مقدمه
همه گاهی چیزهایی را فراموش می کنند. چند بار تا به حال کلید ماشین خود را اشتباه جا گذاشته اید؟ یا نام شخصی را که به تازگی ملاقات کرده اید فراموش کرده اید؟ درجاتی از مشکلات حافظه، و همچنین کاهش متوسط در سایر مهارت‌های تفکر، بخش نسبتاً رایج پیری است. با این حال، بین تغییرات طبیعی در حافظه و از دست دادن حافظه مرتبط با بیماری آلزایمر و اختلالات مرتبط تفاوت وجود دارد. و برخی از مشکلات حافظه نتیجه شرایط قابل درمان است. اگر مشکل حافظه دارید، با پزشک خود صحبت کنید تا تشخیص داده شود و مراقبت های لازم را دریافت کنید.
از دست دادن حافظه و پیری
از دست دادن نرمال حافظه مرتبط با سن شما را از داشتن یک زندگی کامل و سازنده باز نمی دارد. به عنوان مثال، ممکن است گاهی نام یک فرد را فراموش کنید. اما بعداً در روز آن را به خاطر بیاورید. ممکن است گاهی اوقات عینک خود را جای اشتباه قرار دهید. یا شاید لازم باشد برای به خاطر سپردن قرار ملاقات ها یا وظایف، بیشتر از گذشته لیست تهیه کنید. این تغییرات در حافظه عموماً قابل کنترل هستند. پس توانایی شما برای کار، زندگی مستقل یا حفظ یک زندگی اجتماعی را مختل نمی کنند.
از دست دادن حافظه و زوال عقل
کلمه “زوال عقل” یک اصطلاح است و برای توصیف مجموعه ای از علائم از جمله اختلال در حافظه، استدلال، قضاوت، زبان و سایر مهارت های تفکر استفاده می شود. دمانس معمولاً به تدریج شروع می شود. با گذشت زمان بدتر می شود. توانایی های فرد را در کار، تعاملات اجتماعی و روابط را مختل می کند. اغلب، از دست دادن حافظه که زندگی شما را مختل می کند، یکی از اولین یا قابل تشخیص ترین نشانه های زوال عقل است.
سایر علائم اولیه از دست دادن حافظه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- پرسیدن مکرر سوالات مشابه.
- فراموش کردن کلمات رایج هنگام صحبت کردن
- اشتباه به کار بردن کلمات – برای مثال گفتن “تخت” به جای “میز”.
- زمان بیشتری برای تکمیل کارهای آشنا، مانند پیروی از یک دستور غذا، صرف می شود.
- قرار دادن وسایل در مکان های نامناسب مانند قرار دادن کیف پول در کشوی آشپزخانه.
- گم شدن هنگام راه رفتن یا رانندگی در یک منطقه آشنا.
- ایجاد تغییرات در خلق و خو یا رفتار بدون دلیل مشخص.
بیماری هایی که باعث آسیب تدریجی به مغز می شوند – و در نتیجه منجر به زوال عقل می شوند – عبارتند از:
- بیماری آلزایمر، شایع ترین علت زوال عقل
- زوال عقل عروقی
- فراموشی پیشانی گیجگاهی
- زوال عقل لوی بادی
روند بیماری (آسیب شناسی) هر یک از این شرایط تا حدودی متفاوت است. اختلال حافظه همیشه اولین علامت نیست و نوع مشکلات حافظه متفاوت است. همچنین ممکن است بیش از یک نوع زوال عقل داشته باشید که به نام زوال عقل مختلط شناخته می شود.
اختلال شناختی خفیف
این مورد شامل کاهش قابل توجهی در حداقل یک زمینه از مهارت های تفکر، مانند حافظه است. بیشتر از تغییرات پیری و کمتر از تغییرات زوال عقل است. داشتن اختلال شناختی خفیف مانع از انجام کارهای روزمره و درگیر شدن در اجتماع نمی شود. محققان و پزشکان هنوز در حال تحقیق در مورد اختلالات شناختی خفیف هستند. برای بسیاری از افراد، این بیماری در نهایت به دلیل بیماری آلزایمر یا اختلال دیگری، به زوال عقل تبدیل می شود. از دست دادن حافظه دیگران پیشرفت چندانی نمی کند. و طیفی از علائم مرتبط با زوال عقل را در آنها ایجاد نمی کند.
علل برگشت پذیر از دست دادن حافظه
بسیاری از مشکلات پزشکی می توانند باعث از دست دادن حافظه یا سایر علائم شبه زوال عقل شوند. اکثر این شرایط قابل درمان هستند. پزشک می تواند شما را از نظر شرایطی که باعث اختلال برگشت پذیر حافظه می شود، غربالگری کند.
علل احتمالی از دست دادن حافظه برگشت پذیر عبارتند از:
داروها
برخی داروها یا ترکیبی از داروها می توانند باعث فراموشی یا سردرگمی شوند.
ضربه یا آسیب جزئی به سر
آسیب سر ناشی از سقوط یا تصادف – حتی اگر هوشیاری خود را از دست ندهید – می تواند باعث مشکلات حافظه شود.
اختلالات عاطفی
استرس، اضطراب یا افسردگی می تواند باعث فراموشی، سردرگمی، مشکل در تمرکز و سایر مشکلاتی شود. که فعالیت های روزانه را مختل می کند.
اعتیاد به الکل
اعتیاد مزمن به الکل می تواند به طور جدی توانایی های ذهنی را مختل کند. الکل همچنین می تواند با تداخل با داروها باعث از دست دادن حافظه شود.
کمبود ویتامین B-12
ویتامین B-12 به حفظ سلول های عصبی سالم و گلبول های قرمز خون کمک می کند. کمبود ویتامین B-12 – که در افراد مسن شایع است – می تواند باعث مشکلات حافظه شود.
کم کاری تیروئید
کم کاری غده تیروئید (کم کاری تیروئید) می تواند منجر به فراموشی و سایر مشکلات فکری شود.
بیماری های مغزی
تومور یا عفونت در مغز می تواند باعث مشکلات حافظه یا سایر علائم شبه زوال عقل شود.
چه زمانی به پزشک خود مراجعه کنید؟
اگر نگران از دست دادن حافظه هستید، به پزشک خود مراجعه کنید. آزمایشاتی برای تعیین میزان اختلال حافظه و تشخیص علت وجود دارد. احتمالاً پزشک از شما سؤالاتی می پرسد. خوب است یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود را همراه داشته باشید. تا بر اساس مشاهدات به برخی از سوالات پاسخ دهید.
سوالات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
مشکلات حافظه شما از چه زمانی شروع شد؟
چه داروهایی از جمله داروهای نسخه ای، داروهای بدون نسخه و مکمل های غذایی را مصرف می کنید؟ در چه دوزهایی مصرف می کنید؟
به تازگی داروی جدیدی شروع کرده اید؟ چه وظایفی برای شما دشوار است؟ برای مقابله با مشکلات حافظه چه کرده اید؟ چقدر الکل می نوشید؟
اخیراً تصادف کرده اید، سقوط کرده اید یا سرتان زخمی شده است؟ این روزها دچار بیماری شده اید؟ آیا احساس غمگینی، افسردگی یا اضطراب می کنید؟ یک فقدان بزرگ، یک تغییر عمده یا رویداد استرس زا در زندگی خود داشته اید؟
اقدامات دیگر علاوه بر یک معاینه فیزیکی عمومی در مورد از دست دادن حافظه
پزشک شما احتمالاً تست‌های پرسش و پاسخ را برای قضاوت در مورد حافظه و سایر مهارت‌های فکری شما انجام خواهد داد. او همچنین ممکن است آزمایش‌های خون و آزمایش‌های تصویربرداری مغز را سفارش دهد. که می‌تواند به شناسایی علل برگشت‌پذیر مشکلات حافظه و علائم شبه زوال عقل کمک کند. ممکن است به یک متخصص در تشخیص زوال عقل یا اختلالات حافظه، مانند متخصص مغز و اعصاب، روانپزشک، روانشناس یا متخصص سالمندان ارجاع داده شوید.
اهمیت تشخیص زود هنگام از دست دادن حافظه
کنار آمدن با از دست دادن حافظه و شروع احتمالی زوال عقل می تواند دشوار باشد. برخی از افراد سعی می کنند مشکلات حافظه را پنهان کنند. برخی از اعضای خانواده یا دوستان فقدان حافظه فرد را جبران می کنند. گاهی اوقات بدون اینکه بدانند چقدر با این اختلال سازگار شده اند. تشخیص سریع مهم است. حتی اگر چالش برانگیز باشد. شناسایی یک علت برگشت پذیر اختلال حافظه شما را قادر می سازد تا درمان مناسب را دریافت کنید. همچنین، تشخیص زودهنگام اختلالات شناختی خفیف، بیماری آلزایمر یا یک اختلال مرتبط مفید است.
زیرا می توانید:
مدیریت علائم خود و عزیزان خود را در مورد این بیماری آموزش دهید. ترجیحات مراقبتی آینده را تعیین کنید. امکانات مراقبتی یا گزینه های مراقبت در منزل را شناسایی کنید. حل و فصل مسائل مالی یا حقوقی پزشک شما می تواند به شما در شناسایی منابع و سازمان های اجتماعی مانند انجمن آلزایمر کمک کند. تا به شما در مقابله با از دست دادن حافظه و سایر علائم زوال عقل کمک کند.
منبع: Memory loss: When to seek help – Mayo Clinic
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.