علائم و نشانه های بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر یک وضعیت پیشرونده است. به این معنی که علائم به تدریج در طی سالیان متمادی ایجاد می‌شوند و در نهایت شدیدتر می‌شوند. بر چندین عملکرد مغز تأثیر می گذارد. اولین علامت بیماری آلزایمر معمولا مشکلات جزئی حافظه است. به عنوان مثال، این می تواند فراموش کردن مکالمات یا رویدادهای اخیر و فراموش کردن نام مکان ها و اشیا باشد.
با پیشرفت این بیماری، مشکلات حافظه شدیدتر می‌شوند و علائم بیشتری ایجاد می‌شود، مانند:
- سردرگمی و گم شدن در مکان های آشنا
- مشکل در برنامه ریزی یا تصمیم گیری
- مشکلات گفتار و زبان
- مشکلات حرکت بدون کمک یا انجام وظایف مراقبت از خود
- تغییرات شخصیتی، مانند پرخاشگری، مطالبه گری و بدگمانی نسبت به دیگران
- توهمات (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند) و هذیان (باور کردن چیزهایی که واقعیت ندارند)
- مود پایین یا اضطراب
آلزایمر چه کسی تحت تاثیر قرار می گیرد؟
بیماری آلزایمر بیشتر در افراد بالای 65 سال دیده می شود. خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و سایر انواع زوال عقل با افزایش سن افزایش می‌یابد. تخمین زده می‌شود از هر 14 نفر 1 نفر بالای 65 سال و از هر 6 نفر بالای 80 سال یک نفر به آن مبتلا شوند. اما حدود 1 نفر از هر 20 نفر مبتلا به آلزایمر زیر 65 سال سن دارند. به این نوع بیماری آلزایمر زودرس یا جوان می گویند.
تشخیص آلزایمر
از آنجایی که علائم بیماری آلزایمر به کندی پیشرفت می کند، تشخیص وجود مشکل دشوار است. بسیاری از مردم احساس می کنند که مشکلات حافظه صرفاً بخشی از افزایش سن است. همچنین، خود فرآیند بیماری ممکن است (اما نه همیشه) از تشخیص تغییرات در حافظه توسط افراد جلوگیری کند. اما بیماری آلزایمر بخش «طبیعی» روند پیری نیست.
تشخیص دقیق و به موقع بیماری آلزایمر می تواند بهترین فرصت را برای آمادگی و برنامه ریزی برای آینده و همچنین دریافت هر گونه درمان یا حمایتی که ممکن است کمک کند به شما بدهد. اگر در مورد حافظه خود نگران هستید یا فکر می کنید ممکن است زوال عقل داشته باشید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. در صورت امکان، فردی که شما را به خوبی می شناسد باید با شما باشد. زیرا می تواند در توضیح هرگونه تغییر یا مشکلی که متوجه شده است کمک کند.
اگر نگران شخص دیگری هستید:
او را تشویق کنید تا یک قرار ملاقات بگذارد و شاید به شما پیشنهاد دهید که با او همراه شوید. هیچ آزمایش واحدی وجود ندارد که بتوان از آن برای تشخیص بیماری آلزایمر استفاده کرد. مهم است که به یاد داشته باشید که مشکلات حافظه لزوماً به معنای ابتلا به بیماری آلزایمر نیست. پزشک درباره هر مشکلی که شما با آن مواجه هستید سؤالاتی می پرسد. همچنین ممکن است آزمایشاتی را برای رد سایر شرایط انجام دهد.
در صورت مشکوک بودن به بیماری آلزایمر، ممکن است به یک سرویس تخصصی ارجاع داده شوید:
- علائم خود را با جزئیات بیشتری ارزیابی کنید
- سازماندهی آزمایشات بیشتر، مانند اسکن مغز در صورت لزوم
- ایجاد یک برنامه درمانی و مراقبتی
چگونه بیماری آلزایمر درمان می شود؟
در حال حاضر هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد. اما داروهایی در دسترس هستند که می توانند به تسکین برخی از علائم کمک کنند. انواع مختلف دیگر پشتیبانی نیز برای کمک به افراد مبتلا به آلزایمر در زندگی مستقل تا حد امکان در دسترس هستند. مانند ایجاد تغییراتی در محیط خانه تا راحت تر حرکت کنید و کارهای روزانه را به خاطر بسپارید. درمان‌های روان‌شناختی مانند درمان تحریک شناختی نیز ممکن است برای کمک به حمایت از حافظه، مهارت‌های حل مسئله و توانایی زبان شما ارائه شود.
چشم انداز بیماری آلزایمر
افراد مبتلا به آلزایمر پس از شروع علائم می توانند چندین سال زنده بمانند. اما این امر می تواند به طور قابل توجهی از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. بیماری آلزایمر یک بیماری محدود کننده زندگی است. اگرچه بسیاری از افرادی که به این عارضه مبتلا هستند به دلیل دیگری می میرند. از آنجایی که بیماری آلزایمر یک بیماری عصبی پیشرونده است، می تواند مشکلاتی در بلع ایجاد کند. این می تواند منجر به آسپیراسیون (استنشاق غذا به ریه ها) شود که می تواند باعث عفونت های مکرر قفسه سینه شود.
همچنین برای افراد مبتلا به آلزایمر معمول است که در نهایت در غذا خوردن دچار مشکل می شوند و اشتهایشان کاهش می یابد. آگاهی فزاینده ای وجود دارد که افراد مبتلا به بیماری آلزایمر به مراقبت های تسکینی نیاز دارند. این موارد شامل حمایت از خانواده ها و همچنین فرد مبتلا به آلزایمر می شود.
آیا می توان از بیماری آلزایمر پیشگیری کرد؟
از آنجایی که علت دقیق بیماری آلزایمر مشخص نیست، هیچ راه شناخته شده ای برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد. اما کارهایی وجود دارد که می توانید انجام دهید که ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهد یا شروع زوال عقل را به تاخیر بیندازد.
مانند:
- ترک سیگار و کاهش مصرف الکل
- داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل و حفظ وزن مناسب
- سالم ماندن و از نظر ذهنی فعال. این اقدامات مزایای سلامتی دیگری نیز دارند، مانند کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و بهبود سلامت کلی شما.
تحقیق در مورد زوال عقل
ده ها پروژه تحقیقاتی زوال عقل در سراسر جهان در حال انجام است که بسیاری از آنها در بریتانیا مستقر هستند. اگر تشخیص زوال عقل دارید یا نگران مشکلات حافظه هستید، می توانید با شرکت در تحقیقات به دانشمندان کمک کنید تا این بیماری را بهتر درک کنند. اگر مراقب فردی مبتلا به زوال عقل هستید، می توانید در تحقیقات نیز شرکت کنید.
کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی
بیماری قلبی عروقی با افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و زوال عقل عروقی مرتبط است. ممکن است بتوانید با انجام اقداماتی برای بهبود سلامت قلبی عروقی خود، خطر ابتلا به این شرایط – و همچنین سایر مشکلات جدی مانند سکته مغزی و حملات قلبی را کاهش دهید.
این موارد شامل:
- ترک سیگار
- الکل را به حداقل برسانید
- خوردن یک رژیم غذایی سالم و متعادل، شامل حداقل 5 وعده میوه و سبزیجات در هر روز هر هفته حداقل 150 دقیقه با انجام فعالیت های هوازی با شدت متوسط (مانند دوچرخه سواری یا پیاده روی سریع) یا تا جایی که می توانید ورزش کنید.
- اطمینان حاصل کنید که فشار خون شما از طریق آزمایش‌های منظم سلامت چک و کنترل می‌شود. اگر دیابت دارید، مطمئن شوید که رژیم غذایی خود را رعایت کرده و داروی خود را مصرف کنید.
سایر عوامل خطر زوال عقل
آخرین تحقیقات نشان می دهد که عوامل دیگر نیز مهم هستند. اگرچه این بدان معنا نیست که این عوامل مستقیماً مسئول ایجاد زوال عقل هستند.
مانند:
- از دست دادن شنوایی
- افسردگی درمان نشده (اگرچه این نیز می تواند از علائم زوال عقل باشد)
- تنهایی یا انزوای اجتماعی
- سبک زندگی بی تحرک
این تحقیق به این نتیجه رسید که با اصلاح همه عوامل خطری که می‌توانیم تغییر دهیم، خطر ابتلا به زوال عقل به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.
فعال ماندن از نظر ذهنی و اجتماعی
شواهدی وجود دارد که نشان می دهد میزان زوال عقل در افرادی که از نظر ذهنی و اجتماعی در طول زندگی فعال هستند کمتر است. کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و سایر انواع زوال عقل ممکن است با موارد زیر امکان پذیر باشد:
- خواندن
- یادگیری زبان های خارجی
- نواختن آلات موسیقی
- شرکت در ورزش های گروهی مانند
- تلاش برای فعالیت ها یا سرگرمی های جدید
- حفظ یک زندگی اجتماعی فعال
نشان داده شده است که مداخلاتی مانند بازی‌های رایانه‌ای «آموزش مغز» باعث بهبود شناخت در مدت کوتاهی می‌شود. اما تحقیقات هنوز نشان نداده است که آیا این می‌تواند به پیشگیری از زوال عقل کمک کند یا خیر.
آیا می توان از زوال عقل پیشگیری کرد؟
هیچ راه مشخصی برای پیشگیری از انواع زوال عقل وجود ندارد. زیرا محققان هنوز در حال بررسی چگونگی ایجاد این بیماری هستند. با این حال، شواهد خوبی وجود دارد که نشان می دهد سبک زندگی سالم می تواند به کاهش خطر ابتلا به زوال عقل در سنین بالا کمک کند. یک سبک زندگی سالم همچنین می تواند به پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی، مانند سکته مغزی و حملات قلبی، که خود از عوامل خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و زوال عقل عروقی (دو نوع شایع زوال عقل) هستند، کمک کند.
عوامل خطر زوال عقل
یک عامل خطر چیزی است که احتمال ابتلا به یک بیماری را افزایش می دهد. تغییر برخی عوامل خطر زوال عقل دشوار یا غیرممکن است. این موارد شامل:
- سن: هر چه سن شما بیشتر باشد، احتمال ابتلا به زوال عقل بیشتر می شود. با این حال، زوال عقل بخشی طبیعی از پیری نیست.
- ژن ها: به طور کلی تصور نمی شود که ژن ها به تنهایی باعث زوال عقل شوند. با این حال، برخی از عوامل ژنتیکی در برخی از انواع کمتر رایج نقش دارند.
- زوال عقل معمولاً به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و “محیطی” مانند سیگار کشیدن و عدم ورزش منظم ایجاد می شود.
- سطوح تحصیلی پایین تر
وزن و زوال عقل
اضافه وزن یا چاقی می تواند فشار خون و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهد. که هر دو با خطر بالاتر بیماری آلزایمر و زوال عقل عروقی مرتبط هستند. کاری که می توانید انجام دهید: با استفاده از ماشین حساب وزن سالم بررسی کنید. که آیا وزن شما در محدوده سالم است یا خیر. اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، حتی از دست دادن 5 تا 10 درصد وزن اضافی می تواند به کاهش خطر ابتلا به زوال عقل کمک کند.
ورزش و زوال عقل
فقدان فعالیت بدنی منظم می تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی، اضافه وزن یا چاقی و دیابت نوع 2 را افزایش دهد. که همگی با خطر بالاتر زوال عقل مرتبط هستند. افراد مسن‌تری که ورزش نمی‌کنند نیز بیشتر در معرض مشکلات حافظه یا تفکر (معروف به توانایی شناختی) هستند.
کارهایی که می توانید انجام دهید:
از دستورالعمل های توصیه شده برای انجام حداقل 150 دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط در هفته، مانند پیاده روی سریع، دوچرخه سواری یا رقصیدن پیروی کنید. همچنین باید حداقل دو بار در هفته ورزش های تقویتی انجام دهید. همچنین مهم است که کمتر بنشینید. بنابراین سعی کنید به طور منظم بلند شوید و حرکت کنید. به عنوان مثال، از پله‌ها بالا بروید، از پله‌های برقی بالا بروید و در حالت ایستاده با تلفن تماس بگیرید.
الکل و زوال عقل
نوشیدن مقادیر زیاد الکل خطر سکته مغزی، بیماری قلبی و برخی سرطان ها را افزایش می دهد. و همچنین به سیستم عصبی از جمله مغز شما آسیب می رساند.
سیگار کشیدن و زوال عقل
سیگار کشیدن باعث تنگ شدن شریان‌های شما می‌شود که می‌تواند فشار خون شما را افزایش دهد. همچنین خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و همچنین چندین نوع سرطان را افزایش می دهد.
افسردگی و زوال
رابطه بین زوال عقل و افسردگی پیچیده است. به نظر می رسد که داشتن افسردگی درمان نشده خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می دهد. با این حال، افسردگی می تواند به عنوان بخشی از علائم کلی خود زوال عقل رخ دهد. صرف نظر از این، خلق و خوی ضعیف، اضطراب یا افسردگی همگی می توانند بر توانایی شما برای فعال بودن اجتماعی و شرکت در فعالیت های تحریک کننده ذهنی تأثیر بگذارند.
منبع: Alzheimer’s disease – NHS (www.nhs.uk)
Can dementia be prevented – NHS (www.nhs.uk)
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.