خواب نقش مهمی در حفظ سلامت بدن دارد، با پیوندی که با سیستم ایمنی بدن و مقابله با بیماری هم دارد، باید بیشتر به آن توجه کرد. عادت خواب سالم می تواند در جلوگیری و غلبه بر عفونت ها کمک کند. زیرا خواب با تولید و رهاسازی مواد مختلفی مانند پروتئین ها و آگونیست های پروتئینی همراه است.
جلوگیری از عفونت
کمبود خواب کافی می تواند خطر عفونت را افزایش دهد. دلیل اصلی این امر عدم وجود سایتوکاین ها است.
سیتوکین ها پروتئین هایی هستند که با هدف قرار دادن عفونت و التهاب در پاسخ ایمنی شرکت می کنند. آنها هنگام خواب تولید و ترشح می شوند، به این معنی که عادت های ناسالم خواب می تواند منجر به کمبود این پروتئین های مهم شود.
شدت از بین رفتن خواب بر روی سیستم ایمنی بدن بسته به میزان کمبود خواب، مشکل تا چه مدت ادامه دارد و اینکه افراد چگونه به آن پاسخ می دهند، متفاوت است. برای برخی از افراد مبتلا به کم خواب مزمن، واکسنهای متداول مانند واکسن آنفولانزا باعث کاهش کارایی می شوند. زیرا پاسخگویی بدن به واکسن کاهش می یابد.
بهبودی از عفونت ها
علاوه بر جلوگیری از عفونت، شواهدی وجود دارد که نشان می دهد خواب باکیفیت می تواند در مقابله سریعتر با عفونت ها کمک کند.
سیتوکین هایی که می توانند به جلوگیری از عفونت کمک کنند، نیز در مبارزه با عفونت در بدن بسیار مهم هستند. مهمترین آن ها اینترلوکین 1 (IL-1) است که در مورد خواب مورد مطالعه قرار گرفته است. سایر سیتوکین ها که سطح آنها با خواب مرتبط است عبارتند از: IFN-g ،TNF-a و IL-2.
علاوه بر سیتوکین ها، خواب می تواند درصد برخی از سلول های خاص را تغییر دهد. سلولهای متاثر از خواب شامل CD4 + CD8 + و NK هستند. همچنین، کمبود خواب با افزایش مونوسیت ها و سلول های NK ارتباط دارد.
این تغییرات به نوبه خود می تواند منجر به تغییر در فعالیت فاگوسیتیک شود، که در مراحل اولیه دفاع در برابر پاتوژن های خارجی بسیار مهم است.
سلول دیگری که تحت تأثیر خواب قرار دارد سلولهای T است که اثربخشی آن می تواند تحت تأثیر خواب باشد. سلولهای T که به سلولهای آلوده یا اهداف دیگر متصل می شوند، نیاز به اتصال کارآمد دارند تا در پاکسازی عفونت ها مؤثر باشند.
در طول خواب، آگونیست هایی مانند آگونیست های گیرنده همراه GαS در سطوح طبیعی کمتری وجود دارند. کاهش سطح این آگونیست باعث می شوند اینتگرین ها برای اتصال سلول های T به هدف خود، مهار نشوند.
این به نوبه خود، با پاسخهای سلول T افزایش یافته است و فرضیه این است که یکی از اصلی ترین راههای کمک به خواب در مبارزه با عفونتهاست.
علاوه بر سیتوکین های تولید شده در هنگام خواب که برای مقابله با عفونت ها استفاده می شوند، سیتوکین ها به خودی خود می توانند روی خواب تأثیر بگذارند. این یافته که سیستم ایمنی و خواب رابطه دو طرفه دارند، عمدتا به IL-1 نسبت داده شده است.
نورونهای موجود در سیستم عصبی مرکزی که نسبت به IL-1 واکنش نشان می دهند، در نواحی مرتبط با تنظیم خواب متمرکز هستند. عفونت ها، که در آن سایتوکاین ها تحریک می شوند، می توانند منجر به سیگنالینگ برای افزایش خواب شوند، که به تولید بیشتر سیتوکین ها برای مبارزه با عفونت کمک می کند.
تغییر در الگوهای خواب اغلب در ابتدای پاسخ سریع به عفونت است.
رابطه دو طرفه بین عفونت و خواب نیز می تواند روابط بین بیماری ها و خواب را پیچیده تر کند. به عنوان مثال، برخی تحقیقات نشان می دهد افرادی که دچار نارکولپسی هستند، میزان عفونت بالاتری دارند.
این منجر به بحث در مورد این موضوع می شود که آیا عفونت به دلیل اختلال در الگوهای خواب رخ می دهد یا اینکه ممکن است خود اختلال خواب ناشی از عفونت است. مقادیر بالاتر آنتی بادی های دو باکتری (استرپتوکوک و هلیکوباکتر پیلوری) نشان می دهد که ممکن است بیماری های خود ایمنی باعث تحریک narcolepsy شوند.
مشاوره در مورد عادت های سالم خواب
تخمین زده می شود که یک چهارم از جمعیت ایالات متحده آمریکا خواب کافی ندارند. توصیه می شود برای حفظ عملکرد سیستم ایمنی بدن به بهترین شکل ممکن، بزرگسالان باید هر شب هفت تا هشت ساعت خواب را جزء لاینفک زندگی خود کنند.
اگر به دلایل مختلف امکان پذیر نیست، می توانید خواب را با 20 و 30 دقیقه چرت زدن دو بار در روز بازیابی کنید. برای نوجوانان، مقدار توصیه شده هشت تا ده ساعت در شب است.
برخی از عادت ها می توانند در تداوم خواب کافی کمک کنند عبارتند از: رفتن به رختخواب و بیدار شدن در همان زمان (صرفنظر از اینکه آخر هفته باشد یا یک روز هفته)، جلوگیری از چرت زدن به مدت شش ساعت قبل از خواب، اجتناب از اینترنت یا موبایل و تلویزیون به مدت یک ساعت قبل از خواب، اجتناب از عناصر مختل کننده در اتاق خواب (مانند حیوانات خانگی و سر و صدا)، و جلوگیری از نوشیدن کافئین هنگام عصر.
برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا و Senses Cultural Academy of Health مراجعه کنید.
منابع:
SleepFoundation.org. How sleep affects your immunity. (2020). www.sleepfoundation.org/articles/how-sleep-affects-your-immunity
Imeri, L., and Opp, M.R. (2009). How (and why) the immune system makes us sleep. Nature Reviews Neuroscience. https://doi.org/10.1038/nrn2576
Dimitrov, S. et al. (2019). GαS-coupled receptor signaling and sleep regulate integrin activation of human antigen-specific T cells. Journal of Experimental Medicine. https://doi.org/10.1084/jem.20181169
Ibarra-Coronado, E.G. et al. (2015). The bidirectional relationship between sleep and immunity against infections. Journal of Immunology Research. https://doi.org/10.1155/2015/678164
Stahl, S.M. and Sigua, N.L. (2016). Healthy sleep in adults. www.critcaremd.com/…/Healthy_sleep_in_adults.pdf
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.