در قسمت های اول و دوم این مقاله به غذا ها ی مضر برای مغز اشاره کردیم. از جمله ایم مواد نوشیدنی های قندی، کربوهیدرات ها، غذا ها ی فرآوری شده و اسپارتام صحبت کردیم. در این قسمت با دو ماده مضر برای مغز شامل الکل و ماهی با جیوه بالا آشنا خواهیم شد.
6. الکل
مصرف بیش از حد می تواند اثرات جدی بر مغز داشته باشد. مصرف مزمن الکل منجر به کاهش حجم مغز، تغییرات متابولیک و اختلال در انتقال دهنده های عصبی می شود. که مواد شیمیایی هستند که مغز برای برقراری ارتباط از آنها استفاده می کند. 43 ).
افراد مبتلا به الکلیسم اغلب کمبود ویتامین B1 دارند. این می تواند منجر به یک اختلال مغزی به نام انسفالوپاتی Wernicke شود که به نوبه خود می تواند به سندرم کورساکوف تبدیل شود. 44 ).
این سندرم با آسیب شدید به مغز، از جمله از دست دادن حافظه، اختلال در بینایی، گیجی و بی ثباتی مشخص می شود. 44 ).
مصرف زیاد الکل نیز می تواند در افراد غیر الکلی اثرات منفی داشته باشد.
اپیزودهای یکبار مصرف شدید الکل به عنوان “نوشیدن بیش از حد الکل” شناخته می شود. این دوره‌های حاد می‌توانند باعث شوند که مغز نشانه‌های احساسی را متفاوت از حالت عادی تفسیر کند. به عنوان مثال، افراد نسبت به چهره های غمگین حساسیت کمتری دارند. و نسبت به چهره های عصبانی حساسیت بیشتری دارند ( 45 ).
تصور می شود که این تغییرات در تشخیص احساسات ممکن است علت پرخاشگری مرتبط با الکل باشد ( 45 ).
آیا الکل بر مردان و زنان تأثیر متفاوتی دارد؟
به طور متوسط، زنان علائم مسمومیت را زودتر و با دوزهای کمتر الکل نسبت به مردان نشان می دهند. این را بیشتر می توان به دو عامل نسبت داد. اول اینکه زنان نسبت به مردان وزن کمتری دارند و آنهایی که وزن بدن کمتری دارند اغلب سریعتر مست می شوند. بیشتر زنان نیز نسبت به مردان میزان آب کمتری در بدن خود دارند. الکل از طریق آب در بدن گردش می کند، بنابراین زنان پس از مصرف همان مقدار الکل، بیشتر احتمال دارد که غلظت الکل خونشان بیشتر از مردان باشد.
مصرف الکل حین بارداری
علاوه بر این، مصرف الکل در دوران بارداری می تواند اثرات مخربی بر روی جنین داشته باشد. با توجه به اینکه مغز آن هنوز در حال رشد است. اثرات سمی الکل می تواند منجر به اختلالات رشدی مانند سندرم جنین الکل شود ( 46 , 47 ).
تأثیر سوء مصرف الکل در نوجوانان نیز می تواند به ویژه آسیب زا باشد. زیرا مغز هنوز در حال رشد است. نوجوانانی که الکل می نوشند، در مقایسه با آنهایی که مصرف نمی کنند، در ساختار، عملکرد و رفتار مغز ناهنجاری هایی دارند ( 48 ).
به ویژه نوشیدنی های الکلی مخلوط با نوشیدنی های انرژی زا نگران کننده است. آنها منجر به افزایش میزان مصرف زیاد الکل، اختلال در رانندگی، رفتار پرخطر و افزایش خطر وابستگی به الکل می شوند ( 49 ).
برهم زدن الگوی خواب
یک اثر اضافی الکل، بر هم زدن الگوهای خواب است. نوشیدن مقدار زیادی الکل قبل از خواب با کیفیت پایین خواب مرتبط است. که می تواند منجر به محرومیت مزمن از خواب شود. 50 ).
به طور کلی، شما باید از مصرف بیش از حد الکل خودداری کنید. به خصوص اگر یک نوجوان یا جوان هستید باید به طور کامل از مصرف زیاد الکل خودداری کنید.
اگر باردار هستید، بهترین کار این است که به طور کامل از نوشیدن الکل خودداری کنید.
خلاصه
مصرف بیش از حد می تواند منجر به از دست دادن حافظه، تغییرات رفتاری و اختلال در خواب شود. به ویژه گروه های پرخطر شامل نوجوانان، بزرگسالان جوان و زنان باردار هستند.
7. ماهی با جیوه بالا
جیوه یک آلاینده فلز سنگین و سم عصبی است که می تواند برای مدت طولانی در بافت های حیوانی ذخیره شود. 54 ، 55 ).
ماهی های شکارچی با عمر طولانی به ویژه در برابر تجمع جیوه حساس هستند. و می توانند مقادیری بیش از 1 میلیون برابر غلظت آب اطراف خود حمل کنند. 54 ).
به همین دلیل، منبع غذایی اولیه جیوه در انسان، غذا ها ی دریایی است. پس از مصرف جیوه، جیوه در سراسر بدن پخش می شود. و در مغز، کبد و کلیه ها متمرکز می شود. در زنان باردار، در جفت و جنین نیز متمرکز می شود ( 56 ).
اثرات سمیت جیوه شامل اختلال در سیستم عصبی مرکزی و انتقال دهنده های عصبی و تحریک سموم عصبی و در نتیجه آسیب به مغز است 56.
برای جنین های در حال رشد و کودکان خردسال، جیوه می تواند رشد مغز را مختل کند. و باعث تخریب اجزای سلولی شود. این می تواند منجر به فلج مغزی و سایر تأخیرها و نقص های رشدی شود ( 56 ).
همه ی ماهی ها نه!
با این حال، بیشتر ماهی ها منبع قابل توجهی از جیوه نیستند. در واقع ماهی یک پروتئین با کیفیت بالا است. و حاوی بسیاری از مواد مغذی مهم مانند امگا 3، ویتامین B12، روی، آهن و منیزیم است. بنابراین، مهم است که ماهی را به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم بگنجانید.
به طور کلی، توصیه می شود که بزرگسالان دو تا سه وعده ماهی در هفته مصرف کنند. با این حال، اگر کوسه یا اره‌ماهی می‌خورید، فقط یک وعده مصرف کنید. و سپس هیچ ماهی دیگری را در آن هفته مصرف نکنید ( 57 ).
زنان باردار و کودکان باید از ماهی های پر جیوه، از جمله کوسه، اره ماهی، ماهی تن، نارنجی رافی، شاه خال مخالی و کاشی ماهی پرهیز کنند. یا آن را محدود کنند. با این حال، مصرف دو تا سه وعده دیگر ماهی‌های کم جیوه در هفته همچنان بی‌خطر است ( 57 ، 58 ).
بسته به نوع ماهی در منطقه شما، توصیه ها ممکن است از کشوری به کشور دیگر متفاوت باشد. بنابراین همیشه بهتر است برای توصیه های مناسب با آژانس ایمنی مواد غذایی محلی خود مشورت کنید.
همچنین، اگر خودتان ماهی می گیرید، بهتر است با مقامات محلی در مورد میزان جیوه در آبی که از آن ماهیگیری می کنید، بررسی کنید.
خلاصه
جیوه یک عنصر عصبی است که می تواند به ویژه برای جنین در حال رشد و کودکان خردسال مضر باشد. منبع اصلی در رژیم غذایی ماهی های شکارچی بزرگ مانند کوسه و اره ماهی است. بهتر است مصرف ماهی‌های دارای جیوه بالا را محدود کنید.
نتیجه گیری کلی
رژیم غذایی شما قطعا تاثیر زیادی بر سلامت مغز شما دارد.
الگوهای رژیم غذایی التهابی که سرشار از قند، کربوهیدرات های تصفیه شده، چربی های ناسالم و غذا ها ی فرآوری شده هستند می توانند به اختلال در حافظه و یادگیری منجر شوند. و همچنین خطر ابتلا به بیماری هایی مانند آلزایمر و زوال عقل را افزایش دهند.
چندین ماده دیگر در غذا برای مغز شما نیز خطرناک است. الکل زمانی که به مقدار زیاد مصرف شود می تواند آسیب زیادی به مغز وارد کند. در حالی که جیوه موجود در غذا ها ی دریایی می تواند مسمومیت عصبی را به دنبال داشته باشد. و به طور دائم به مغز در حال رشد آسیب برساند.
با این حال، این بدان معنا نیست که شما باید از تمام این غذا ها به طور کامل اجتناب کنید. در واقع، برخی از غذا ها مانند ماهی نیز فواید سلامتی دارند.
یکی از بهترین کارهایی که می توانید برای مغز خود انجام دهید، پیروی از یک رژیم غذایی غنی از غذا ها ی سالم و تازه است.
شما همچنین می توانید مقاله موجود در سایت انیستیتو سلامت مغز دانا در خصوص مواد غذایی که واقعا برای مغز شما مفید هستند، را مطالعه کنید.
دانشجوی دکتری پژوهشی ارگونومی شناختی، عاشق یادگیری، عاشق خواب و مباحث مرتبط با آن و عاشق دانستن درباره عملکردهای شناختی انسان… خوشحالم که در این بستر، فرصت اشتراک اطلاعات با شما عزیزان را دارم.