توهمات هیپنواژیک، نوعی توهم هستند که هنگام خوابیدن فرد رخ می دهد. به طور کلی، توهم شامل دیدن، شنیدن، احساس یا بوییدن چیزی است که در واقع وجود ندارد. توهمات هیپنوایژیکی عمدتا شامل دیدن چیزهایی است که وجود ندارند.
اگرچه داشتن توهم ممکن است باعث سردرگمی یا ترس شود، اما توهمات هیپنواژیک نسبتاً شایع هستند. و احتمالاً نگران کننده نیستند. یک مطالعه نشان داد که 37 درصد از افراد گزارش می دهند که هنگام خواب دچار توهم می شوند.
در این مقاله درباره این توهمات، تفاوت آنها با توهمات ناشی از اختلالات سلامت روانی، علائم آنها، علل آنها بیشتر بدانید.
توهمات هیپنواژیک چیست؟
توهمات هیپنواژیک توهماتی هستند که در هنگام خواب رخ می دهند. به طور کلی، این توهمات کوتاه مدت و مستقیم هستند. هشتاد و شش درصد از این توهمات ماهیتی بصری دارند. مردم معمولاً الگوها و اشکال متحرک یا تصاویر زنده از چهره، حیوانات یا صحنه ها را مشاهده می کنند. تا 35 درصد از توهمات هیپنواژیک شامل شنیدن صداها، مانند صداها یا موسیقی است. در 25 تا 44 درصد موارد، فردی که دچار توهم هیپنواژیک می شود احساس جسمی دارد، مانند زمین خوردن یا بی وزنی.
افرادی که برای اولین بار دچار توهمات هیپنویژی می شوند ممکن است در مورد آنچه که تجربه می کنند دچار سردرگمی شوند. خوشبختانه توهمات هیپنواژیک معمولاً هیچ دلیلی برای نگرانی ندارند. آنها با توهمات مرتبط با اختلالات سلامت روان مانند اسکیزوفرنی متفاوت هستند. آنها همچنین با کابوس های شبانه متفاوت هستند. اگرچه ممکن است در افرادی که دارای مشکلات خاصی از خواب هستند رخ دهد.
توهمات هیپنواژیک در مقابل توهم های مرتبط با اختلالات سلامت روان
اگرچه توهمات در شروع خواب شباهت هایی با توهماتی دارد که افراد مبتلا به اسکیزوفرنی تجربه می کنند. اما برخی از ویژگی های اصلی تمایز وجود دارد. توهمات هیپنواژیک بسیار بیشتر بصری هستند، در حالی که توهمات اسکیزوفرنی عمدتا شنوایی هستند. هنگامی که افراد دچار توهمات هنگام خواب می شوند، عموماً آنها را به عنوان توهم تشخیص می دهند. نه اینکه آنها را واقعی تلقی کنند. همچنین، مردم بیشتر از توهمات اسکیزوفرنیک، توهمات هیپنواژیک را فراموش می کنند. توهمات هیپنواژیک معمولاً تأثیر زیادی بر زندگی فرد ندارند.
ممکن است هنگام خواب دچار توهم می شوید اما در طول روز که بیدار هستید هیچ توهم ندارید. احتمالاً لازم نیست نگران باشید که توهمات شما نشانه بیماری روانی است. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی اغلب صداهایی را می شنوند یا افرادی را می بینند که در آنجا نیستند. و اغلب این توهمات را واقعی می دانند. همچنین بسیاری از علائم دیگر مانند باورهای پارانوئیدی یا هذیانی، افکار نامنظم و مشکل در تمرکز یا صحبت را تجربه می کنند.
توهمات هرچند کمتر رایج است، اما گاهی اوقات در افرادی که سایر اختلالات روانی را تجربه می کنند رخ می دهد. اقلیتی از افراد با افسردگی شدید، اختلال دوقطبی، روان پریشی ، (PTSD) یا اختلال شخصیت مرزی دچار توهم میشوند. اگر توهمات شما فقط هنگام خواب رخ دهد، احتمالاً به دلیل یکی از این اختلالات نیست. همچنین هر فردی که یکی از این اختلالات روانی را داشته باشد علاوه بر توهم علائم دیگری را نیز تجربه می کند.
در نهایت، افزایش توهمات هیپنواژیک در افرادی که از آمی تریپتیلین استفاده می کنند. دارویی که برای درمان افسردگی استفاده می شود، مشاهده شده است. با این حال، پزشکان این افزایش توهمات هیپنواژیک را یک مشکل یا دلیلی برای قطع دارو نمی دانند.
توهمات هیپنواژیک چگونه از کابوس ها متفاوت است؟
توهمات هیپنواژیک با کابوس ها متفاوت است، اما این دو شباهت های زیادی با هم دارند. هیچ کدام در طول روز هنگامی که بیدار هستید اتفاق نمی افتد. توهمات هیپنویژی شب هنگام هنگام خواب رخ می دهد. به طور کلی، رویاهای واضح، مانند کابوس، بعداً در چرخه خواب هنگامی که کاملاً خواب هستید رخ می دهد. بیشتر در مرحله حرکت سریع چشم (REM).
تفاوت با کابوس
کابوسها در اصل رویاهای ترسناکی هستند. مردم غالباً از یک کابوس بیدار می شوند و احساس ترس می کنند. و آنچه را در خواب روی داده است با جزئیات واضح به خاطر می آورند. اگرچه توهمات هیپنواژیک گاهی اوقات می تواند ترسناک باشد، اما با ترس ارتباطی ندارد. در حالی که کابوس ها شامل داستان های مفصل هستند. توهمات هیپنواژیک معمولاً فقط مجموعه ای از تصاویر متحرک هستند که گاهی اوقات با صداها یا احساسات جسمانی همراه می شوند.
در بزرگسالان، کابوس های مکرر با PTSD و سایر بیماری های روانی، داروهای خاص و برخی اختلالات خواب همراه است. توهمات هیپنواژیک بیشتر در افراد مبتلا به اختلالات خواب خاص رخ می دهد. اما در افراد سالم طبیعی و شایع تلقی می شود.
اگرچه توهمات و فلج خواب دو پدیده جداگانه هستند، اما می توانند همزمان رخ دهند. و ممکن است مانند یک کابوس به نظر برسند. هنگامی که فلج خواب رخ می دهد، فرد احساس بیداری می کند اما قادر به حرکت دادن بدن خود نیست. در طول فلج خواب، شخص اغلب توهم یا صدا را احساس می کند. مانند صدای یک فرد در اتاق یا حتی روی قفسه سینه. اگر فلج خواب و چنین توهماتی در هنگام خواب فرد رخ دهد، آنها توهمات هیپنواژیک محسوب می شوند.
علائم توهمات هیپنواژیک
توهمات هیپنوایژیک توهماتی هستند که در هنگام خواب رخ می دهند. فراتر از آن، علائم اضافی وجود ندارد. این نوع توهم می توانند ماهیتی بصری، شنیداری یا حسی داشته باشند. یک فرد همچنین می تواند دچار توهم هیپنواژیک شود که در عین حال بصری، شنیداری و حسی است. تحقیقات شیوع هر نوع توهم هیپنواژیک را نشان می دهد:
- 86٪ بصری
- 8 تا 34 درصد شنوایی
- 25 تا 44 درصد حسی
توهمات هیپنواژیک بصری اغلب شامل شکل ها، رنگ ها و تصاویر متحرک است. تصاویر بصری همچنین ممکن است شامل حیوانات، افراد، چهره ها و صحنه های واقعی باشد. این تصاویر عموماً به تنهایی یا حرکت می کنند، اما مانند رویاها داستانی یا تعاملی ندارند.
توهمات هیپنواژیک شنیداری عموماً شامل صداهای پس زمینه است. به عنوان مثال، توهمات شنیداری رایج شامل صداهای تلفن، به صدا در آمدن زنگ در، صحبت کردن صدای افراد یا صداهای حیوانات است. باز هم، این صداها معمولاً مانند داستانی که در رویا هستند با داستان ارتباط ندارند.
توهمات هیپنویژی حسی یا لمسی به زمانی اطلاق می شود که شخص احساسات جسمانی را احساس می کند که در واقع رخ نمی دهد. به عنوان مثال، ممکن است احساس بی وزنی کنید، یا انگار در حال سقوط هستید. گاهی اوقات افراد احساس می کنند شخص دیگری در اتاق است، حتی اگر هیچ کس در آنجا نباشد. این توهم حسی معمولاً با فلج خواب همراه است که می تواند همزمان با توهمات هیپنواژیک رخ دهد.
چه چیزی باعث توهمات هیپنواژیک می شود؟
کارشناسان کاملاً مطمئن نیستند که چه چیزی باعث توهمات هیپنواژیک می شود. از نظر عصبی، توهمات هیپنواژیک شباهت هایی با توهمات روز و رویاها دارند. محققان یکبار فرض کردند که توهمات هیپنواژیک ناشی از نفوذ الگوهای خواب REM در لحظات بیدار شده است. اما تحقیقات این ایده را اثبات نکرده است.
برای اکثر مردم، توهمات هیپنویژی با اختلال همراه نیستند و بی ضرر تلقی می شوند. با این حال، توهمات هیپنواژیک در افرادی که دارای اختلالات خواب خاص و شرایط سلامتی هستند شایع تر است. به عنوان مثال، توهمات هیپنواژیک در افرادی که دچار نارکولپسی هستند. و همچنین افرادی که دارای بی خوابی، خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و اختلالات سلامت روانی هستند شایع است. از آنجا که توهمات هیپنواژیک بسیار رایج هستند، تجربه آنها لزوما نشان نمی دهد که شما یک اختلال زمینه ای دارید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر فقط دچار توهمات هیپنواژیک هستید و بدون علائم دیگر، احتمالاً نیازی به مراجعه به پزشک ندارید. اگر توهمات شما در طول روز اتفاق می افتد، باید از پزشک کمک بگیرید. توهمات روز متفاوت است و می تواند نتیجه اختلال در سلامت روان، عوارض جانبی داروها باشد.
اگر علاوه بر علائم دیگر اختلال خواب دچار توهمات هیپنواژیک هستید، باید به دنبال مراقبت های پزشکی نیز باشید. توهمات هیپنواژیک معمولاً با نارکولپسی همراه است. سایر علائم نارکولپسی شامل خواب آلودگی بیش از حد در طول روز است. همچنین، از دست دادن ناگهانی تون عضلانی (کاتاپلکسی)، فلج خواب و مشکل در خواب است. نارکولپسی یک اختلال خواب است که می تواند عواقب جدی مانند خواب رفتن در هنگام رانندگی را در پی داشته باشد، بنابراین درمان ضروری است.
چگونه می توانید دچار توهمات هیپنواژیک نشوید؟
اگر شما فقط گاهی اوقات دچار توهمات هیپنواژیک می شوید، احتمالاً باعث نگرانی شما نمی شود. اگر آنها خواب شما را مختل می کنند یا باعث ناراحتی شما می شوند، به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما می تواند به شما کمک کند تا تشخیص دهید که آیا توهمات هیپنواژیک شما به علت زمینه ای مانند خواب یا اختلال سلامت روانی است. اگر چنین هستند، درمان آن اختلال زمینه ای می تواند به کاهش توهمات شما کمک کند.
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.