اختلالات حسی، از جمله احساس خارش، ممکن است در مولتیپل اسکلروزیس رخ دهد. گاهی اوقات این احساسات می توانند نشانه های اولیه ام اس باشند.
آیا تا به حال احساس خارش کرده اید که از بین نرود؟ هر چه بیشتر خراش دهید بیشتر خارش می کند. اگرچه خارش بدون دلیل ظاهری ممکن است یک پدیده روانی به نظر برسد، اما برای افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک واقعیت است.
معمولاً افراد مبتلا به ام اس احساسات عجیبی را تجربه می کنند که به آن دیستزی نیز می گویند. این احساسات می تواند مانند سوزن سوزن شدن یا سوزش باشد. خارش یکی دیگر از علائم بالقوه ام اس است.
این احساسات فیزیکی اغلب نشانه های اولیه ام اس هستند.
ام اس چیست؟
ام اس یک بیماری سیستم عصبی مرکزی (CNS) است. زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن به سیستم عصبی مرکزی بدن حمله می کند. علت ام اس ناشناخته است.
با توجه به انجمن ملی ام اس، تصور می شود که واکنشی به عوامل محیطی در افراد مستعد ژنتیکی به این عوامل باشد.
در افراد مبتلا به ام اس، سیستم ایمنی به اشتباه به میلین حمله می کند. میلین پوشش محافظی است که اعصاب را احاطه کرده است. هنگامی که این پوشش مورد حمله قرار می گیرد، اعصاب نمی توانند به خوبی کار کنند، که سیگنال های بین مغز و بقیه بدن را مختل می کند. علائم بسته به محل آسیب متفاوت است و می تواند باعث ناتوانی شود.
گاهی اوقات میلین زدایی (فرآیندی که در آن میلین از بین می رود) می تواند باعث ایجاد تکانه های الکتریکی شود که احساسات عجیبی ایجاد می کند. علائم پراکسیسمال (اختلالات عصبی موقت) عموما زودگذرتر از علائم حملات MS تمام عیار هستند.
علل خارش در بیماری ام اس
خارش تنها یکی از اختلالات حسی احتمالی ام اس است. مانند سایر علائم ام اس، خارش ممکن است به طور ناگهانی ظاهر شود و به صورت موجی رخ دهد. ممکن است چند دقیقه یا خیلی بیشتر طول بکشد.
خارش یکی از خانواده های این اختلالات است. این خارش با خارش آلرژیک متفاوت است زیرا خارش ناشی از ام اس همراه با بثورات یا تحریک پوست رخ نمی دهد.
ممکن است دلایل دیگری برای خارش ناشی از ام اس وجود داشته باشد.
برخی از داروهای اصلاح کننده بیماری به صورت تزریقی تجویز می شوند. اینها ممکن است باعث تحریک موقت پوست و خارش در محل تزریق شوند.
واکنش آلرژیک به داروهایی مانند اینترفرون بتا-1a (Avonex) نیز ممکن است منجر به خارش شود. یک واکنش پوستی آلرژیک به داروهای خاصی که به صورت داخل وریدی (به صورت IV) داده می شوند، ممکن است باعث خارش پوست شود.
در آزمایشات بالینی، یکی از عوارض جانبی رایج داروی خوراکی دی متیل فومارات ( Tecfidera ) احساس خارش بود.
از دیگر علائم خوش خیم بیماری ام اس میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن:
فقدان حس یا احساس سوزن‌سوزن شدن می‌تواند اولین نشانه تخریب عصب ناشی از ام اس باشد. این حالت معمولا در صورت، دست‌ها و پاها و در یک سمت بدن (راست یا چپ) اتفاق می‌افتد. این حالت ممکن است خود بخود برطرف شود. حس خارش در ام اس و بی‌حسی می‌تواند به علت فقدان جریان خون یا به علت فشرده شدن عصب هم رخ دهد.
بنابراین در صورت بروز این علایم، اول به یاد بیاورید که آیا شما در یک وضعیت بد نخوابیده‌اید یا برای یک زمان طولانی بدون حرکت ننشسته‌اید؟ شرایط دیگر هم می‌تواند منجر به تخریب عصب شود مثل سندرم تونل کارپال که به علت درگیری عصب در مچ دست باعث علایم حسی می‌شود و یا تخریب اعصاب به علت بیماری دیابت که باعث علایم حسی در دست‌ها یا پاها می‌شود. بی‌حسی ناگهانی در یک سمت بدن ممکن است نشانه سکته مغزی باشد و اگر برای شما اتفاق افتاد، بهتر است با 115 تماس بگیرید.
سرگیجه:
آیا حس می‌کنید اتاق درحال چرخش است؟ ام اس می‌تواند احساس سبکی سر یا بی‌تعادلی بدهد و معمولا موقع بلند شدن و حرکت اتفاق می‌افتد. اگر شما موقع دراز کشیدن دچار گیجی و تهوع می‌شوید و یا اگر شما به یک سمت دچار سرگیجه می‌شوید احتمالا دچار بیماری گوش داخلی شده‌اید. ضمن اینکه داروهای کاربردی در درمان اختلالات افسردگی و تشنج هم باعث علایم مشابه می‌شود. آیا گیجی و سبکی سر شما شروع ناگهانی دارد؟ این حالت اغلب نشانه افت قند خون، کم آبی یا افت ناگهانی فشار خون موقع بلند شدن ناگهانی است. در چنین شرایطی بهتر است به‌جای جهش ناگهانی به آهستگی از جایتان بلند شوید.
خستگی:
حدود 80 درصد مبتلایان به ام اس احساس خستگی دارند که یکی از شایع‌ترین علایم آنهاست. اما مشکلات دیگر هم می‌تواند منجر به احساس خستگی شود نظیر بیماری‌های خواب، افسردگی و یا کمبود آهن خون. خستگی ناشی از ام اس بیشتر از حد معمول است؛ به قدری که حتی ممکن است بیمار برای کارهای ساده مثل آشپزی انرژی نداشته باشد.
خستگی در ام اس حتی بعد از یک خواب خوب شبانه هم وجود دارد و در طول روز بدتر می‌شود. همچنین اینکه احساس خستگی در ام اس به طور ناگهانی بروز می‌کند. خستگی بیماران ام اس در شرایط محیطی گرم و مرطوب بیشتر است. آیا شما این علایم را دارید؟ اول مطمین شوید آیا خواب کافی، ورزش منظم و رژیم غذایی مناسب دارید و تلاش کنید استرس‌های روزانه را کنترل کنید. اگر باز هم نمی‌توانید به احساس بهتری برسید، با پزشکان مشورت کنید.
ضعف عضلانی:
آیا بلند کردن اجسام سه چهار کیلویی که جزئی از فعالیت‌های روزمره شماست، در حال حاضر غیرممکن شده است؟ ضعف ناگهانی مخصوصا در دست یا پا یک نشانه ام اس است. اما اگر شما دچار ضعف عمومی بدن هستید، احتمالا دچار مشکل دیگری به‌جز ام اس هستید. ممکن است شما دچار سرماخوردگی یا آنفولانزا یا کم خونی باشید. ضعف عضله اگر فقط در یک سمت بدن باشد می‌تواند ناشی از مشکلات جزئی مثل فشردگی عصب یا ناشی از مشکلات جدی‌تر مثل سکته مغزی باشد. اگر این علامت همراه با علایم دیگر مثل کج شدن صورت یا اختلال در تکلم بود، فورا با 115 تماس بگیرید.
تاری دید یا کاهش بینایی:
شما در حال خواندن یک کتاب هستید و ناگهان دوخط یا دو صفحه را در هم آمیخته می‌بینید. اختلالات بینایی که توسط ام اس ایجاد می‌شود، معمولا ناگهانی است و شامل دوبینی به‌صورت تاری دید، کوری یا نقطه سیاه و تاریک در یک چشم و حرکات چشمی غیرقابل کنترل است. اگر بینایی شما تدریجا بدتر می‌شود، اغلب علل دیگری مطرح است.
بعضی اختلالات دید جزو نرمالی از گذر عمر است و شما ممکن است فقط به یک عینک جدید نیاز داشته باشید. علل جدی‌تر مثل آب سیاه یا اختلالات شبکیه ناشی از بیماری دیابت نیز منجر به اختلال بینایی مثل نقاط تاریک بینایی می‌شود. برای پی بردن به این بیماری‌ها باید به یک چشم پزشک مراجعه کنید.
تکلم مبهم:
«چی گفتی؟» بیماران مبتلا به ام اس، ممکن است این اصطلاح را زیاد بشنوند. ام اس می‌تواند باعث تخریب مرکز کنترل تکلم در مغز شود. علایم اصلی شامل لغات مبهم، تکلم تو دماغی یا تکلم مشابه زمان سرماخوردگی و مکث طولانی بین لغات یا بخش‌ها (تکلم بریده بریده) است. این علایم ممکن است نشانه دیگر آسیب‌های مغزی و سکته مغزی نیز باشد.
درد:
حدود 55درصد بیماران ام اس در یک یا چند نقطه بدن دچار درد هستند در حالی‌که 48 درصد بیماران، دردهای طول کشنده دارند. انواع مختلف درد بیماران به صورت درد ضربان‌دار در صورت، درد کوتاه و شدید که از پشت سر تا مهره‌ها تیر می‌کشد، درد و سوزش سرتاسر بدن و درد ناشی از سفتی و اسپاسم‌های عضلانی است. درد می‌تواند به علل مختلفی اتفاق بیفتد. اگر شما مبتلا به این دردها هستید در مورد مکان درد و زمان اتفاقش با پزشک صحبت کنید. آنها به شما کمک می‌کنند تا بفهمید آیا این علایم به علت بیماری ام اس است یا اینکه به علل دیگری ایجاد شده است.
درمان خارش در بیماری ام اس
اگر خارش در ام اسخفیف باشد، نیازی به درمان نیست. درمان های موضعی بدون نسخه برای این نوع خارش مفید نیستند.
اگر خارش شدید، طولانی مدت یا شروع به تداخل در زندگی روزمره کرد، با پزشک مشورت کنید.
داروهای مورد استفاده برای درمان خارش دیستتیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروهای ضد تشنج
- داروهای ضد افسردگی
- آنتی هیستامین هیدروکسی زین
داروها
به گفته انجمن ملی ام اس، برخی از داروها در درمان این نوع خارش در ام اس موفق هستند. آن ها هستند:
- داروهای ضد تشنج: کاربامازپین (تگرتول)، فنی توئین (دیلانتین) و گاباپنتین (نورونتین) و غیره
- داروهای ضد افسردگی: آمی تریپتیلین (Elavil) و دیگران
- آنتی هیستامین: هیدروکسی زین (آتاراکس)
درمان های طبیعی یا مکمل
تمرین ذهن آگاهی می تواند به کاهش استرس شما کمک کند. فشار ممکن است باعث علائم عصبی بدتر شود. از آنجایی که خارش در ام اس یکی از آن علائم آن است، کاهش استرس ممکن است به کاهش علائم این نوع احساس نیز کمک کند.
به گفته آکادمی نورولوژی آمریکا، شواهد ضعیفی وجود دارد که نشان می‌دهد رفلکسولوژی ممکن است به درمان احساسات عجیب، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن پوست منجر شود.
آکادمی نورولوژی آمریکا اشاره می کند که مغناطیسی درمانی ممکن است به کاهش خستگی مرتبط با ام اس کمک کند. این درمان به طور کلی به خوبی تحمل می شود.
تغییر سبک زندگی
هیچ تغییر خاصی در سبک زندگی وجود ندارد که پزشکان معمولاً برای درمان خارش در ام اس توصیه می کنند. با این حال، تغییراتی وجود دارد که به کاهش علائم کلی ام اس کمک می کند. این شامل:
- داشتن یک رژیم غذایی مغذی مناسب
- درگیر شدن در توانبخشی، از جمله درمان فیزیکی
- پیروی از یک برنامه ورزشی توصیه شده توسط فیزیوتراپیست
- گرفتن ماساژ برای کسب آرامش
مدیریت علائم کلی ممکن است به مدیریت علل این نوع خارش کمک کند.
خلاصه
خارش ناشی از ام اس آزاردهنده و منحرف کننده است. با این حال، معمولاً خطر بلندمدتی ایجاد نمی کند.
خارش میل شدید به خاراندن ایجاد می کند، اما در واقع می تواند احساس خارش را افزایش دهد. خاراندن شدید می تواند پوست را بشکند و به آن آسیب برساند که می تواند منجر به عفونت شود.
خبر خوب این است که در بیشتر موارد، هیچ درمانی لازم نیست. علائم خود به خود فروکش خواهند کرد.
با این حال، اگر خارش شما همچنین دارای بثورات خارجی یا تحریک قابل مشاهده است، به پزشک خود مراجعه کنید. این ممکن است نشانه یک واکنش آلرژیک یا عفونت باشد و احتمالاً با فعالیت بیماری ام اس مرتبط نیست.
خارش می تواند به عنوان یکی از علائم ام اس رخ دهد. با این نوع احساس، داروهای خارش پوست به احتمال زیاد کمکی نمی کنند.
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.