یک مطالعه جدید بین المللی با بررسی تقریباً 230،000 بیمار، 109 نوع ژنتیک مرتبط با هشت اختلال روانپزشکی را شناسایی کرده است: اوتیسم، اختلال کمبود توجه / بیش فعالی (ADHD)، اسکیزوفرنی، اختلال دو قطبی، افسردگی، اختلال وسواس-اجباری (OCD) و سندروم Tourette.
محققان چند پایگاه ژنتیکی این اختلالات را تجزیه و تحلیل کردند و سه گروه از اختلالات بسیار ژنتیکی مرتبط را تعریف کردند:
رفتارهای اجباری (بی اشتهایی عصبی، اختلال وسواس-اجباری).
اختلالات روان شناختی (اختلال دو قطبی، افسردگی اساسی و اسکیزوفرنی)
اختلالات رشد عصبی (اختلال طیف اوتیسم، ADHD و سندرم Tourette).
این مطالعه، که در مجله Cell منتشر شده است، شواهد جدیدی را به نقشه ژنتیکی شرایط روانپزشکی اضافه می کند.
“اختلالات ذکر شده در هر گروه، عوامل ریسک ژنتیکی بیشتری را در مقایسه با سایر گروهها به اشتراک می گذارند. علاوه بر این، این گروه ها بر اساس معیارهای ژنتیکی با علائم بالینی مطابقت دارند. “دکتر برو کورمند، استاد گروه ژنتیک در دانشگاه بارسلونا، اسپانیا.
با این حال، این مطالعه جدید بر ژن های مشترک اعضای یک گروه خاص تأکید نمی کند، بلکه بر ژن های مشترک با بیشترین تعداد اختلالات تأکید می شود.
“این یعنی آن عواملی که به نوعی منجر به “حساس شدن” مغز می شوند، بیشتر باعث اختلال روانشناختی می شوند. و این واقعیت که ممکن است یک یا چند اختلال دیگر باشد که به عوامل ژنتیکی خاصی بستگی دارد، البته عوامل محیطی را نباید فراموش کرد. “
حدود 25٪ از جمعیت جهان تحت تأثیر نوعی از وضعیت روانپزشکی قرار دارند که بر توانایی فکری، رفتار، احساسات (تأثیرگذاری) و روابط اجتماعی تأثیر می گذارد. بسیاری از اختلالات روانپزشکی علائم بیماری را نشان می دهد، و احتمالاً یک بیمار بیش از یک اختلال در طول زندگی خود را نشان می دهد.
طبق یافته ها، ژنی به نام ژن DCC که مربوط به توسعه سیستم عصبی است، یک عامل خطر برای هر هشت اختلال مورد مطالعه است. همچنین، ژن RBFOX1، در هفت مورد از هشت اختلال درگیر است.
علاوه بر این، ADHD و افسردگی 44٪ از این عوامل خطر ژنتیکی را دارند که در جمعیت عمومی شایع است. در اسکیزوفرنی و اختلال دو قطبی، این ارقام به 70 درصد می رسد.
محقق، دکتر جوزپ آنتونی راموس کویروگا اظهار داشت: “این نتایج به افراد مبتلا به ADHD کمک می کند تا بتوانند اختلال خود را درک کنند و همچنین آگاه باشند که ممکن است دچار افسردگی شوند.”
علاوه بر این، این شواهد علمی جدیدی است که نشان می دهد ADHD می تواند در طول زندگی پایدار باشد، و در بزرگسالان نیز حضور داشته باشد. امیدواریم که این امر به کاهش مشکلات اجتماعی در مورد ADHD و سایر بیماریهای روانشناختی کمک کند.
“ما اکنون می دانیم که این وضعیت در مورد اختلالات روانپزشکی، تا حدودی توسط ژنتیک قابل توضیح است. بنابراین، در مورد فرد مبتلا به ADHD، می توان خطر ژنتیکی را برای بروز سایر اختلالات تخمین زد، زیرا وی هنوز از آن بیماری ها رنج نمی برد – به عنوان مثال، اعتیاد به مواد مخدر – و اگر خطر زیاد است، اقدامات پیشگیرانه را انجام دهیم. با این حال، این پیش بینی ها فقط محتمل و کاملاً قطعی نیستند. “
جدا از ژنومیک، این مطالعه همچنین به بررسی تأثیر بیان ژن در مکان های به خصوص نیز میپردازد. (که کدام اندام ها، مناطق مشخصی از مغز، بافت ها و حتی سلول ها ژنهای بیماری را بیان می کنند) و به مرور زمان (در چه مرحله رشدی فرد فعال می شوند).
یکی از مهمترین یافته های این مطالعه نشان می دهد که آن ژن هایی که عامل خطر برای بیش از یک اختلال هستند، معمولاً در سه ماهه دوم بارداری فعال می شوند، همزمان با یک مرحله مهم در پیشرفت سیستم عصبی.
به طرز عجیبی، برخی از تغییرات ژنتیکی می توانند به عنوان عوامل خطر ژنتیکی در یک اختلال خاص عمل کنند، اما در موارد دیگر دارای اثر محافظتی هستند.
“در این مطالعه، یازده ناحیه از ژنوم را شناسایی کردیم که در آن جفت های مختلف اثرات مخالف دارند. “محافظت در یک مورد و حساسیت در مورد دیگر.”
“این می تواند در مواردی وجود داشته باشد که در آن یک نوع ژنتیکی با تأثیرات متضاد در ADHD وجود دارد- اختلال معمولاً مربوط به چاقی و بی اشتهایی
با این حال، در مورد اختلالات عصبی مانند اوتیسم و اسکیزوفرنی، انواع ژنتیکی با اثرات متضاد و سایر موارد وجود دارد که در همان جهت کار می کنند. این نشان می دهد که ژنتیک اختلالات روانپزشکی پیچیده تر از آن چیزی است که تصور می کردیم، و ما هنوز با حل کامل این معما فاصله داریم. “
برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
منبع:
Neuroscience News
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.