علائم خودشیفتگی اغلب در مراحل ابتدایی یک رابطه با فرد خودشیفته به سختی قابل تشخیص است، اما با گذشت زمان، این نشانهها را میتوان واضحتر دید. این مقاله به شما کمک میکند تشخیص دهید که آیا شریک زندگیتان هر یک از نشانههای خودشیفتگی را نشان میدهد یا خیر.
خودشیفتگی چیست؟
کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-V) خودشیفتگی را به عنوان یک الگوی فراگیر از بزرگ نمایی، نیاز دائمی به تحسین و فقدان همدلی تعریف می کند.
حداقل پنج مورد از این معیارها باید وجود داشته باشد:
- احساس خود بزرگ بینی
- مشغولیت با خیالات موفقیت، زیبایی یا عشق ایده آل نامحدود
- اعتقاد به اینکه او خاص و منحصر به فرد است و فقط می تواند توسط افراد یا موسسات خاص یا با موقعیت بالا ارتباط داشته باشد
- نیاز به تحسین بیش از حد
- رفتار استثمارگرانه
- فقدان همدلی
- حسادت به دیگران یا اعتقاد به اینکه دیگران نسبت به او حسادت می کنند
- نمایش رفتارها یا نگرش های متکبرانه
- نشانه هایی که شما در رابطه با فرد خودشیفته هستید
بیایید نگاهی به برخی رفتارهایی بیندازیم که ممکن است فرد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) نشان دهد. در حالی که بسیاری از رفتارهای زیر می تواند نشان دهنده اختلال شخصیت خودشیفته باشد، تنها یک متخصص سلامت روان می تواند تشخیص دقیقی ارائه دهد.
علائم رابطه با فرد خودشیفته
شما احساس برقراری ارتباط را ندارید
شریک زندگی شما زمانی که راحت باشد با شما صحبت می کند. با این حال، آنها هرگز واقعاً نپرسیده اند که برنامه های شما برای آینده چیست یا چگونه می توانید برای ساختن زندگی مورد نظر خود با یکدیگر همکاری کنید.
آنها دائماً درباره خود و دستاوردهایشان لاف می زنند و به ندرت علاقه نشان می دهند یا در مورد هر چیزی که در زندگی شما می گذرد سؤال می پرسند. شادی آنها از منابع بیرونی مانند اعتبار در محل کار و پول ناشی می شود. تعجب می کنید که آیا آنها حتی قادر به احساس عشق یا ارتباط عاطفی هستند.
شما احساس می کنید بازیچه شده اید
شریک زندگی شما در طول رابطه تهدیدهای ظریفی خواهد کرد. آنها ممکن است مستقیم نگویند، اما شما این حس را خواهید داشت که اگر کاری برای آنها انجام ندهید یا تسلیم خواسته آنها نشوید، اتفاقات بدی رخ می دهد. گاهی اوقات، راحتتر است که با آنچه آنها میخواهند کنار بیایید، حتی اگر واقعاً با آن موافق نباشید. این راهی برای کنترل و بازی دادن طرف مقابل برای رسیدن به آنچه می خواهند است.
اغلب، افراد در این نوع رابطه فراموش می کنند که زندگی قبل از شروع بازیچه شدن چگونه بوده است.
شما به اندازه کافی احساس خوبی ندارید
شما احساس بی کفایتی دارید که با آنچه در زندگی خود انجام داده اید مطابقت ندارد. شریک زندگی شما تمایل دارد شما را ناامید کند یا در مورد کارهایی که انجام می دهید نظرات منفی بدهد. شما ارتباط خود را با کارهایی که قبلاً از انجام آنها لذت می بردید از دست داده اید زیرا دیگر برای آنها وقت ندارید.
شاید همیشه خسته باشید و صبح ها سخت از رختخواب بیرون بیایید. شما شروع به پنهان کردن چیزها از خانواده یا دوستان کرده اید یا از آنچه در زندگی شما می گذرد احساس شرمندگی می کنید. برای پوشاندن کارهایی که شریک زندگیتان انجام می دهد یا نمی کند، دروغ می گویید.
دستکاری واقعیت و پدیده چراغ گاز
وقتی کسی دائماً چیزهایی را که شما میدانید درست است انکار میکند، شما را نابود میکند. این اغلب در روابط آزاردهنده یا کنترلکننده دیده میشود و یک تاکتیک رایج در بین خودشیفتهها است.
برای مثال، همسرتان ممکن است در مورد چیزی که مطمئنید اتفاق افتاده، نظری مانند «نه تو درست یادت نمیاد…» بدهد. آنها شما را به این فکر میاندازند که بعضی چیزها هرگز اتفاق نیفتاده اند یا به خاطر کاری که شما در ابتدا انجام داده اید یا گفته اید کاری را انجام داده اند.
شریک زندگی شما ممکن است در مورد رفتار شما دروغ بگوید و سعی کند واقعیت را به گونه ای تغییر دهد که با روایت او از رویدادها مطابقت داشته باشد تا آنچه واقعاً اتفاق افتاده است.
ممکن است شروع به شک کردن کنید و احساس کنید که دارید دیوانه می شوید.
اگر آنها این کار را در حضور اعضای خانواده و دوستان انجام دهند، آن افراد ممکن است فکر کنند مشکل از شما است. درک آنچه پشت درهای بسته اتفاق می افتد برای دیگران دشوار است زیرا شریک زندگی شما در ظاهر بسیار جذاب به نظر می رسد.
شما از گفتگو اجتناب می کنید
ممکن است به نظر برسد که هر مکالمهای با شریک زندگیتان به مشاجره ختم میشود، مهم نیست که چقدر سعی میکنید آرام بمانید و از حرفها یا کارهای او ناراحت نشوید. فرد خودشیفته مدام سعی می کند شما را تحت فشار قرار دهد تا شما را وادار به واکنش کند. کنترل احساسات دیگران به آنها احساس رضایت می دهد.
اغلب، اجتناب از مکالمه به طور کامل، آسان تر از پرداختن به بازی های ذهنی مداوم است.
شما برای همه چیز احساس مسئولیت می کنید
خودشیفته ها فکر می کنند که همیشه مقصر دیگران هستند. یک فرد خودشیفته عذرخواهی نخواهد کرد. خودشیفته ها افراد دیگر را در موقعیتی برابر با آنها نمیبینند، بنابراین منطقی است که چرا عذرخواهی برای آنها غیرممکن است.
به احتمال زیاد پارتنر خودشیفته شما هرگز مسئولیت اعمال خود را بر عهده نمی گیرد و همیشه شما را سرزنش می کند. اگر مشکلی پیش بیاید، تقصیر شماست، حتی اگر آنها مقصر باشند.
اتفاق بدی که در زندگی آنها می افتد به نوعی به خاطر شماست، که باعث می شود احساس کنید هیچ کاری را نمی توانید درست انجام دهید.
در رابطه با فرد خودشیفته، مدام منتظر اتفاق بدی هستید
به طور معمول، به این صورت است: همه چیز خوب به نظر می رسد، اما بعد یک اتفاق جزئی می افتد و آنها عصبانی می شوند. حتی یک چیز کوچک مانند اینکه فردی در محل کار برای یک موفقیت شناخته شود در حالی که شریک زندگی شما احساس می کند نادیده گرفته شده است، می تواند باعث ایجاد تنش در یک فرد خودشیفته شود. این به عنوان خشم خودشیفته شناخته می شود.
احتمالاً احساس میکنید که خود را گم کردهاید، زیرا اکنون همه تصمیمهای شما بر اساس آن چیزی است که شریک خودشیفتهتان را راضی نگه میدارد.
جذابیت برای آنها خیلی مهم است
در ظاهر، شریک زندگی شما جذاب، با اعتماد به نفس و موفق است. با این حال، آنها فقط به این دلیل جذاب به نظر می رسند که در پنهان کردن چهره واقعی خود در انظار عمومی بسیار ماهر هستند. آنها همه چیزهای درست را می گویند، و مردم آنها را دوست دارند، اما وقتی که با شریک زندگی خود تنها هستید، همه چیز تغییر می کند. ورق برمیگردد و ناگهان با فردی کاملاً متفاوت از آنچه که دیگران در بیرون می بینند روبرو می شوید.
مدام احساس می کنید مورد انتقاد قرار گرفته اید
شریک زندگی شما به شدت از ظاهر شما انتقاد می کند. آنها ممکن است در مورد وزن، لباس یا مدل موهای شما نظر بدهند. آنها شما را مسخره می کنند یا شما را پایین می آورند. این ممکن است پشت سر و/یا مستقیم اتفاق بیفتد.
آنها دیگران را مسخره می کنند، به ویژه افرادی که آنها را کوچکتر از خود می دانند (یعنی افرادی که آنها را کمتر جذاب یا ثروتمند می دانند). به طور کلی، آنها به شدت از همه انتقاد می کنند.
نیازهای شما نادیده گرفته می شود
شریک زندگی شما فقط به نیازهای خودش فکر میکند و به این فکر میکند که همه چیز بر او تأثیر میگذارد، نه شما یا هر کس دیگری – از جمله بچهها اگر خانواده دارید. آنها فقط کارهایی را انجام می دهند که به نفع خودشان باشد، نه شما یا رابطه شما با هم.
به شما خیانت شده است
یک خودشیفته غالباً در لاس زدن استاد است و ممکن است به شما خیانت کند. آنها بسیار جذاب هستند و می دانند چگونه مردم را دور خود جمع کنند. ممکن است متوجه شوید که دائماً در حال این سوال هستید که آیا شریک زندگی شما وفادار است یا خیر. آنها ممکن است چندین بار خیانت کرده باشند، بنابراین هیچ چیز آنها را از انجام دوباره آن باز نمی دارد.
احساس می کنید شما را دوست ندارد
وقتی برای اولین بار در کنار او بودید، احساس کردید که شگفت انگیزترین فرد دنیا هستید. با این حال، با گذشت زمان و بروز مشکلات، شریک زندگی شما شروع به بی ارزش کردن و نادیده گرفتن شما کرد.
احتمالاً در ابتدا عشق زیادی دریافت میکردید تا شما را به دام بیندازند، اما زمانی که ازدواج کردید، آن رفتارهای عاشقانه از بین رفتند.
بازی خاموش
شریک زندگی شما از رفتار بی صدا به عنوان یک بازی قدرت برای کنترل شما استفاده می کند. آنها محبت را دریغ میکنند و وجود شما را نادیده میگیرند تا زمانی که دوباره احساس خوبی داشته باشند، که معمولاً فقط زمانی است که به نحوی برایشان مفید باشد (مثل به دست آوردن آنچه میخواهند).
ممکن است فکر کنید که این رفتار برای افرادی که متاهل هستند طبیعی یا حتی “مورد انتظار” است. با این حال، حقیقت این است که رفتار خاموش بخشی از یک رابطه سالم، محبت آمیز و محترمانه نیست.
شما از نظر مالی گیر کرده اید
اگر یک چیز وجود دارد که خودشیفتهها میدانند چگونه آن را به خوبی انجام دهند، این است که از نظر مالی از همسرشان سوءاستفاده کنند. ممکن است در حالی که شریک زندگیتان نمیتواند شغلی را حفظ کند، شما برای همه چیز پول میدهید، یا ممکن است شغل او درآمد زیادی به همراه داشته باشد، اما آنها به شما اجازه نمیدهند هیچ کدام از آنها را ببینید.
اگر اینطور است، به احتمال زیاد شریک زندگی شما آخرین ریال را برای خودش خرج کرده است و قصد ندارد اکنون یا در آینده با شما در میان بگذارد.
شما نمی توانید به شریک زندگی خود اعتماد کنید
وقتی آنها قول می دهند، هرگز نمی دانید که آیا قرار است به آنها عمل کنند یا خیر. خودشیفتهها در وعده دادن و سپس شکستن آنها در مواقعی که راحت باشد بدنام هستند. شما احساس نمی کنید که شریکی دارید که می توانید به او اعتماد کنید، و می بینید که باید همه کارها را خودتان انجام دهید.
از آنها خواستهاید، اما آنها تغییر نخواهند کرد
خودشیفته ها مایل به تغییر نیستند. زیرا این بدان معناست که اعتراف می کنند چیزی از جانب آنها اشتباه است. و خودشیفته ها هرگز چنین چیزهایی را قبول نمی کنند. از سوی دیگر، برخی با افتخار اعتراف میکنند که خودشیفته هستند، اما ادعا میکنند که مشکل افراد دیگر هستند.
اگر شریک زندگی شما مایل به تغییر رفتار خود نیست، ممکن است با یک خودشیفته رابطه داشته باشید.
اگر در یک رابطه با فرد خودشیفته هستید چه کاری باید انجام دهید
داشتن رابطه با یک خودشیفته می تواند اثرات قابل توجه و طولانی مدتی بر سلامت روان شما داشته باشد. اگر شریک زندگی شما از نظر عاطفی آزاردهنده است و تمایلی به تغییر رفتار خود ندارد، وقت آن است که در رابطه خود تجدید نظر کنید. و اگر تصمیم به ترک او گرفتید، از قبل یک سیستم پشتیبانی ایجاد کنید—افرادی که به اندازه کافی به آنها اعتماد دارید. مثلاً ممکن است دوستان، خانواده یا درمانگر شما باشند.
اگر به رابطه خود با فرد خودشیفته ادامه می دهید:
- به دنبال درمان یا حمایت از متخصص سلامت روان باشید
- مرزها را حفظ کنید
- مکالمات، رویدادها، و غیره را برای جلوگیری از دستکاری واقعیت توسط آنها، ثبت کنید
- سعی کنید آرام و قاطع باشید
- هرچه می توانید در مورد خودشیفتگی بیاموزید تا بتوانید تاکتیک ها و بازی آنها را تشخیص دهید
حرف آخر
هر کسی این پتانسیل را دارد که گهگاهی خود محور باشد. با این حال، فرد خودشیفته به نظر میرسد قادر به عمل به روش دیگری نیست. هرچه می توانید درباره خودشیفتگی بیاموزید تا بتوانید تشخیص دهید که چه اتفاقی در حال رخ دادن است. با توجه به عواقبی که برخورد با یک خودشیفته می تواند برای عزت نفس شما داشته باشد، مراقبت از خود ضروری است. درمان را برای محافظت از سلامت روان خود در نظر بگیرید.
اگر ناراحتی عاطفی، اضطراب، افسردگی یا علائم دیگری را در نتیجه رابطه با فرد خودشیفته تجربه می کنید، برای دریافت کمک با یک متخصص ارتباط برقرار کنید. ممکن است بخواهید از صحبت با متخصص سلامت روان مرکز سلامت مغز دانا شروع کنید. از کمک گرفتن دریغ نکنید و بدانید سلامت روان شما مهم ترین چیز است. برای کسب اطلاعات بیشتر از خدمات ما، سایت انستیتو سلامت مغز دانا را ببینید یا با کارشناسان تماس بگیرید.
درباره نویسنده
موژان پارسا پژوهشگر ارشد توانبخشی شناختی دانشگاه شهید بهشتی و همکار قطب عصب روانشناسی شناختی کشور است. جریان اصلی تحقیقات وی اختلالات عصب تحولی و به طور خاص متمرکز بر اوتیسم می باشد.