مه مغزی چی هست؟
همه ما احتمالاً «مه مغزی» را تجربه کرده‌ایم. احساس سستی، زمانی که نمی‌توانید تمرکز کنید، احساس خستگی می‌کنید، اما نمی‌توانید بخوابید. چیزها را فراموش کنید یا اشتباهات ساده مرتکب شوید. علل مه مغزی ممکن است شامل کمبود خواب، تغییرات هورمونی، یا چندین وضعیت سلامتی مانند اضطراب، کرونا، فیبرومیالژیا و غیره باشد.
مه مغزی در یک طیف وجود دارد. برای برخی، این یک بخش روزمره ناامید کننده – حتی ناتوان کننده – است. ممکن است یک دلیل زمینه ای وجود داشته باشد اگر مه مغزی شما مداوم باشد، در مسیر زندگی روزمره شما قرار گرفته و بر سلامت روان شما تأثیر منفی بگذارد.
برای آشنایی با علل مه مغزی، نحوه برخورد با مشکلات شناختی و زمان مراجعه به متخصص، ادامه مطلب را بخوانید.
مه مغزی چیست؟
“مه مغزی” یک اصطلاح محاوره ای است که مشکلات شناختی را توصیف می کند.
دکتر گرینر یکی از اولین کسانی بود که در دهه 1800 از “مه مغزی” برای توصیف هذیان استفاده کرد. حالتی ذهنی که باعث ناتوانی در تفکر واضح می شود. با گذشت زمان، مردم از “مه مغزی” برای توضیح بی حالی ذهنی استفاده کرده اند که اغلب با چندین بیماری همراه است.
علل مه مغزی چیست؟ تحقیقات نشان داده است که التهاب در مغز باعث ایجاد مه مغزی می شود. سلول‌های عصبی در نواحی مختلف مغز شما سیگنال‌هایی را برای برقراری ارتباط به یکدیگر ارسال می‌کنند. به شما کمک می‌کنند تمرکز کنید. وظایف خود را انجام دهید و واضح فکر کنید. التهاب در مغز شما به سلول‌های عصبی آسیب می‌رساند و انتقال سیگنال‌ها را برای آنها سخت می‌کند.
علائم مه مغزی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
از نظر ذهنی احساس “مبهم” بودن دارید
ناتوانی در تفکر واضح
عدم وضوح ذهنی
مشکلات حافظه
فاصله گرفتن
مشکل در تمرکز
علل مه مغزی
1. ADHD
اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD) یک اختلال روانی است که معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی شروع می شود.
ADHD علائمی مانند:
ناتوانی در تمرکز
رفتار بیش فعال
مشکل در کنترل رفتار دارد.
برخی از افراد مبتلا به ADHD ممکن است علائمی مانند فراموشی یا مشکل تمرکز شبیه به مه مغزی داشته باشند. درمان ADHD معمولاً شامل ترکیبی از رفتار درمانی است که به مدیریت رفتار و دارو کمک می کند.
2. آلرژی
تب یونجه یک واکنش آلرژیک به گرده علف‌ها، درختان و علف‌های هرز است که معمولاً در بهار، تابستان و پاییز به‌وجود می‌آید. علائم تب یونجه معمولاً شامل آبریزش یا گرفتگی بینی و عطسه است.
شواهد نشان می دهد که برخی از افراد مبتلا به تب یونجه علائم مرتبط با مه مغزی مانند مشکلات حافظه و مشکل تمرکز را گزارش می کنند. از علل مه مغزی می توان بحث آلرژی ها از جمله تب یونجه را در نظر گرفت. مطالعه‌ای که در سال 2021 منتشر شد، اشاره کرد که قرار گرفتن در معرض گرده ممکن است عملکرد مغز را تغییر داده و باعث ایجاد سطوح بالای اضطراب شود که ممکن است باعث مه‌آلود شدن مغز شود.
داروها، شستشوی بینی با آب نمک و اسپری های بینی به درمان علائم تب یونجه کمک می کنند. واکسن های آلرژی به کاهش حساسیت شما به گرده کمک می کند.
3. سرطان
مه مغزی یکی از عوارض جانبی رایج درمان سرطان است. مردم اغلب از مشکلات شناختی در طول درمان سرطان به عنوان “شیمی مغز” یاد می کنند. افراد مبتلا به شیمی‌درمانی ممکن است متوجه مشکل در یافتن کلمات مناسب، فاصله انداختن یا به خاطر آوردن خاطرات شوند.
سرطان یا رشد غیر طبیعی و کنترل نشده سلولی می تواند تقریباً بر هر بافتی مانند سینه، استخوان و پوست تأثیر بگذارد. درمان سرطان به نوع و مرحله آن بستگی دارد. اما به طور معمول شامل شیمی درمانی، پرتودرمانی و جراحی و سایر درمان ها می شود. شیمی درمانی معمولاً باعث مشکلاتی در مغز می شود. اگرچه سایر درمان ها نیز ممکن است باعث مه مغزی شوند.
یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی ممکن است توانبخشی شناختی، ورزش، و مدیتیشن را برای مدیریت شیمی مغز توصیه کند. توانبخشی شناختی شامل فعالیت هایی مانند انجام پازل های کلمات یا استفاده از برنامه ریز برای بهبود عملکرد مغز است.
4. بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن
وقتی گلوتن، پروتئین موجود در گندم و سایر غلات را مصرف می‌کنید، باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به روده کوچک حمله کند. این مشکل باعث ایجاد مجموعه ای از علائم مرتبط با روده می شود مانند:
درد شکم
نفخ
یبوست
اسهال
علائم دیگر، مانند خستگی، درد مفاصل، یا زخم های دهان، ممکن است رخ دهد، و برخی ممکن است بر مغز شما تأثیر بگذارد. افرادی که مه مغزی مرتبط با سلیاک دارند، گزارش می دهند که احساس سردرگمی، فراموشی، و ناتوانی در تمرکز یا توجه دارند. تحقیقات نشان داده است که افراد مبتلا به بیماری سلیاک که از رژیم غذایی سخت بدون گلوتن پیروی می کنند، عملکرد شناختی را بهبود می بخشد.
5. سندرم خستگی مزمن
سندرم خستگی مزمن (CFS) باعث می‌شود که خستگی شناختی و فیزیکی بیش از شش ماه طول بکشد. استراحت اغلب باعث بهبود CFS نمی شود. محققان علت CFS را نمی دانند. با این حال، برخی شواهد نشان می دهد که التهاب گسترده در مغز ممکن است مقصر باشد. در نتیجه، افراد مبتلا به CFS اغلب علائم مه مغزی مانند مشکل در تمرکز و تفکر کند دارند.
هیچ درمانی برای CFS وجود ندارد، اما یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی می تواند درمان هایی را برای مدیریت علائمی مانند مه مغزی توصیه کند.
داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی به کاهش علائم CFS کمک می کنند. درمان هایی مانند ماساژ، مدیتیشن و یوگا نیز ممکن است به بهبود مه مغزی کمک کند.
6. سیروز
سیروز یک بیماری مزمن است که باعث ایجاد بافت اسکار در کبد شما می شود. برخی از شایع ترین علل سیروز عبارتند از مصرف زیاد الکل و هپاتیت C. افراد مبتلا به سیروز ممکن است به آنسفالوپاتی کبدی (HE)- یک اختلال سیستم عصبی با اثرات شناختی- مبتلا شوند.
« زمانی اتفاق می‌افتد که بدن آمونیاک ایجاد می‌کند، زیرا کبد در متابولیسم آن کار خوبی انجام نمی‌دهد». [آمونیاک] می تواند به مغز برود و چیزی را که شما می توانید مه مغزی نامیدید ایجاد کند.
سیروز یک وضعیت شدید است و ممکن است به کما منجر شود. اگر سیروز دارید با یک متخصص در مورد برنامه درمانی صحبت کنید. آنها ممکن است به شما توصیه کنند که از مصرف الکل اجتناب کنید یا آن را محدود کنید. اگر بافت زخم قابل توجهی در کبد خود دارید، ممکن است به پیوند کبد نیاز داشته باشید.
7. کرونا
مه مغزی یک علامت شایع گزارش شده از کووید طولانی است. یا علائمی است که پس از عفونت کرونا رخ می دهد و بیش از 28 روز طول می کشد. برخی شواهد نشان می‌دهند که تقریباً یک سوم افراد برای هفته‌ها یا ماه‌ها پس از ابتلا به کرونا مشکلات شناختی داشتند.
هر کسی ممکن است طولانی مدت به کووید مبتلا شود، اگرچه خطر به طور کلی با شدت علائم کووید افزایش می یابد. واکسیناسیون به کاهش خطر ابتلا به بیماری شدید و احتمالاً کووید طولانی مدت کمک می کند. داروهای ضد ویروسی مانند Paxlovid به درمان شدت علائم در صورت بیماری کمک می کنند.
8. فیبرومیالژیا
یک اختلال مزمن است که باعث درد و خستگی گسترده می شود. حدود 2 درصد از بزرگسالان را در ایالات متحده تحت تأثیر قرار می دهد و به طور معمول زنان را بیشتر از مردان مبتلا می کند. افراد مبتلا به فیبرومیالژیا ممکن است مه مغزی را تجربه کنند که گاهی اوقات “مه فیبرو” نامیده می شود. شامل مشکل در تمرکز و تفکر و مشکلات حافظه است. تحقیقات نشان داده است که علائم دردناک خواب را دشوار می کند و خستگی را افزایش می دهد، که ممکن است مه مغزی را بدتر کند.
درمان معمولاً شامل تغییرات سبک زندگی، دارو و درمان است. خوردن یک رژیم غذایی سالم، خواب کافی، کاهش استرس و ورزش منظم ممکن است به کاهش فیبروفگ کمک کند.
9. تغییرات هورمونی
تغییرات در هورمون‌ها، مانند دوران قاعدگی، بارداری و یائسگی، ممکن است باعث مشکلات شناختی شود. مه مغزی، همچنین به عنوان “مغز پریود” شناخته می شود. ممکن است یک علامت سندرم پیش از قاعدگی (PMS) باشد. تغییر مقدار استروژن و پروژسترون در طول چرخه قاعدگی ممکن است بر عملکرد شناختی تأثیر بگذارد. تحقیقات نشان داده است که برخی از افراد پس از تخمک گذاری و قبل از شروع قاعدگی در تمرکز مشکل دارند.
ممکن است هنگام اشاره به مه مغزی که برخی از افراد باردار دارند، اصطلاح “مغز بارداری” را شنیده باشید. مطالعه ای که در سال 2014 منتشر شد نشان داد که افراد باردار و پس از زایمان معمولاً مشکلات حافظه خود را گزارش می دهند.
یائسگی 12 ماه پس از آخرین قاعدگی رخ می دهد، معمولاً در 40 یا 50 سالگی. تحقیقات نشان داده است که افراد یائسه اغلب احساس فراموشی و مشکل در تمرکز دارند.
10. نارسایی کلیه
نارسایی کلیه در صورتی اتفاق می‌افتد که چیزی به کلیه‌های شما آسیب برساند و باعث ایجاد مایعات اضافی و مواد زائد در بدن شما شود. اگر نارسایی کلیه برای جلوگیری از عملکرد طبیعی کلیه ها دارید، به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز خواهید داشت.
تحقیقات نشان داده است که مه مغزی ممکن است یک عارضه جانبی همودیالیز، نوعی درمان نارسایی کلیه باشد. یک مطالعه منتشر شده در سال 2018 اشاره کرد که تجمع مواد زائد مضر و التهاب ممکن است باعث ایجاد مه مغزی شود.
11. میگرن
میگرن یک وضعیت سلامتی به شدت ناتوان کننده است، با علائمی از سر درد شدید تا خستگی، حالت تهوع و استفراغ. این علائم می توانند یک احساس مه آلود در مغز شما ایجاد کنند.
مه مغزی ممکن است بخشی از چیزی باشد که برخی افراد آن را «خماری میگرنی» یا «پس‌دروم» می‌نامند. چند ساعت یا چند روز پس از میگرن احساس می شود. یکی از رایج ترین علائم مشکل در تمرکز است. سایر علائم ممکن است شامل سفت شدن گردن و خستگی باشد.
هیچ درمانی برای میگرن وجود ندارد. اجتناب از محرک هایی مانند اضطراب، نورهای روشن و کافئین ممکن است به کاهش فراوانی میگرن کمک کند. داروهایی که علائم میگرن را تسکین می دهند شامل داروهای ارگوتامین و تریپتان و مسکن ها هستند.
سایر درمان های میگرن عبارتند از اینکه:
در یک اتاق تاریک و ساکت با چشمان بسته دراز بکشید
کمپرس سرد روی پیشانی قرار دهید
آب کافی مصرف کنید
12. اختلالات خلقی
افسردگی اغلب باعث از دست دادن علاقه به فعالیت های مورد علاقه شما و غم و اندوه مداوم ایجاد می شود. ممکن است متوجه شوید که کند فکر می کنید و صحبت می کنید، یا برای تمرکز، تصمیم گیری و یادآوری چیزها به کمک نیاز دارید.
اضطراب پاسخی به استرس است که باعث ایجاد احساس ترس می شود. تحقیقات نشان داده است که اضطراب ممکن است علائم مرتبط با مه مغزی مانند اختلال حافظه را ایجاد کند.
عواقب ناشی از اضطراب و افسردگی مه مغزی می تواند منجر به احساسات بدتر در مورد خودتان شود و کمک گرفتن را دشوار کند. با این حال، گزینه های درمانی در دسترس هستند. بسیاری از داروها و اشکال درمانی موثر که اختلالات خلقی را درمان می کنند ممکن است به علائم شناختی کمک کنند.
13. مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس
مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری التهابی مزمن است که باعث ایجاد ضایعات در سیستم عصبی مرکزی می شود. این ضایعات اغلب بر شناخت، احساسات، نحوه تفکر و عملکرد حرکتی شما تأثیر می گذارد.
مه مغزی ام اس معمولا بر سرعت پردازش اطلاعات و توانایی آنها برای یادآوری چیزها تأثیر می گذارد. مه مغزی همچنین ممکن است باعث شود در تصمیم گیری یا به یاد آوردن نحوه انجام یک کار با مشکل مواجه شوید.
برخی شواهد حاکی از همپوشانی ام اس با اختلالات خواب است. نداشتن خواب یا بی‌خوابی می‌تواند از علل مه مغزی شدید باشد.
با یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی در مورد درمان های ام اس که به کاهش مه مغزی کمک می کند صحبت کنید. آنها ممکن است برخی از استراتژی های راه حل را توصیه کنند. به عنوان مثال، ایجاد محیط های آرام برای کار، تهیه چک لیست و استفاده از وسایل کمک حافظه را در نظر بگیرید.
14. اختلالات خواب
اگر اختلال خواب دارید ممکن است دچار مه شدید و مکرر مغزی شوید. اختلالات خواب از جمله علل مه مغزی هستند.
برخی از شایع ترین اختلالات خواب عبارتند از:
بی خوابی: ناتوانی در به خواب رفتن یا ماندن در خواب یا هر دو
نارکولپسی: خواب آلودگی بیش از حد در طول روز
سندرم پاهای بی قرار: یک احساس خزنده که باعث درد پا می شود، به ویژه در شب
آپنه خواب: «نفس زدن»، خروپف، یا توقف و شروع تنفس هنگام خواب
این اختلالات خواب ممکن است منجر به کمبود خواب و خستگی شود که باعث علائم مرتبط با مه مغزی مانند دشواری در انجام وظایف، احساس سردرگمی و مشکلات در توجه می شود.
درمان بستگی به اختلال خواب شما دارد. یک ارزیابی خواب تخصصی انجام دهید. تمرین عادات خواب کمک خوبی است. به عنوان مثال، سعی کنید هر روز در یک ساعت مشخص از خواب بیدار شوید و به رختخواب بروید. قبل از خواب به تلفن خود نگاه نکنید و مطمئن شوید که اتاق خوابتان خنک، تاریک و ساکت است.
در صورتی که از مشکلات شناختی، اختلال تمرکز و حافظه رنج می برید، همین الان با ما در کلینیک سلامت مغز دانا تماس بگیرید.
منبع: https://www.health.com/condition/alzheimers/brain-fog-causes
درباره نویسنده
خجسته رحیمی جابری، پژوهشگر دکترای تخصصی علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نویسنده وب سایت انستیتو سلامت مغز دانا. زمینه کاری تخصصی ایشان مشکلات حافظه و آلزایمر است وی بیش از 20 مقاله معتبر بین المللی در این زمینه به چاپ رسانده است. می توانید پژوهش های او را در اینجا (کلیک کنید) دنبال کنید.