دوپامین همچنین به عنوان یک هورمون عمل می کند. دوپامین، اپی نفرین و نوراپی نفرین کاتکول آمین های اصلی هستند (برچسبی بر اساس داشتن بخشی از ساختار مولکولی یکسان). این هورمون ها توسط غده فوق کلیوی ساخته می شوند، غده کوچکی به شکل کلاه که در بالای هر یک از کلیه های شما قرار دارد. دوپامین همچنین یک هورمون عصبی است که توسط هیپوتالاموس در مغز ترشح می شود.
نقش دوپامین در بدن من چیست؟
دوپامین در بسیاری از عملکردهای بدن نقش دارد.
دوپامین به عنوان یک انتقال دهنده عصبی در موارد زیر نقش دارد:
- جنبش.
- حافظه
- پاداش و انگیزه لذت بخش.
- رفتار و شناخت.
- توجه
- خواب و برانگیختگی.
- حالت.
- یادگیری.
- شیردهی
به عنوان یک هورمون، دوپامین در جریان خون ترشح می شود. این نقش کوچکی در سندرم “جنگ یا گریز” ایفا می کند. پاسخ جنگ یا گریز به واکنش بدن شما به یک موقعیت استرس زا درک شده یا واقعی، مانند نیاز به فرار از خطر اشاره دارد.
دوپامین همچنین:
- باعث شل شدن عروق خونی می شود (در دوزهای پایین به عنوان گشادکننده عروق عمل می کند) یا منقبض می شود (در دوزهای بالا به عنوان منقبض کننده عروق عمل می کند).
- دفع سدیم (نمک) و ادرار را از بدن افزایش می دهد.
- تولید انسولین را در لوزالمعده کاهش می دهد.
- حرکت محتوای دستگاه گوارش (GI) (روده) را کند می کند و از پوشش گوارشی محافظت می کند.
- فعالیت لنفوسیت ها را در سیستم ایمنی بدن کاهش می دهد.
دوپامین چگونه باعث ایجاد احساس شادی در فرد می شود؟
دوپامین به عنوان هورمون “احساس خوب” شناخته می شود. به شما حس لذت می دهد. همچنین در زمانی که احساس لذت می کنید به شما انگیزه می دهد تا کاری انجام دهید.
دوپامین بخشی از سیستم پاداش شما است. این سیستم از نقطه نظر تکاملی طراحی شده است تا به شما پاداش دهد وقتی کارهایی را که برای زنده ماندن باید انجام دهید – خوردن، نوشیدن، رقابت برای زنده ماندن و تولید مثل را انجام می دهید. به عنوان انسان، مغز ما به سختی به دنبال رفتارهایی است که دوپامین را در سیستم پاداش ما آزاد می کند. وقتی کار لذت بخشی انجام می دهید، مغز شما مقدار زیادی دوپامین آزاد می کند. شما احساس خوبی دارید و بیشتر به دنبال این احساس هستید.
به همین دلیل است که غذاهای ناسالم و شکر بسیار اعتیاد آور هستند. آنها باعث آزاد شدن مقدار زیادی دوپامین در مغز شما می شوند که به شما این احساس را می دهد که در بالای جهان هستید و می خواهید آن تجربه را تکرار کنید.
اگر مقدار مناسبی دوپامین داشته باشم چه احساسی دارم؟
اگر تعادل مناسبی از دوپامین داشته باشید، احساس می کنید:
- خوشحال.
- با انگیزه
- حالت هشدار.
- متمرکز شده دارید.
اگر سطح دوپامین پایینی داشته باشم چه احساسی دارم؟
اگر سطح دوپامین پایینی دارید، ممکن است احساس کنید:
- خسته
- بی انگیزه
- ناراضی.
شما همچنین ممکن است علائم زیر را داشته باشید:
- از دست دادن حافظه.
- نوسانات خلقی.
- مشکلات خواب
- مشکلات تمرکز
- میل جنسی کم
اگر سطح دوپامین بالایی داشته باشم چه احساسی دارم؟
اگر سطح دوپامین بالایی دارید، ممکن است احساس کنید:
- سرخوشی.
- پر انرژی.
- میل جنسی بالا
جنبه های منفی داشتن سطوح بالای دوپامین عبارتند از:
- داشتن مشکل در خواب.
- داشتن کنترل ضعیف تکانه
- تهاجمی تر بودن
چه شرایط سلامتی با سطوح بالا یا پایین دوپامین مرتبط است؟
بسیاری از بیماری ها با سطوح بالا یا پایین دوپامین مرتبط هستند. هنوز چیزهای زیادی برای یادگیری وجود دارد. به عنوان مثال، آیا سطح بالا یا پایین دوپامین باعث بیماری می شود یا بیماری باعث تغییر در سطح دوپامین می شود؟ آیا پاسخ می تواند هر دو باشد؟ به این سردرگمی اضافه می شود که عملکرد یک انتقال دهنده عصبی منفرد مانند دوپامین را نمی توان جدا از سایر انتقال دهنده های عصبی یا سایر مواد شیمیایی در مغز یا بدن شما مشاهده کرد. بسیاری با یکدیگر تعامل دارند. چیزهای زیادی در جریان است.
همه آنچه گفته شد، هنوز بیماری هایی وجود دارند که سطح دوپامین در آنها بالا یا پایین است.
بیماری های مرتبط با سطوح پایین دوپامین:
بیماری های مرتبط با سطوح بالای دوپامین:
- شیدایی
- چاقی.
- اعتیاد.
بیماری های مرتبط با سطوح بالا و پایین دوپامین:
- روان‌گسیختگی. برخی از علائم اسکیزوفرنی ممکن است ناشی از دوپامین بیش از حد در مناطق خاصی از مغز شما باشد – هذیان و توهم. علائم دیگر احتمالاً به دلیل نداشتن دوپامین کافی در قسمت دیگری از مغز شما – فقدان انگیزه – ایجاد می شود.
آگونیست های دوپامین چیست؟
آگونیست های دوپامین داروهایی هستند که انتقال دهنده عصبی طبیعی دوپامین را تقلید می کنند. آگونیست‌های دوپامین به گیرنده‌های دوپامین روی سلول‌های عصبی مغز شما متصل می‌شوند و آنها را فعال می‌کنند و باعث می‌شوند سلول‌های عصبی مانند دوپامین طبیعی واکنش نشان دهند.
آگونیست های دوپامین برای درمان بیماری پارکینسون، افسردگی، سندرم پای بیقرار، اختلال کمبود توجه و بیش فعالی، میل جنسی کم و هیپرپرولاکتینمی استفاده می شود.
نمونه هایی از این داروهای آگونیست دوپامین عبارتند از:
- برای بیماری پارکینسون: پرامیپکسول (Mirapex®)، روپینیرول (Requip®)، روتیگوتین (Neupro®)، آپومورفین HCl (KYNMOBI®).
- برای افسردگی: پرامیپکسول (Mirapex).
- برای کاهش میل جنسی: پرامیپکسول (Mirapex).
- برای هیپرپرولاکتینینمی (هورمون اضافی تولید کننده شیر مادر): بروموکریپتین (Parlodel®)، کابرگولین (Dostinex®).
آنتاگونیست های دوپامین چیست؟
آنتاگونیست های دوپامین داروهایی هستند که به گیرنده های دوپامین (روی سلول عصبی دریافت کننده) در مغز شما متصل می شوند و آن ها را مسدود می کنند. این بدان معنی است که آنها دریافت دوپامین توسط سلول عصبی بعدی را مسدود یا متوقف می کنند. بسیاری از داروهای ضد روان پریشی آنتاگونیست دوپامین هستند.
آنتاگونیست های دوپامین برای درمان اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، تهوع و استفراغ استفاده می شود.
نمونه هایی از داروهای آنتاگونیست دوپامین عبارتند از:
- برای تحریک در اسکیزوفرنی: آریپیپرازول (Abilify®)، ریسپریدون (Risperdal®)، زیپراسیدون (Geodon®).
- برای اختلال دوقطبی: ریسپریدون، اولانزاپین (Zyprexa®)، زیپراسیدون.
- برای حالت تهوع و استفراغ: متوکلوپرامید (Reglan®)، دروپریدول (Inapsine®).
مهارکننده های بازجذب دوپامین چیست؟
مهارکننده های بازجذب دوپامین داروهایی هستند که از ورود مجدد دوپامین و جذب مجدد آن توسط سلول عصبی آزاد کننده آن جلوگیری می کنند. این باعث می شود دوپامین بیشتری در اختیار نورون های بیشتری در مغز شما قرار گیرد.
مهارکننده های بازجذب دوپامین برای درمان افسردگی و نارکولپسی و برای غلبه بر اعتیادهایی مانند سیگار کشیدن، پرخوری و پرخوابی استفاده می شود.
نمونه هایی از داروهای مهارکننده بازجذب دوپامین عبارتند از:
- برای افسردگی: بوپروپیون (Wellbutrin®).
- برای نارکولپسی: مودافینیل (Provigil).
- برای اعتیاد به کوکائین: بوپروپیون، نومیفنسین، بنزتروپین (کوژنتین)، مازیندول.
- برای ترک سیگار: بوپروپیون.
لوودوپا چیست؟
لوودوپا برای درمان بیماری پارکینسون استفاده می شود. از دست دادن دوپامین مسئول علائم حرکتی است که در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون دیده می شود. برای کمک به رسیدن لوودوپا به مغز شما (بر خلاف سایر قسمت های بدن)، لوودوپا با کاربیدوپا ترکیب می شود. هنگامی که به مغز شما می رسد، به دوپامین تبدیل می شود.
نقش دوپامین در اعتیاد به مواد مخدر تفریحی چیست؟
برخی داروها در نحوه ارسال و دریافت پیام های سلول های عصبی در مغز اختلال ایجاد می کنند. داروهایی مانند ماری جوانا و هروئین از انتقال دهنده های عصبی طبیعی تقلید می کنند. داروهای دیگر مانند آمفتامین و کوکائین باعث آزاد شدن مقادیر زیادی از انتقال دهنده های عصبی طبیعی می شوند یا از بازیافت این انتقال دهنده های عصبی جلوگیری می کنند.
داروهای تفریحی “مرکز پاداش” مغز شما را بیش از حد تحریک می کنند. با گذشت زمان، با قرار گرفتن مکرر در معرض مواد مخدر، ناحیه خاصی از مغز شما کمتر حساس می‌شود و از هیچ چیز دیگری جز دارو احساس لذت نمی‌کنید. همچنین، شما اغلب نیاز به مصرف مقادیر بیشتر و بیشتری از داروها برای ایجاد همان اثر دارید. در همان زمان، ناحیه دیگری از مغز شما نسبت به احساسات کناره‌گیری حساس‌تر می‌شود، مانند اضطراب و تحریک‌پذیری، زیرا اثرات دارو از بین می‌رود و به دلیل دیگری به دنبال مصرف مواد می‌روید – برای رهایی از این ناراحتی. بنابراین، اعتیاد یک چرخه معیوب است که از مکانیسم های متعددی ایجاد می شود.
دانشمندان اکنون فکر می کنند که نقش دوپامین مستقیماً ایجاد سرخوشی نیست، بلکه به عنوان تقویت کننده ای برای یادآوری و تکرار تجربیات لذت بخش عمل می کند. بنابراین، هنگامی که داروها باعث افزایش دوپامین می شوند، به مغز شما یاد می دهد که این تجربه را به خاطر بسپارد. مغز شما مصرف مواد مخدر و همه روال‌ها و سایر نشانه‌های مرتبط با رویداد مواد مخدر را به هم مرتبط می‌کند. این دلیلی است که شما ممکن است هنگام بازگشت به مکانی که زمانی مواد مخدر مصرف می‌کردید، مدت‌ها پس از ترک اعتیاد، هوس مواد مخدر کنید.
چگونه می توانم سطح دوپامین خود را به روشی طبیعی بهبود بخشم؟
ممکن است بخواهید داروهایی را امتحان کنید که به طور طبیعی دوپامین را افزایش می دهند. تحقیقات بیشتری در مورد اثرات غذا بر انتقال دهنده های عصبی مانند دوپامین مورد نیاز است.
- از رژیم غذایی سرشار از منیزیم و غذاهای غنی از تیروزین استفاده کنید. اینها بلوک های سازنده برای تولید دوپامین هستند. تیروزین یک اسید آمینه است. در بدن شما جذب می شود و سپس به مغز شما می رود و در آنجا به دوپامین تبدیل می شود. غذاهای شناخته شده برای افزایش دوپامین عبارتند از مرغ، بادام، سیب، آووکادو، چغندر موز، شکلات، سبزیجات برگ سبز، چای سبز، لوبیا لیما، بلغور جو دوسر، پرتقال، نخود فرنگی، کنجد و دانه کدو تنبل، گوجه فرنگی، زردچوبه، هندوانه و جوانه گندم.
- در فعالیت هایی شرکت کنید که شما را خوشحال می کند یا احساس آرامش می کند. تصور می شود که این باعث افزایش سطح دوپامین می شود. برخی از نمونه ها عبارتند از ورزش، مدیتیشن، یوگا، ماساژ، بازی با حیوان خانگی، قدم زدن در طبیعت یا خواندن کتاب.
دوپامین
دوپامین یک نوع انتقال دهنده عصبی و هورمون است. در بسیاری از عملکردهای مهم بدن از جمله حرکت، حافظه و پاداش و انگیزه لذت بخش نقش دارد. سطوح بالا یا پایین دوپامین با چندین بیماری روانی و عصبی مرتبط است. تحقیقات زیادی برای تعیین نحوه عملکرد دوپامین در رابطه با شرایط سلامت و نحوه تعامل آن با سایر انتقال دهنده های عصبی، هورمون ها و سایر مواد شیمیایی باقی مانده است.
اگر فکر می کنید علائم سطح دوپامین بالا یا پایین دارید، به پزشک خود مراجعه کنید. آنها علائم شما را بررسی می‌کنند، آزمایش‌های لازم را انجام می‌دهند و در صورت یافتن یک وضعیت پزشکی به تعیین یک برنامه مراقبتی مناسب کمک می‌کنند.
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.