند، توسط یک جامعه شناس پزشکی با آن ها مصاحبه شد. ما دانش آنها را در مورد تشخیص و درمان سردردهای خوشه ای، چگونگی مراجعه بیماران به پزشک متخصص و روشهای ارتباط با سایر پزشکان بررسی کردیم.
یافته اصلی ما این است که سردرد خوشه ای در بین متخصصان بهداشت مورد غفلت واقع می شود. بسیاری از متخصصان بهداشت و درمان نمی دانند که سردرد خوشه ای چیست. این امر غالباً منجر به تشخیص نادرست بیماری و تأخیرهای زیاد در دریافت تشخیص صحیح می شود. برخی از پزشکان مصاحبه شده در این تحقیق از سردردهای خوشه ای آگاه نبودند، در حالی که برخی دیگر تصور می کردند که سردرد خوشه ای همان “میگرن خوشه ای” است که می تواند در کنار درد شدید سر، باعث تهوع و حساسیت به نور شود.
سردرد خوشه ای اغلب به عنوان نورالژی میگرنی یا تریژمینال (یک نوع شدید و ناگهانی درد صورت) تشخیص داده می شود، همینطور ممکن است به عنوان سینوزیت یا مشکلات دندانی نیز تشخیص داده شود. بیماران گاهی اوقات به دلیل ناامید شدن، تحت عمل غیر ضروری مانند کشیدن دندان، شستشوی سینوس و جراحی داخل جمجمه قرار می گیرند.
این وضعیت تأثیر زیادی بر زندگی روزمره افراد مبتلا دارد و آنها به امید یافتن برخی از موارد تسکین حملات دردناک، انواع درمان را امتحان می کنند. در واقع، سردرد خوشه ای می تواند تأثیر بسزایی در سلامت روان بیمار و توانایی کارآمد بودن در شغل خود داشته باشد. افراد مبتلا به سردرد خوشه ای اغلب از شرایط روحی و روانی شدید مانند افسردگی مزمن، افکار خودکشی رنج می برند و ممکن است به خود آسیب برساند. خانواده، دوستان و کارفرمایان غالباً از پس شدت شرایط و تأثیر عظیم آن بر نمی آیند.
چالش های درمان
با توجه به ماهیت حملات، سردرد خوشه ای در مقایسه با سایر شرایط سردرد مانند میگرن یا سردرد نوع تنشی متفاوت است. این موارد معمولاً با مسکن ها درمان می شوند، اما اگر به طور مکرر اتفاق بیفتد، به پیشگیری منظم نیاز دارند. حملات سردرد خوشه ای با اسپری بینی یا داروهای تزریقی (تریپتان) و استنشاق اکسیژن درمان می شوند.
مطالعه ما همچنین بر تنش بین مراقبت های اولیه و ثانویه در مورد تجویز این روش های درمانی به دلیل هزینه اشاره دارد. بعضی اوقات پزشکان عمومی از دستورالعمل درمانی دریافت شده از متخصصان مغز و اعصاب در مراقبت های ثانویه پیروی نمی کنند.
به عنوان مثال، تریپتان تزریقی اغلب به دلیل هزینه بالای آنها تجویز نمی شود. در عوض برخی از پزشکان عمومی ترپتتان خوراکی ارزانتری را تجویز می کنند. اما اینها برای بیماران سردرد خوشه ای مؤثر نیست. بسیاری از پزشکان مصاحبه شده از سیاست های تجویز اکسیژن که یک درمان موثر برای سردرد خوشه ای است آگاه نبودند.
شرکت کنندگان در پزشک عمومی در مطالعه ما به ندرت بیماران مبتلا به علائم سردرد خوشه ای را به متخصصان مغز و اعصاب ارجاع می دادند. با مراجعه بیماران، احتمال اطمینان بیشتر برای بیمار فراهم می شود که وضعیت آنها تهدید کننده زندگی نباشد. در برخی موارد، بیماران مبتلا به سردرد خوشه ای برای شروع درمان های تخصصی جهت رفع سردردهای خوشه ای، مانند داروهای وراپامیل و لیتیم، به متخصصان مغز و اعصاب مراجعه می کنند.
مطالعه ما نیاز فوری را برای افزایش آگاهی از سردردهای خوشه ای در بین متخصصان بهداشت و عموم مردم نشان می دهد. با این کار از تشخیص نادرست و تأخیر در تشخیص جلوگیری می شود.
برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
منبع:
Medical xpress
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.