سلولهای حساس به نور در شبکیه قبل از اینکه جنین قادر به تشخیص تصاویر باشد، ممکن است از آنچه که قبلاً تصور می شد، نقش بیشتری در چشم و مغز در حال توسعه داشته باشند. به نظر می رسد سلولهای گانگلیونی شبکیه حساس به نور، به جریان خون، ریتم شبانه روزی و رفلکس نور کمک می کنند. محققان اکنون دریافته اند که این سلول ها به صورت الکتریکی در شبکه ای متصل می شوند که قادر به تشخیص شدت نور هستند و نقش بزرگی را در رشد نشان می دهند.
اما سلولهای حساس به نور در شبکیه در حال توسعه – ورقه نازکی از بافت مغزی در پشت چشم – تصور می شد که تنها سوئیچ های خاموش وروشن ساده برای تنظیم ریتم 24 ساعته هستند.
در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، دانشمندان اکنون شواهدی پیدا کرده اند که نشان می دهد این سلول های ساده در واقع با یکدیگر به عنوان بخشی از یک شبکه به هم پیوسته صحبت می کنند که به شبکیه حساسیت بیشتری به نور می دهد، و این ممکن است تأثیر نور بر رفتار و رشد مغز را تقویت کند.
در چشم در حال رشد، شاید 3٪ از سلول های گانگلیونی – سلولهای شبکیه که پیام های عصبی نوری را به مغز می فرستند – نسبت به نور حساس هستند و تا به امروز، محققان حدود شش زیر گروه مختلف را پیدا کرده اند که با نواحی مختلفی در مغز ارتباط برقرار می کنند.
برخی با هسته سوپرکیاسما صحبت می کنند تا ساعت داخلی ما را با چرخه شبانه روزی تنظیم کند. برخی دیگر سیگنالهایی را به مردمک ارسال می کنند که باعث می شود عضلات مردمک در نور روشن منقبض شوند.
اما بقیه به نواحی مانند : perihabenula، که تنظیم کننده خلق و خو است، و آمیگدال، که به احساسات می پردازد، می روند.
در موش ها و میمون ها، شواهد جدید نشان می دهد که این سلول های گانگلیونی نیز از طریق اتصالات الکتریکی به نام اتصالات شکافی با یکدیگر صحبت می کنند، که حاکی از پیچیدگی بسیار بیشتر در جوندگان نابالغ و چشم های بدوی، نسبت به آنچه است که قبلا تصور می شد.
مارلا فلر، استاد دانشگاه برکلی، خاطر نشان کرد: “با توجه به تنوع این سلول های گانگلیونی و اینکه آنها به بسیاری از قسمت های مختلف مغز فرستاده می شوند، این سوال به وجود می آید که آنها چگونه دراتصال شبکیه به مغز نقش دارند.”
“شاید نه برای مدارهای بصری، بلکه برای رفتارهای غیر بینایی باشد. نه تنها رفلکس نور و ریتم شبانه روزی، بلکه ممکن است مشکلاتی مانند میگرن ناشی از نور را توضیح دهد، یا چرا نور درمانی برای افسردگی مؤثر است.”
برای اطلاعات بیشتر به موسسه سلامت مغز دانا مراجعه کنید.
منبع:
Franklin Caval-Holme, Marla B. Feller. Gap Junction Coupling Shapes the Encoding of Light in the Developing Retina. Current Biology, 2019
درباره نویسنده
دکتر علی محمد کمالی فارغ التحصیل دکترای تخصصی علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بیش از 15 سال است که در زمینه پژوهش، تدریس و فعالیت های اجرایی در حوزه علوم اعصاب فعالیت و تجربه دارد. وی همچنین در ارتقا عملکرد های شناختی با استفاده از نوروتکنولوژی و مطالعات خواب تخصص ویژه ای دارد. او یکی از بنیانگذاران انستیتو سلامت مغز دانا است، (گروهی که سلامت مغز را اولویت جامعه می داند).
دکتر کمالی بیش از 50 مقاله پژوهشی (h-index 13) در مجلات معتبر علمی به چاپ رسانده و در حال حاضر مدیر عامل انستیتو سلامت مغز دانا است. بعلاوه به عنوان پژوهشگر ارشد واحد مغز، شناخت و رفتار دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشغول فعالیت می باشد. می توانید پژوهش او را در Google Scholar دنبال کنید.
دکتر کمالی علاوه بر تخصص در زمینه علوم اعصاب، سال ها است که به عنوان مدیر اجرایی مجله علوم پزشکی پیشرفته و فناوری های کاربردی (JAMSAT) مشغول به فعالیت است. همچنین به عنوان دبیر اجرایی انجمن علوم اعصاب ایران شاخه فارس فعالیت می کند.