آیا عادت مصرف پنیر در شب باعث کابوس دیدن شما می‌شود؟, ممکن است به شما توصیه شده باشد که خیلی دیر وقت پنیر نخورید، چون ممکن است خوابتان را آشفته کند. اغلب انگشت اتهام به پنیر آبی به عنوان بدترین مجرم نشانه می‌رود، به این خاطر که گفته می‌شود باکتری‌های آن باعث خواب‌های واضح، عجیب و یا به یاد ماندنی و کابوس می‌شوند. اما آیا واقعاً پشتوانه علمی برای این ادعاها وجود دارد؟
در مورد خواب دیدن افسانه‌های زیادی وجود دارد، و فقط به خاطر اینکه چیزی به طور مکرر تکرار می‌شود به این معنی نیست که درست است. مطالعات زیادی وجود دارند که نشان می‌دهند ماه کامل واقعاً بر کیفیت خواب تأثیر می‌گذارد، هر چقدر هم که به نظر غیرممکن برسد.
آیا مدرکی وجود دارد که پنیر باعث کابوس دیدن می‌شود؟
با توجه به اینکه این ادعا چقدر رایج است، کمبود تحقیق در مورد ارتباط بین خواب و پنیر عجیب است. تئوری‌های زیادی در مورد اینکه چرا پنیر به طور تئوری می‌تواند خواب شما را مختل کند وجود دارد – و ما در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت – اما هیچ مدرک محکمی در مورد اینکه واقعاً این کار را انجام می‌دهد یا نه وجود ندارد.
شاید تحقیقاتی که به طور معمول برای بررسی ارتباطات بالقوه ذکر می‌شود، مربوط به سال ۲۰۰۵ باشد. هیئت پنیر بریتانیا که اکنون منحل شده است، مطالعه‌ای به نام «پنیر و خواب» انجام داد که از ۲۰۰ داوطلب خواست قبل از خواب ۱۹ گرم پنیر بخورند و خواب خود را ثبت کنند و اینکه چه خواب‌هایی دیده‌اند. چیزی که ممکن است در سال ۲۰۰۵ باعث تقویت این افسانه شده باشد، نتایج این مطالعه است.
هیچ یک از شرکت کنندگان کابوس ندیدند، اما نتایج نشان داد که انواع مختلف پنیر باعث خواب‌های متفاوتی می‌شوند («طبق گزارش هیئت پنیر بریتانیا، بیش از ۶۵ درصد از شرکت کنندگان که پنیر رد لستر خوردند، دوران مدرسه خود را مرور کردند، همه شرکت کنندگان زن که پنیر بری Brie خوردند خواب‌های آرامش بخش خوبی داشتند در حالی که شرکت کنندگان مرد خواب‌های رمزآلودی دیدند»).
با وجود اینکه این مطالعه هرگز در یک مجله علمی معتبر منتشر نشد، اما به طور گسترده در رسانه‌ها گزارش شد. و در حالی که یافته‌های آن با تئوری کابوس همخوانی ندارد، اما ممکن است به ترویج این ایده که بین پنیر و خواب دیدن ارتباطی وجود دارد کمک کرده باشد.
پنیر و خواب دیدن: آیا واقعاً ارتباطی وجود دارد؟
در حالی که بسیاری از افراد بر این باورند که خوردن پنیر قبل از خواب باعث دیدن کابوس می‌شود، اما شواهد علمی محکمی برای اثبات این موضوع وجود ندارد. با این حال، برخی دلایل وجود دارد که چرا پنیر ممکن است بر خواب شما تأثیر بگذارد.
داستان‌های دیگر:
داستان دیگری که به طور مرتب نقل می‌شود در سال ۱۹۶۴ در مجله پزشکی بریتانیا منتشر شد و در مورد بیماری است که هر شب کابوس‌های وحشتناکی می‌دید (از جمله کابوسی که در آن از یک قلاب گوشت آویزان بود). تحقیقات بیشتر نشان داد که او هر شب ۳۰ تا ۶۰ گرم پنیر به همراه شامش می‌خورد. او مصرف پنیر را قطع کرد و کابوس‌ها متوقف شدند. باز هم، این به هیچ وجه اثبات قطعی ارتباط بین پنیر و کابوس نیست.
تحقیقات کمی‌نوتر:
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵ روی رابطه بین رژیم غذایی و رویاها انجام شد. این مطالعه نشان داد که از افرادی که ارتباطی بین این دو قائل بودند، اکثرشان (۳۹ تا ۴۴ درصد) محصولات لبنی را عامل اصلی کابوس می‌دانستند. به طور خاص، محصولات لبنی با خواب‌های آزاردهنده یا عجیب مرتبط بودند. همه یافته‌ها مربوط به برداشت‌های خود شرکت‌کنندگان بود، اما محققان چندین نظریه در مورد چرایی این موضوع ارائه می‌دهند که در ادامه به برخی از آن‌ها می‌پردازیم.
آیا شواهدی برعکس وجود دارد؟
برخی تحقیقات از این ایده حمایت می‌کنند که محصولات لبنی ممکن است در واقع باعث خواب بهتر شوند. این بررسی در سال ۲۰۲۰ روی تحقیقات مختلف انجام‌شده، این مطالعات نشان می‌دهند که یک رژیم غذایی متعادل که شامل شیر و لبنیات باشد در بهبود کیفیت خواب مؤثر است.”
چرا پنیر ممکن است بر خواب شما تأثیر بگذارد؟
تریپتوفان:
یک نظریه در مورد اینکه چرا پنیر ممکن است باعث خواب‌های واضح شود این است که پنیر اغلب سرشار از اسید آمینه تریپتوفان است. “تریپتوفان پیش‌ماده سروتونین است که در سطوح بالاتر در بدن باعث ایجاد خواب‌های واضح می‌شود” این توضیحی است که ترزا شنورباخ، روانشناس و متخصص خواب ارائه می‌دهد.
با این حال، همین اسید آمینه همچنین می‌تواند پیش‌ماده انتقال‌دهنده عصبی ملاتونین (هورمونی مرتبط با خواب) باشد، به این معنی که در استدلال اینکه پنیر ممکن است خواب را بهبود بخشد نیز مرتبط است. ترزا اضافه می‌کند: “تریپتوفان موجود در پنیر با کمک به بدن برای تولید ملاتونین بیشتر می‌تواند به تنظیم بهتر ساعت داخلی شما و خواب راحت‌تر کمک کند.”
تیرامین:
یکی دیگر از توضیحات در مورد اینکه چرا پنیر ممکن است باعث کابوس شود این است که پنیر اغلب سرشار از اسید آمینه تیرامین است که باعث تولید نوراپی‌نفرین می‌شود. این هورمون با پاسخ جنگ یا گریز بدن مرتبط است و به عنوان یک محرک برای مغز عمل می‌کند و خواب شما را مختل می‌کند.
ترزا می‌گوید تیرامین برای تولید دوپامین استفاده می‌شود و طبق تحقیقات، سطوح بالاتر دوپامین می‌تواند بر فعالیت رویا تأثیر بگذارد. او توضیح می‌دهد: “دوپامین در تنظیم چرخه خواب و بیداری نقش دارد و می‌تواند بر توانایی مغز در پردازش اطلاعات حسی در طول خواب تأثیر بگذارد.”
گوارش به طور کلی:
یکی از توضیحات رایج این است که هضم پنیر دشوار است، به این معنی که بدن شما در حالی که سعی در پردازش پنیر دارد، کمی شما را بیدار نگه می‌دارد. “خواب ما در فازهای خواب REM برای مدت طولانی‌تری از حد معمول باقی می‌ماند و این امر از استراحت کامل در طول شب جلوگیری می‌کند و در نتیجه به طور بالقوه احتمال تجربه رویا را افزایش می‌دهد.” خواب REM بخشی از چرخه خواب است که در آن بیشتر رویاها اتفاق می‌افتد.
این واقعیت که پنیر اغلب در پایان وعده غذایی، یعنی نزدیک به زمان خوابیدن خورده می‌شود، ممکن است یکی از دلایلی باشد که اغلب به عنوان علت کابوس‌ها شناخته می‌شود. با این حال، این توضیح در مورد هر غذای دیرهضم، مانند گوشت، نیز صدق می‌کند.
خوردن غذا در اواخر af با افزایش دمای داخلی بدن مرتبط بوده است. صرف نظر از علت، بیشتر متخصصان خواب توصیه می‌کنند که چند ساعت قبل از خوابیدن خوردن را متوقف کنید تا به بدن خود فرصت دهید تا قبل از خواب همه چیز را به طور کامل هضم کند.
خوراکی‌های همراه پنیر
احتمالاً شما فقط به تنهایی یک تکه پنیر بزرگ نمی‌خورید. (البته اگر این کار را انجام می‌دهید، هیچ مشکلی نیست.) آنچه با پنیر می‌خورید نیز ممکن است بر خواب شما تأثیر بگذارد.
برای مثال، بسیاری از افراد نان‌های خشک را همراه پنیر انتخاب می‌کنند. این نان‌ها سرشار از کربوهیدرات هستند که در مقادیر زیاد باعث می‌شود بدن شما انسولین بیشتری برای متعادل کردن سطح قند خون ترشح کند. که این افزایش اضافی انسولین باعث افزایش جذب اکثر اسیدهای آمینه به سیستم شما می‌شود و در نتیجه احساس سستی و رخوت می‌کنید.
اگر پنیر چدار را به عنوان بخشی از یک شب پنیر و شراب میل می‌کنید، الکل نیز می‌تواند خواب را مختل کند. به دلیل اینکه الکل یک ماده افسرده‌کننده و آرام‌بخش است، ممکن است باعث شود سریع‌تر به خواب بروید، اما کلید داشتن خوابی آرام و باکیفیت نیست. ترزا می‌گوید: “[الکل] بر الگوهای خواب و به ویژه خواب REM – مرحله‌ای که در آن رویا می‌بینیم – تأثیر منفی می‌گذارد.”
عدم تحمل لاکتوز
برخی بر این باورند که خواب آشفته ممکن است ناشی از عدم تحمل لاکتوز باشد و علائم فیزیکی ناشی از آن الگوهای خواب را مختل کند. این موضوع در مطالعه‌ای تحت عنوان “فرضیه ناراحتی ناشی از غذا” بررسی شده است. تور نیلسن، نویسنده این مطالعه گفت: «کاملاً ممکن است [گزارش‌هایی مبنی بر اینکه پنیر باعث ایجاد خواب‌های آزاردهنده می‌شود] به دلیل عدم تحمل لاکتوز در افراد باشد.» «این احتمالاً یک تأثیر غیرمستقیم است به این دلیل که لاکتوز علائمی مانند گاز، نفخ و اسهال ایجاد می‌کند و بر رویاها تأثیر می‌گذارد، زیرا رویاها از منابع جسمی مانند این‌ها تغذیه می‌کنند. و اگر شما به انواع خاصی از عدم تحمل‌ها مبتلا باشید، باز هم ممکن است گاهی اوقات این غذاها را بخورید.»
خواب آشفته همچنین می‌تواند به معنای بیدار شدن بیشتر در طول شب باشد که ممکن است باعث شود خواب‌هایتان را بیشتر به یاد بیاورید. در نتیجه، این تصور را ایجاد کند که آن خواب‌ها واضح‌تر بوده‌اند.
کمای غذایی
احتمالاً با آن احساس سستی و خواب‌آلودگی بعد از یک وعده غذایی سنگین آشنا هستید. اگر پنیر زیادی خورده‌اید و خودتان را وارد «کمای غذایی» کرده‌اید، این موضوع نیز خواب شما را مختل می‌کند. حتی اگر بعد از پرخوری پنیر به راحتی به خواب بروید، بعید است خوابی باکیفیت و تجدیدکننده داشته باشید.
«[کمای غذایی] در واقع می‌تواند برای سلامتی ما مضر باشد؛ بر هضم غذا تأثیر می‌گذارد، فشار خون را پایین می‌آورد، مشکلاتی مانند سوزش سردل و سوء هاضمه ایجاد می‌کند و حتی منجر به بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) می‌شود.»
قدرت تلقین
آخرین احتمال مهم این است که این واقعیت که مردم آنقدر از این ایده که پنیر باعث خواب‌های واضح می‌شود آگاه هستند، باعث شده است که تقریباً آن را به وجود آوریم. افراد ممکن است بعد از خوردن پنیر بیشتر روی خواب‌هایشان تمرکز کنند و با احتمال بیشتری نتیجه‌گیری کنند، در حالی که در واقع خود خواب‌ها کاملاً استاندارد هستند.
نتیجه‌گیری
در حالی که بسیاری از افسانه‌ها در مورد غذا و خواب وجود دارد، به نظر می‌رسد که علم هنوز ارتباط مستقیمی بین پنیر و کابوس‌ها پیدا نکرده است. با این حال، به خاطر داشته باشید که بدن هر فردی با دیگری متفاوت است و آنچه بر خواب یک نفر تأثیر می‌گذارد ممکن است بر دیگری تأثیر نگذارد. اگر متوجه شدید که بعد از خوردن پنیر قبل از خواب دچار مشکل در خواب می‌شوید، بهتر است مصرف آن را در شب خودداری کنید و ببینید که آیا تفاوتی ایجاد می‌کند یا خیر.
برای داشتن خواب باکیفیت، رعایت بهداشت خواب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این شامل داشتن یک برنامه خواب منظم، ایجاد یک محیط آرامش بخش برای خواب، و اجتناب از محرک‌ها مانند کافئین و الکل قبل از خواب می‌شود.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.