اختلال کاتاتونیا چی هست؟
کاتاتونیا یک بیماری مربوط به اختلال در سلامت روان است. این بیماری بر توانایی شما برای پردازش دنیای اطرافتان تأثیر می گذارد. این وضعیت می تواند باعث از دست دادن آگاهی شما شود. باعث می شود رفتار خود را تغییر دهید. بر توانایی شما در حرکت و برقراری ارتباط با دیگران تأثیر می گذارد. علت دقیق کاتاتونیا در حال حاضر ناشناخته است. با این حال، محققان بر این باورند که این وضعیت با برخی از شرایط سلامت روانی و عصبی، مانند اختلالات خلقی (مانند اختلال دوقطبی)، اختلالات شخصیتی (مانند اختلال شخصیت مرزی)، و اسکیزوفرنی و غیره مرتبط است. کاتاتونیا یک بیماری نادر در نظر گرفته می شود و تقریباً در 7 تا 17 درصد از افراد مبتلا به شرایط روانی شدید رخ می دهد. اختلال کاتاتونیا چی هست؟
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان دچار کاتاتونیا شوید، معمولاً علائم مختلفی را تجربه می کنید. اینها ممکن است شامل حرکات بیش از حد یا غیرعادی، ناتوانی در صحبت کردن (معروف به لالی)، و عدم پاسخ یا آگاهی از محیط اطراف (معروف به گیجی) باشد.
با این حال، گزینه های درمانی برای کمک به مدیریت بهتر این بیماری در دسترس هستند.
انواع کاتاتونیام/ اختلال کاتاتونیا چی هست؟
دو نوع کاتاتونی وجود دارد: غیر فعال و هیجانی. کاتاتونی غیر فعال شایع تر و خفیف تر از کاتاتونی برانگیخته است.
کاتاتونی غیر فعال معمولاً با شرایطی مرتبط است که بر تحرک شما (حرکت) تأثیر می گذارد.
با این نوع کاتاتونی ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
بی حرکتی، یا ناتوانی در حرکت
فرد به بیرون خیره می شود
لالی یا ناتوانی در صحبت کردن
کناره گیری کلی از محیط اطراف
کاهش اشتها یا عدم تمایل به غذا خوردن
کاتاتونیای هیجانی
کاتاتونی هیجانی یک نوع کاتاتونی کمتر شایع اما شدیدتر است. علائم بارز این نوع کاتاتونی بی قراری و اضطراب شدید است. همچنین ممکن است علائم زیر متداول باشد:
مشکل در تنظیم ضربان قلب، فشار خون و تعریق
گیجی
اختلالات خواب
نوسانات خلقی ناگهانی
پرخاشگری
کاتاتونیای بدخیم
در موارد نادر، کاتاتونیا بر سیستم عصبی خودمختار تأثیر می گذارد. شبکه ای از اعصاب که عملکردهای مهم بدن مانند تنفس، هضم غذا و ضربان قلب را مدیریت می کند. اگر این اتفاق بیفتد، این عارضه می تواند کشنده باشد. به خصوص زمانی که درمان نشود. کاتاتونی بدخیم همچنین می تواند باعث عوارض تهدید کننده زندگی مانند موراد زیر شود:
تاکی پنه: تنفس بسیار سنگین
تاکی کاردی: ضربان قلب سریع
هایپرترمی: افزایش قابل توجه دمای بدن
دیافورز: تعریق زیاد
علائم/ اختلال کاتاتونیا چی هست؟
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-5) کتاب مرجعی است که علائم کاتاتونیا را تشریح می کند. ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی از DSM-5 برای شناسایی کاتاتونیا و دادن تشخیص مناسب به شما استفاده می کنند. برای تشخیص کاتاتونیا، باید حداقل سه مورد از ۱۲ علامت مشخصه را داشته باشید. این علائم عبارتند از:
- کاتالپسی: حالت خلسه مانند یا از دست دادن هوشیاری
- انعطاف پذیری مومی: عدم توانایی در کنترل حرکات خود
- تحریک: تحریک شدید
- لالی: ناتوانی در صحبت کردن یا سکوت کامل
- منفی گرایی: مشکل در پاسخ دادن یا واکنش به چیزی که در اطراف شما اتفاق می افتد
- گیجی: مشکل در حرکت، صحبت کردن یا پاسخ به محرک های خارجی
- وضعیت بدنی: نگه داشتن یک موقعیت فیزیکی خاص که معمولاً ناراحت کننده یا ناخوشایند است
- عادات: حرکات اغراق آمیز که معمولا انجام می دهید
- کلیشه ها: انجام حرکات غیرقابل کنترل مانند ضربه زدن با انگشت، تکان دادن بدن، ضربه زدن یا تکان دادن دست
- گریم کردن: حالت های یخ زده صورت در نتیجه داشتن ماهیچه های سفت صورت
- اکولالیا: تکرار کلمات بارها و بارها
- اکوپراکسی: تقلید از حرکات دیگران
علل
محققان دقیقاً نمی دانند چه چیزی باعث کاتاتونی می شود. با این حال، کارشناسان معتقدند کاتاتونیا در نتیجه اختلالات خلقی یا سایر شرایط روانی رخ می دهد. اختلال کاتاتونیا چی هست؟ نظریه فعلی این است که اگر با یکی از شرایط زیر زندگی کنید ممکن است دچار کاتاتونی شوید:
اختلال دوقطبی
اختلال افسردگی اساسی
روان‌گسیختگی
اختلال اسکیزوافکتیو
شرایط فوق شایع ترین شرایط مرتبط با کاتاتونی است. اختلال کاتاتونیا چی هست؟ با این حال، برخی از مطالعات شواهدی از ایجاد کاتاتونیا در میان افرادی که دارای موارد زیر هستند نشان می دهد:
اختلال طیف اوتیسم
سندرم داون
سکته
بیماری پارکینسون، زوال عقل یا سایر شرایط تخریب کننده عصبی
اختلالات خود ایمنی، مانند مولتیپل اسکلروزیس (MS) و لوپوس
صرع
عوامل خطر
برخی از افراد ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کاتاتونیا باشند. عوامل خطر برای این بیماری عبارتند از:
ژنتیک: مطالعات نشان داده است که 27 درصد از مبتلایان به کاتاتونیا یکی از اعضای خانواده خود را دارند که علائم این بیماری را نیز تجربه کرده است.
سن: برخی تحقیقات نشان داده است که افراد مسن ممکن است در معرض خطر ابتلا به کاتاتونیا باشند.
بیماری عصبی: سابقه یک بیماری عصبی (مرتبط با مغز) یا دوره های قبلی کاتاتونیا شانس ابتلا به اپیزودهای کاتاتونیک را افزایش می دهد.
استفاده از مواد: استفاده از برخی مواد مانند کوکائین، بنزودیازپین (یک دسته از داروهای آرام بخش) و الکل اضافی ممکن است احتمال تجربه علائم کاتاتونیا را افزایش دهد.
تشخیص
برای دریافت تشخیص کاتاتونیا، ارائه دهنده مراقبت های اولیه شما ممکن است با روانپزشک (پزشک متخصص در اختلالات مغزی) همکاری کند تا علائم شما را بهتر درک کند. در طول فرآیند تشخیصی، ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی معمولاً در مورد سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی شما اطلاعات می گیرند. یک معاینه فیزیکی انجام می دهند و یک ارزیابی روانشناختی برای درک بهتر افکار و رفتارهای شما انجام می دهند.
در برخی موارد، آنها ممکن است آزمایش‌های اضافی را برای اطلاع از علت اصلی علائم شما یا رد سایر شرایط درخواست کنند. آنها می توانند با استفاده از یک یا چند تست زیر این کار را انجام دهند:
الکتروانسفالوگرام (EEG): EEG فعالیت الکتریکی مغز شما را مشاهده و ردیابی می کند. این تست می تواند تشنج و سایر شرایط روانپزشکی را که ممکن است باعث علائم کاتاتونیا شوند، تشخیص دهد.
اسکن تصویربرداری: آزمایش‌هایی مانند اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) می‌توانند تغییرات ساختاری، خونریزی، کبودی، التهاب یا تومورها را در مغز تشخیص دهند. این به ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی شما کمک می کند تا علل بالقوه یا شرایط زمینه ای را که می تواند بر شروع علائم کاتاتونیا تأثیر بگذارد، درک کنند.
غربالگری آزمایشگاهی: ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی شما ممکن است برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سلامت کلی شما و رد سایر شرایطی که ممکن است باعث علائم مرتبط با کاتاتونیا شوند، آزمایش شمارش کامل خون (CBC)، عملکرد تیروئید، گلوکز و آزمایش ادرار را تجویز کنند.
درمان
اگر شما یا یکی از عزیزانتان تشخیص کاتاتونیا داده شود، برنامه درمانی دقیق به علت زمینه ای این بیماری بستگی دارد. به طور کلی، درمان های کاتاتونیا شامل دارو و درمان تشنج الکتریکی (ECT) است.
داروها
اولین خط درمان برای کاتاتونیا، بنزودیازپین ها است که یک دسته دارویی از داروهای آرام بخش است. ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی اغلب برای انواع دیگر بیماری های روانی یا عصبی مانند اضطراب، تشنج و بی خوابی، دارو را تجویز می کنند.
رایج ترین داروی بنزودیازپین برای کاتاتونیا آتاوان (لورازپام) است. دوز دقیقی که برای این دارو دریافت می کنید به علت اصلی علائم و شدت بیماری شما بستگی دارد. به طور کلی، ارائه دهنده شما ممکن است بین 6 تا 20 میلی گرم (میلی گرم) از دارو را برای بهترین نتیجه برای شما تجویز کند.
درمان تشنج الکتریکی
الکتروشوک درمانی (ECT) یکی دیگر از گزینه های موثر برای درمان انواع بیماری های روانپزشکی از جمله کاتاتونی است. درمان شامل ارسال یک جریان الکتریکی به مغز شما با استفاده از امواج الکتریکی کم وات است. هدف از این کار القای تشنج خفیف برای تولید جریان خون و فعالیت الکتریکی در مغز است. مطالعات نشان داده اند که این درمان برای علائم کاتاتونیا در بیش از 80 درصد موارد موثر است.
چگونه از کاتاتونیا جلوگیری کنیم
از آنجایی که محققان علت دقیق کاتاتونیا را نمی دانند، هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از علائم کاتاتونیا وجود ندارد. با این حال، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است راهکارهای زیر را برای کاهش شدت علائم کاتاتونیا یا دفعات دوره‌ها توصیه کند:
اجتناب یا کاهش دوز داروهای ضد روان پریشی. زیرا گاهی اوقات ممکن است کاتاتونی به عنوان یک عارضه جانبی این داروها رخ دهد.
مصرف داروهای کاتاتونیا (به عنوان مثال، بنزودیازپین ها) طبق تجویز
با متخصص در مورد وضعیت و علائمی که تجربه می کنید در تماس باشید تا بتوانند در صورت نیاز برنامه درمانی شما را اصلاح کنند.
یک روان پزشک با تجربه در این شرایط راه نجات را فراهم می کند.
منبع: https://www.health.com/catatonia-overview-7229704
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.