ذهنیت آزاد ویژگی است که شامل پذیرش طیف گسترده ای از ایده ها، استدلال ها و اطلاعات است. آزاداندیشی عموماً یک کیفیت مثبت تلقی می شود. این یک توانایی لازم برای تفکر انتقادی و عقلانی است. اگر برای ایده ها و دیدگاه های دیگران پذیرا نیستید، مشاهده همه عوامل مؤثر در مشکلات یا راه حل های مؤثر دشوار است. در دنیایی که به طور فزاینده ای قطبی می شود، توانایی خارج شدن از ناحیه امن خود و در نظر گرفتن دیدگاه ها و ایده های دیگران مهم است.
این بدان معنی نیست که داشتن ذهن آزاد و باز لزوماً آسان است. هنگامی که چیزهای جدیدی می آموزیم که با عقاید موجود در تضاد باشد، پذیرا بودن ایده ها و تجربیات جدید ممکن است منجر به سردرگمی و ناهماهنگی شناختی شود. اما، توانایی تغییر و تجدید نظر در باورهای منسوخ یا نادرست، بخش مهمی از یادگیری و رشد شخصی است.
اگر می خواهید از داشتن مزایای روحیه آزاد بهره مند شوید، کارهایی وجود دارد که می توانید برای ساختن این توانایی انجام دهید.
ذهن باز چیست؟
چند جنبه مختلف برای روشنفکر بودن وجود دارد:
در استفاده روزمره، اغلب اصطلاح ذهن باز را به عنوان مترادف عدم تعصب یا تحمل استفاده می شود.
از دیدگاه روانشناختی، این اصطلاح برای توصیف چگونگی تمایل افراد جهت بررسی دیدگاههای دیگران یا امتحان کردن تجربیات جدید به کار می رود.
ذهنیت آزاد همچنین می تواند شامل سؤال کردن و فعال بودن در جستجوی اطلاعاتی باشد که عقاید شما را به چالش می کشد.
همچنین این عقیده را شامل می شود که دیگران باید در بیان عقاید و استدلال های خود آزاد باشند، حتی اگر لزوماً با آن نظرات موافق نباشید.
نقطه مقابل ذهن باز فکر بسته یا جزم است. افرادی که دارای ذهنیت بسته تری هستند، معمولاً فقط مایلند نظرات خود را در نظر بگیرند و پذیرای ایده های دیگر نباشند.
حتی اگر خودتان را فردی نسبتاً آزاداندیش قلمداد کنید، احتمالاً موضوعات خاصی وجود دارد که در آن موضع گیری بسیار سخت تری دارید. به عنوان مثال چیزهایی که به آنها علاقه مندید یا به مسائل اجتماعی.
آزاد اندیش بودن به معنای داشتن توانایی در نظر گرفتن چشم اندازهای دیگر و تلاش برای همدلی با سایر افراد است، حتی اگر با آنها مخالف باشید.
البته ذهن آزاد محدودیت های خود را دارد. این بدان معنا نیست که شما باید هر ایدئولوژی را قبول کنید. اما تلاش برای فهمیدن عواملی که ممکن است منجر به آن ایده ها شود، می تواند در یافتن راه هایی برای ترغیب افراد به تغییر ذهن آنها مفید باشد.
ویژگی های افراد با ذهن باز
آنها کنجکاو هستند که آنچه دیگران فکر می کنند را بشنوند
آنها می توانند ایده های خود را به چالش بکشند
وقتی اشتباه می کنند عصبانی نمی شوند
آنها نسبت به افراد دیگر همدلی دارند
آنها درباره آنچه دیگران فکر می کنند فکر می کنند
آنها در مورد دانش و تخصص خود فروتن هستند
آنها می خواهند حرف دیگران را بشنوند
آنها معتقدند که دیگران حق دارند اعتقادات و افکار خود را به اشتراک بگذارند
به دست آوردن بینش:
به چالش کشیدن باورهای موجود خود و در نظر گرفتن اینکه چگونه ایده های جدید می تواند بینش تازه ای نه تنها در مورد جهان به شما ارائه دهد، همچنین می تواند چیزهای جدیدی را در مورد خود شما به شما بیاموزد.
داشتن تجربیات جدید:
گشاده بودن به ایده های دیگران نیز می تواند پنجره های جدید را به سمت تجربیات جدید باز کند.
دستیابی به رشد شخصی:
نگه داشتن ذهن باز می تواند به شما در رشد فردی کمک کند. شما چیزهای جدیدی درباره جهان و افراد اطراف خود می آموزید.
تبدیل شدن به قدرت ذهنی:
ماندن در برابر ایده ها و تجربیات جدید می تواند به شما کمک کند تا به یک فرد قوی تر و با نشاط تر تبدیل شوید. تجربیات و دانش شما در حال شکل گیری و تأثیر برروی یکدیگر است.
احساس خوش بینی بیشتر:
یکی از مشکلات ذهن بسته این است که غالباً منجر به احساس منفی بیشتر می شود. باز بودن می تواند در ایجاد نگرش خوش بینانه به زندگی و آینده کمک کند.
یادگیری چیزهای جدید:
وقتی خود را با همان ایده های قدیمی محاصره می کنید، یادگیری دشوار است. تحت فشار قرار دادن مرزها و رسیدن به افرادی با دیدگاه ها و تجربیات مختلف می تواند به شما در حفظ ذهن شما کمک کند.
عواملی که بر ذهن آگاهی آزاد تأثیر می گذارد
شخصیت
در الگوی پنج عاملی شخصیت انسانی، گشاده بودن به تجربیات جدید یکی از پنج بعد گسترده است که شخصیت انسان را تشکیل می دهد. این ویژگی شخصیتی بسیاری از همین خصوصیات را با ذهنیت آزاد به اشتراک می گذارد، مانند اینکه حاضر به در نظر گرفتن تجربیات و ایده های جدید و خودآزمایی است.
تجربه و تخصص
تحقیقات نشان می دهد که مردم انتظار دارند که متخصصان نسبت به حوزه تخصص خود متعصب باشند. وقتی افراد احساس می کنند در یک ناحیه، دانش و مهارت بیشتری نسبت به سایر افراد دارند، احتمال تکامل ذهنیت کمتری دارند.
برای انجام این کار، باید بتوانید قضاوتهای خود را کنار بگذارید، نگاهی جدی به شواهد موجود بیندازید. این روند می تواند دشوار، گیج کننده و گاه دردناک و تغییر دهنده زندگی باشد.
تلاش ذهنی زیادی لازم است، اما در اینجا مواردی وجود دارد که می توانید برای آموزش مغز خود جهت داشتن ذهن بازتر انجام دهید.
با” تعصب” مبارزه کنید
گرایش شناختی که به عنوان تعصب شناخته می شود می تواند یکی از بزرگترین کمک ها آگاهی داشتن از ذهن بسته باشد. اما غلبه بر این گرایش می تواند کمی مشکل باشد. تعصب شامل توجه بیشتر به مواردی است که باورهای موجود ما را تأیید می کنند و در عین حال شواهدی را نادیده می گیریم که آنچه را که ما فکر می کنیم به چالش می کشد.
آگاهی از تعصب شاید یکی از بهترین راهکارهای مقابله با آن باشد. وقتی با اطلاعات روبرو می شوید، یک لحظه را در نظر بگیرید که چگونه این تعصب ممکن است در ارزیابی اطلاعات شما تأثیر بگذارد. اگر به نظر می رسد شما به آسانی چیزی را می پذیرید، زیرا استدلال های موجود شما را پشتیبانی می کند، لحظه ای را در نظر بگیرید تا برخی از استدلال ها را که ممکن است ایده های شما را به چالش بکشد، در نظر بگیرید.
چگونه تعصبات شناختی تأثیر می گذارد، چگونه فکر می کنید و عمل می کنید
بخشی از تلاش برای ذهنیت آزاد داشتن این است که نه تنها دیگران، بلکه خودتان را نیز زیر سؤال ببرید. همانطور که با اطلاعات جدید روبرو می شوید، از خود چند سؤال اساسی بپرسید:
واقعاً چقدر از موضوع خبر دارید؟
چقدر منبع شما قابل اعتماد است؟
آیا ایده های دیگری را در نظر گرفته اید؟
آیا تعصبی دارید که ممکن است در تفکر شما تأثیر بگذارد؟
در بسیاری موارد ، این نوع سؤال از خود ممکن است به تعمیق تعهد شما نسبت به عقاید خود کمک کند. یا ممکن است بینشهایی را که قبلاً در نظر نگرفته اید فراهم کند.
وقت بگذارید
وقتی چیزی را می شنوید که با آن مخالف هستید، اولین غریزه شما ممکن است مخالفت یا خاموش بودن باشد. به جای گوش دادن یا در نظر گرفتن دیدگاه دیگران، وارد یک حالت تفکر می شوید که در آن فقط سعی در اثبات اشتباه شخص دیگر دارید، گاهی اوقات قبل از اینکه حتی یک فرصت داشته باشید که همه نکات را در نظر بگیرید.
عجله در پاسخ عاطفی مسئله را پیچیده می کند. شما موافق نیستید، آنچه را که شنیده اید دوست ندارید، و حتی ممکن است دوست داشته باشید که شخص دیگر بداند که چقدر اشتباه می کند.
مشکل این نوع پاسخ سریع این است که شما در لحظه فکر و عمل می کنید، وقت نمی گذارید که همه جوانب مسئله را در نظر بگیرید و احتمالاً همه این موارد را به طور موثر بحث نمی کنید.
راه حل دیگر این است که برای استدلال و ارزیابی شواهد به خودتان یک دوره کوتاه اختصاص دهید. بعد از شنیدن چیزی، چند لحظه طول می کشد تا قبل از پاسخ، نکات زیر را در نظر بگیرید:
آیا استدلالهای خودتان بر اساس چندین منبع استوار است؟
آیا حاضرید نظر خود را در مواجهه با شواهد متناقض تجدید نظر کنید؟
آیا حتی اگر شواهد آنرا تخفیف دهد، به عقیده خود ادامه خواهید داد؟
ذهن گشودگی بیش از جزم گرایی به تلاش شناختی نیاز دارد. تنها خود تمایل به در نظر گرفتن دیدگاه های دیگران، می تواند یک چالش باشد، اما وقتی خود را مجبور به تجدید نظر در اعتقادات خود کردید، به مرور این کار آسان می شود.
فروتنی فکری را تمرین کنید
حتی اگر در یک موضوع متخصص هستید، سعی کنید این را بخاطر بسپارید که مغز ممکن است ناقص و ناصحیح تر از آن باشد که اکثر ما می خواهیم بپذیریم. همانطور که تحقیقات نشان داده است، آگاهی از اینکه در مورد موضوعی دانش دارید، ممکن است باعث ایجاد تعصب شود.
هنگامی که مردم فکر می کنند که آنها اقتدار زیادی در یک موضوع دارند یا معتقدند که هر چیزی را که لازم است می دانند، کمتر مایل به گرفتن اطلاعات جدید و جذب ایده های جدید هستند.
این نه تنها پتانسیل یادگیری شما را محدود می کند، بلکه می تواند نمونه ای از تعصب شناختی باشد که به عنوان اثر Dunning-Kruger معروف است. این تعصب باعث می شود افراد دانش خود را بیشتر از آنچه که هست ببینند یا در نظر بگیرند و نسبت به جهل خود کور شوند.
همانطور که بیل نای می گوید: “در زندگی خود هر شخصی را که با او ملاقات کرده اید، چیزی را می داند که شما نمی دانید” بدون ذهنیت باز، هرگز فرصتی برای در نظر گرفتن آن چشم اندازها و تجربیات دیگر نخواهید داشت. شما هرگز با آنچه دیگران می دانند آشنا نخواهید شد.
برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
منبع:
VeryWellMind
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.