دستگاه فشار مداوم هوای مثبت (CPAP) متداول ترین دستگاه برای درمان اختلالات وقفه تنفسی یا آپنه خواب است.
آپنه انسدادی خواب (OSA) باعث ایجاد وقفه یا مکث تنفسی در حین خواب می شود، اغلب به این دلیل که حلق یا مجاری هوایی شما برای مدت کوتاهی روی هم قرار میگیرد و مسدود می شود.
دستگاه CPAP در هنگام خواب جریان ثابت اکسیژن را به داخل بینی و دهان شما منتقل می کند. و باعث می شود راه های هوایی باز نگه داشته شود و به شما کمک می کند تا تنفس طبیعی داشته باشید.
بیایید نگاهی دقیق تر به نحوه کار این دستگاه، جوانب مثبت و منفی استفاده از آن و سایر گزینه های آپنه خواب بیندازیم.
تنها به کمک تست خواب است که می توان به نوع و میزان آپنه حین خواب و تاثیر آن بر اکسیژن خون و کیفیت خواب پی برد.
دستگاه CPAP چگونه کار می کند؟
کمپرسور (موتور) دستگاه CPAP جریان مداوم هوای تحت فشار را ایجاد می کند که از طریق فیلتر هوا به درون یک لوله انعطاف پذیر می رود. این لوله هوای تصفیه شده را به ماسکی منتقل می کند که در اطراف بینی یا دهان شما قرار می گیرد.
هنگام خواب، جریان هوای دستگاه CPAP به به محل مسدود شده در راه های هوایی فشار می آورد و مجاری تنفسی را باز می کند تا ریه ها اکسیژن بیشتری دریافت کنند.
زمانی که دستگاه CPAP انسداد را برطرف کرد. در نتیجه، شما مرتباً بیدار نمی شوید تا به نفس کشیدن طبیعی ادامه دهید.
آیا انواع مختلفی از دستگاه های CPAP وجود دارد؟
دستگاه های CPAP همه اجزای اساسی یکسانی دارند:
- موتور مستقر در یک واحد پایه
- ماسک بالشتی
- لوله ای که موتور را به ماسک متصل می کند
- یک قاب سرپوش
- قطعات که به عنوان مفاصل عمل می کنند
- تسمه های قابل تنظیم که به شما امکان می دهد متناسب بودن دستگاه را روی صورت خود تنظیم کنید
انواع مختلف ماسک
ماسک ها می توانند در دستگاه های مختلف CPAP متفاوت باشند. نوع پوشیدن شما تا حدودی به عادات تنفسی، راحتی پوشیدن ماسک و نوع اختلال آپنه خواب بستگی دارد.
انواع مختلف ماسک های CPAP شامل موارد زیر است:
- ماسک بالش بینی. این نوع ماسک یک بالشتک کوچک دارد که روی سوراخ بینی شما قرار دارد. همچنین ممکن است دارای شاخک هایی باشد که در سوراخ های بینی شما قرار می گیرند. این ماسک به شما امکان می دهد عینک خود را به راحتی استفاده کنید. اگر ریش دارید ممکن است از جا افتادن ماسک بزرگتر جلوگیری کند، که این نوع ماسک کمک کننده است.
- ماسک بینی. این نوع یک ماسک بالشتی است که تمام ناحیه بینی شما را پوشش می دهد. اگر در خواب زیاد حرکت می کنید، ممکن است گزینه بهتری باشد.
- ماسک کامل این نوع ماسک شکل مثلثی دارد و دهان و بینی شما را می پوشاند. اگر هنگام خواب از دهان نفس می کشید این نوع ماسک معمولا مناسب تر است.
چه تفاوتی بین دستگاه های CPAP ، APAP و BiPAP وجود دارد؟
انواع دیگر دستگاه های تنفسی شامل دستگاه های APAP و BiPAP هستند. تفاوت آن ها شامل موارد زیر است:
- دستگاه CPAP این دستگاه برای تولید میزان فشار ها در یک سطح فشار هوای ثابت برنامه ریزی شده است. برای تغییر فشار هوا، باید تنظیمات دستگاه را بازنشانی کنید. این فشار هوا بر اساس نتایج تست خواب فرد و موارد دیگر تنظیم می شود.
- دستگاه APAP (فشار جریان خودکار مثبت هوا). این دستگاه، نوع تنفس شما را در طول شب بررسی می کند. فشار هوا را به طور خودکار تنظیم می کند تا تغییرات موقعیت خواب یا داروهایی را که ممکن است تنفس شما را تغییر دهند جبران کند.
- BiPAP (فشار جریان مثبت هوا در دو سطح). این دستگاه دارای دو تنظیم فشار است، یک فشار برای دم و یک فشار کمتر برای بازدم. این برای افرادی استفاده می شود که نمی توانند دستگاه های های CPAP را تحمل کنند یا با وجود CPAP سطح دی اکسید کربن آنها در خون بالا باشد. دستگاه های BiPAP همچنین می توانند برای بیماران مبتلا به آپنه خواب مرکزی مناسب تر باشند.
مزایا و معایب استفاده از دستگاه CPAP چیست؟
همانند بسیاری از انواع روش های درمانی، مزایا و معایبی نیز در رابطه با استفاده از دستگاه CPAP وجود دارد. در اینجا چند مورد از موارد مثبت و منفی شناخته شده را بررسی می کنیم.
فواید
مزایای استفاده از دستگاه CPAP کاملاً مشخص است. این دستگاه ها هنگام خواب اکسیژن لازم را به مغز و بدن می رسانند. با این کار، آنها از وقفه های کوتاه تنفسی که مشخصه آپنه خواب است، جلوگیری می کنند.
مزایا این دستگاه با استفاده طولانی مدت افزایش می یابد.
مزایای استفاده از دستگاه CPAP
- توانایی شما را برای خواب بدون بیدار شدن بهبود می بخشد
- خطر ابتلا به حمله قلبی، سکته مغزی یا سایر حوادث قلبی عروقی را کاهش می دهد
- به کاهش فشار خون کمک می کند
- خواب آلودگی در روز را کاهش می دهد
- ممکن است سطح گلوکز و کلسترول خون را کاهش دهد
مشکلات
اگرچه دستگاه CPAP می تواند از قطع شدن تنفس هنگام خواب جلوگیری کند، اما اشکالاتی نیز در این دستگاه وجود دارد. برخی از افراد به دلیل عوارض جانبی، استفاده از دستگاه های CPAP را متوقف می کنند.
موارد منفی استفاده از دستگاه CPAP
- ناراحتی و دشواری در به خواب رفتن، به ویژه در ابتدای استفاد از دستگاه
- احساس کلاستروفوبیا یا اضطراب
- گرفتگی بینی
- خشکی دهان
- خون دماغ شدن
- تحریک پوست
- احساس نفخ با هوا
در ایران تعداد معدودی از بیمه ها این دستگاه را تحت پوشش قرار می دهند.در صورتی که تست خواب داده باشید و مشخص شود که آپنه خواب دارید ، ممکن است بیمه درصدی از هزینه دستگاه CPAP شما را پرداخت کند، به شرطی که پزشکی که آن را تجویز می کند یک متخصص اختلالات خواب یا متخصص مرتبط باشد.
بدون پوشش بیمه، بسته به خرید دستگاه CPAP ، APAP یا BiPAP ، هزینه دستگاه های تنفسی ممکن است بین 300 تا 3000 دلار است.
گزینه های دیگر برای آپنه خواب
دستگاه های CPAP به دلایلی که گفته شد ممکن است برای هر فرد مبتلا به آپنه خواب مناسب نباشد.
اگر متوجه شدید که دستگاه CPAP برای شما مناسب نیست، با ارائه متخصص اختلالات خواب خود صحبت کنید که آیا یکی از این گزینه های درمانی ممکن است یک گزینه مناسب باشد:
- تغییر وضعیت خواب. برخی از افراد تنها هنگامی که به پشت می خوابند دچار آپنه خواب می شوند. برخی از محصولات با جلوگیری از غلت زدن به شما کمک می کنند تا به پهلو بخوابید.
- لوازم دهان و دندان. دستگاه هایی مانند محافظ دهان یا نگهدارنده ارتودنسی با تغییر زاویه فک پایین می توانند به باز نگه داشتن راه های هوایی کمک کنند.
- تحریک عصب هیپوگلاس. این دستگاه کاشته شده با جراحی محرک های الکتریکی دقیقی را به اعصاب مجاری تنفسی شما می رساند. این به بهبود تن عضلانی مجاری تنفسی کمک می کند که به نوبه خود به باز ماندن مجاری هوایی کمک می کند.
- تحریک عصبی. اگر انواع خاصی از آپنه خواب مرکزی دارید،تحریک مغز می تواند کمک کننده باشد. این به شما کمک می کند تا هنگام خواب نفس بکشید.
- درمان های تغذیه ای و ورزشی. چاقی یک عامل خطر برای برخی از انواع آپنه خواب است. تغییر رژیم غذایی و ورزش بیشتر ممکن است به کاهش وزن و کاهش شدت علائم کمک کند.
- عمل جراحی. بعضی از کودکان به دلیل بزرگ بودن لوزه ها یا آدنوئیدهایشان دچار آپنه هستند. جراحی برای از بین بردن آنها اغلب می تواند آپنه را برطرف کند. در بزرگسالان، جراحی همیشه به همان اندازه موثر نیست زیرا تشخیص دقیق محل انسداد که باعث بروز آپنه در خواب می شود، دشوار است.
اگر فکر می کنید دچار آپنه یا وقفه تنفسی حین خواب هستید ما می توانیم به شما در تمام مراحل ارزیابی تشخیص تا درمان کمک کنیم. برای اطلاعات بیشتر می توانید با ما در تماس باشید.
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.